1
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY
VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND IQTISODIYOT VA
SERVIS INSTITUTI
SERVIS VA TURIZM FA’KULTETI
KASB-HUNAR TA’LIMI KAFEDRASI
Mavzu: Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga
solishning mohiyati va zarurligi
Guruh: MR-112
Bajardi: Allayorov H.I.
Ilmiy rahbar: dots: Kamilova N.A.
Samarqand-2013 y
3
Kirish
Butun insoniyat tarixida iqtisodiyotga qiziqish, uning qanday soha ekanligini
tushunib yetishga katta e’tibor qaratilgan. Jamiyat hayotida xaqiqatdan ham
“iqtisod” so’zi ko’pdan-ko’p uchraydi, ayrim hollarda esa avval iqtisod, so’ngra
siyosat tushunchasini ishlatadilar.
Insonning iqtisodiy sa’y-harakatlari negizida hamisha qonun-qoidalar yotadi.
Bu qonun-qoidalarga amal qilish iqtisod hayotning rivojlanishiga ko’maklashadi,
ya’ni ulardan to’g’ri foydalanishsa ijobiy va aksincha, noto’g’ri foydalanilganda
esa salbiy natija berishi mumkin.
Iqtisodiy qonunlar iqtisodiy hayotning, iqtisodiy hodisa va jaroyonlarning
turli asosiy tomonlari o’rtasida doimiy takrorlanib turuvchi barqaror sabab-oqibat
aloqalarini, ularning uzviy bog’liqligini ifodalaydi.
Tabiiy qonunlar insonlar ongiga, irodasiga bog’liq bo’lmagan holda kishilik
jamiyati bo’lmasa ham amal qilaveradi, bir so’z bilan aytganda bu qonunlar
“Iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqarish”ning ildizi va tak-tomiri hisoblanadi.
Kishilik jamiyati uzoq tarixiy rivojlanish bosqichini o’z ichiga oladi. Bu
davr mobaynida kishilar iqtisodiy hodisalarni kuzatib, ularni umumiylashtirib, turli
fikr va mulohazalarni, ilmiy qarashlarni olg’a surganlar. Ularning natijasida
iqtisodiyot ilmi yuzaga kelgan. Bu borada Qur’oni Karim, Hadisi sharifda,
ajdodlarimiz bo’lmish buyuk allomalar asarlarida iqtisodiyitni davlat tomonidan
boshqarish va uni amalga oshirish qonun-qoidalariga, tartiblariga, xo’jalik yuritish
usullariga oid fikr va mulohazalar bayon etilgan. Lekin bunga yaqin yillargacha
e’tibor berilmasdan kelindi.
Mustaqillik sharofati bilan ular to’g’risida so’z yuritadigan, ularning
iqtisodga oid fikr va mulohazalarini o’rganishga, hayotga tadbiq etishga kirishdik.
Jumladan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov: “Murakkab o’tish
davrida davlatning o’zi bosh islohatchi bo’lishi zarur. Davlat butun xalqning
manfaatlarini ko’zlab, islohotlar jarayonining tashabbuskori bo’lishi, iqtisodiy
taraqqiyotning yetakchi yo’nalishlarini belgilashi, iqtisodiyotda, ijtimoiy sohada va
suverent davlatimizning ijtimoiy-siyosiy hayotida tub o’zgarishlarni amalga
oshirish siyosatini ishlab chiqishi va izchil ruyobga chiqarishi kerak”, -deb
ta’kidlagan edi.