Salomatlik psixologiyasi

Salomatlik psixologiyasi

Mavzu: Shifokor va bemorning o`zaro hamkorligi, kasbiy yonish

Tulyaganova Robiyabonu

Shifokor va bemor munosabati

• Shifokor hamda bemor o`rtasidagi hamkorlik munosabati 1900-yillardan boshlab tahlil qilina boshlangan;
• U davrda ilm-fan o`z yutuqlarini boyitish bilan mashg`ul bo`lgan bir vaqtda, shifokorlar zimmasida yotoqlarni tozalash vazifasi ham mavjud bo`lgan;
• Ilmiy va texnologik yutuqlar shifokorlar vazifalaribi birmuncha shablonga solib berdi;
• Hozirgi kunga kelib shifokor ham o`z navbatida o`z kasbiy haq-huquqlarini anglab borayapti va o`z navbatida beorlar ham talab darajasi va munosabat shakllarini tushunib bormoqdalar;

Shifokor va bemor hamkorligi turlari

• Shifokor va bemor hamkorligida munosabat ikki o`lchovdan iborat bo`ladi:
• 1-turi, Instrumental- bu bosqichda shifokor bemorga tibbiy uskuna va anjomlar orqali ishlov berishi va munosabat qilishi nazarda tutiladi;
• 2-turi, Ekspressiv- bu bosqich anchayin ta`sirli bo`lib, Uilyam Osler ta`kidlaganidek shifokor o`tkir tig`(scalpel) singari, o`z so`zining pog`onasi bilan kasalga ko`proq zarar kelyirishi mumkin.

Shifokor va bemor orasida bir nechta muloqot modellari mavjud:

• Axborot modeli: (mutlaqo mustaqil bemor)
• Sharhlovchi model: (shifokorni ishontirish)
• Maslahat modeli: (ishonch va o`zaro kelishuv)
• Paternalistik model: (shifokor-vasiy)

Kam ma`lumotga ega bo`lgan bemorlar uchun sog`liq muammolarini bartaraf etishda shifokor talqin ya`ni sharhlovchi modeldan muloqotga kirishadi, boisi bemorning saviyasi va ma`lumoti ham yuqori rol o`ynaydi. Ilgari paternalistic model juda keng tarqalib ketgan edi, va buning oqibatida shoshilinch jarrohlik amaliyotlari ham, reanimatsiya amaliyoti ham bemor va uning yaqinlari ruhsatisiz bevosita hayotiga tahdid soladigan holatlarni keltirib chiqarar edi.

• Kam ma`lumotga ega bo`lgan bemorlar uchun sog`liq muammolarini bartaraf etishda shifokor talqin ya`ni sharhlovchi modeldan muloqotga kirishadi, boisi bemorning saviyasi va ma`lumoti ham yuqori rol o`ynaydi. Ilgari paternalistic model juda keng tarqalib ketgan edi, va buning oqibatida shoshilinch jarrohlik amaliyotlari ham, reanimatsiya amaliyoti ham bemor va uning yaqinlari ruhsatisiz bevosita hayotiga tahdid soladigan holatlarni keltirib chiqarar edi.
• ishonch modeli ham ko`p hollarda shifokor tomonida suiste`mol qilinish darajasiga ko`p bora uchraganini ko`rishimiz mumkin.
• eng yaxshi model o`z o`zidan bu hamkorlik ekanligini ikki tomon manfaatlarini inobatga olgan holda anglashimiz mumkin bo`ladi.

Shifokor va bemor munosabatlarida psixologik xususiyatlarning ahamiyati

• Shifokor va bemor o`rtasida o`zaro tushunishni o`rnatish uchun eng muhim shartlardan biri bu qo`llab quvvatlash hissidir.
• bemor shifokorga ishonch bildirishi bu uning muolajada faol bo`lishiga sababdir.
• Empatiya bu munosobatda hamkorlini yo`lga qo`yishning kalitidir.
• Shifokor o`zini bemorning o`rniga qo`ya olishi va bemor ko`zi bilan dunyoga qaray olishi muhimdir.
• o`z navbatida bemor ham shifokor “farishta” emas, u ham mutaxasis soxa vakili ekanini unutmasligi kerak.

Bugungi kun shifokorlariga munosabat qanday?

• Mintalitetimiz doirasida shifokor obro`si boshqa janubi-sharqiy mamlakatlarga qaraganda anchayin past koifitsientni tashkil qiladi.
• Shifokorga tahdid bemorlar tomonidan qilinishi bugungi kunda avjiga chiqmoqda.
• Bemor psixologik holatini inobatga olish ham past darajaga tushib bormoqda.
• Muammo yechimini yechishda albatta davlat tartib qoidalari amalda kuch ko`rsatadi.