Signallarga raqamli ishlov berish” fanidan 1-Amaliy ish Guruh: 211-17 guruh Bajardi: Abduvaliyeva Nigina

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Fakultet: Kompyuter injiniringi

“Signallarga raqamli ishlov berish” fanidan

1-Amaliy ish

Guruh: 211-17 guruh

Bajardi: Abduvaliyeva Nigina

Toshkent 2020

1 – Amaliy ish

Mavzu: Signallarni diskretlash jarayonini o’rganish.
Signal deb biror bir fizik jarayonning bir yoki bir nechta parametrini xabarga mos ravishda o‘zgarishiga aytiladi.

Elektr signali deb – elektr jarayonining bir yoki bir nechta parametrini xabarga mos ravishda o‘zgarishiga aytiladi.Shovqin ham xuddi signalga o‘xshab vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi jarayondir. Ammo u hech qanday informatsiyani o‘z ichiga olmaydi. Shuning uchun u signalga zararli ta’sir qiluvchi jarayondir.

XM – Xabar manbayi.

XSA – Xabarni signalga aylantirgich – xabarni birlamchi elektr signaliga

aylantirib beradi.

Uz – Uzatgich – birlamchi elektr signalini aloqa liniyasidan uzatishga

mo‘ljallangan signalga aylantirib beradi .

AL – Aloqa liniyasi, signalni yo‘naltiruvchi muhit.

QQ – Qabul qilgich - aloqa liniyasidan kelgan signalni qabul qilib uni birlamchi

elektr signalga aylantirib beradi.

SXA – Signalni xabarga aylantirgich - birlamchi elektr signalini xabarga

aylantirib beradi.

XI – Xabar iste’molchisi.

UT – Uzatish tomoni.

QQT – Qabul qilgich tomoni.

AS – Diskret aloqa sistemasi.

si(t) – Aloqa liniyasi bo‘yicha uzatilishga moslashtirilgan signal.

ai(t) – Xabar

v i(t) – Birlamchi elektr signali.

si(t) – Aloqa liniyasi bo‘yicha uzatilishga moslashtirilgan signal.

Dastur kodi:

%Murodjon Boyg’ozov 210-17 TATU

A=1;

f0=35;

Fi0=pi/4;

Fs=33;

N=36;

%% Kotelnikov teoremasi

t=(0:N-1)/Fs;

s=A*sin(2*pi*f0*t+Fi0);

subplot(1,2,1);

plot(t,s,':b');

title ('GARMONIK SIGNAL');

xlabel('vaqt , c');

ylabel('daraja');

grid on;

hold on;

%% diskretlash

td=1/Fs;

T=0:td:1;

Y=sin(2*pi*f0*T+Fi0);

subplot(1,2,2);

stem(T,Y,'Linew',2);

grid on;

hold on;

%% Moslikni tekshirish

figure;

plot(Y);

Nazorat savollariga javoblar:

1. Klassik vaqt shaklida signallar uchun umumiy turdagi ko‘plab SRIB algoritmlari mavjud (telekommunikatsiya, aloqa, televizor va boshqalar.), va fan va texnikaning turli sohalariga ixtisoslashgan (Geoinformatika, Geologiya va Geofizika, tibbiyot, biologiya, harbiy ishlar va boshqalar.). Bu barcha algoritmlar odatda blok-turi bor, tipik raqamli operatsiyalar juda kichik majmui o‘zboshimchalik murakkab birikmalar asosida qurilgan, asosiy bo‘lgan convolution bor (convolution), korrelyatsiya, filtrlash, funksional o‘zgarishlar, va modulyatsiya. Ushbu operatsiyalar "signal va tizimlar nazariyasi"da muhokama qilingan. Ushbu operatsiyalar bo‘yicha faqat asosiy pozitsiyalar quyida keltirilgan ("takrorlash-bu ta’limning onasi").

Chiziqli svertka, ayniqsa, real vaqtda SRIBning asosiy operatsiyasidir. Ikki chekli sababiy ketma-ketliklar uchun h(n) va y(k) uzunlikdagi N va Klar mos ravishda qavariq ifoda bilan belgilanadi:

s(k) = h(n) ③ y(k)  h(n) _* y(k) = h(n) y(k-n), (1.1)

bu yerda: ③ yoki _* - svertka amalining simvolli belgisi. Kak pravilo, v sistemax obrabotki odna iz posledovatelnostey y(k) predstavlyaet soboy obrabatыvaemыe dannыe (signal na vxode sistemы), vtoraya h(n) – operator (impulsnыy otklik) sistemы, a funksiya s(k) – vыxodnoy signal sistemы. V kompyuternыx sistemax s pamyatyu dlya vxodnыx dannыx operator h(n) mojet bыt dvustoronnim ot –N₁ do +N₂, naprimer – simmetrichnыm h(-n) = h(n), s sootvetstvuyuщim izmeneniem predelov summirovaniya v (1.1), chto pozvolyaet poluchat vыxodnыe dannыe bez sdviga otnositelno vxodnыx. Pri strogo korrektnoy svertke s obrabotkoy vsex otschetov vxodnыx dannыx razmer vыxodnogo massiva raven K+N₁+N₂-1, i doljnы zadavatsya nachalnыe usloviya po otschetam y(k) dlya znacheniy y(0-n) do n=N₂, i konechnыe dlya y(K+n) do n=N₁.

Odatda, tizimlarda ketma-ketliklarning biriga ishlov berishda y(k) – ishlov berilgan ma’lumotlar(kiritish tizimi), sistemaning ikkinchi h(n) operatori(impuls javobi) va sistemaning s(k) - chiqish signali. Kiritish ma’lumotlari uchun xotiraga yega bo‘lgan kompyuter tizimlarida h(n) operatori –N₁ dan +N₂ gacha ikki tomonlama bo‘lishi mumkin, masalan – simmetrik h(-n) = h(n), (1.1) dagi yig‘indi chegaralarining mos o‘zgarishi bilan kiritish ma’lumotlariga nisbatan o‘zgarmasdan chiqish ma’lumotlarini olish imkonini beradi. Barcha kirish ma’lumotlarini sanashlarni qayta ishlash bilan qat’iy to‘g‘ri konversiya qilish uchun chiqish massivining o‘lchami K+N₁+N₂-1 bo‘lib, y(k) sanash uchun boshlang‘ich shartlar y(0-n) qiymat n=N₂ gacha, oxiri y(K+n) qiymat n=N₁ gacha belgilanishi kerak. Svertkani bajarishga misol 1.1-rasmda ko‘rsatilgan.

1.1-расм. Дискрет сверткага мисоллар.

Sverta o‘zgartirishi sistemaning ma’lum impulsli javobida o‘rnatilgan kirish qiymatlari uchun chiqish signalini qattiy aniqlaydi. Teskari dekonvolyusiya masalasi-y(k) funksiyani s(k) va h(n) funksiyalar bilan aniqlash, faqat ma’lum sharoitlarda yechimga yega. Buning sababi shundaki, konvolyusiya s(k) signalining chastota spektrini sezilarli darajada o‘zgartirishi va s(k) signaldagi spektrining ma’lum chastotalari butunlay yo‘qotilsa, y(k) funksiyaning tiklanishi mumkin bo‘lmay qoladi.