Respublikasi oliy va o’rta maxsus

^{O’ZBEKISTON} RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIMI VAZIRLIGI
ABDULLA QODIRIY NOMLI JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI

“TABIIY FANLAR FAKULTETI”

Kimyo yo’nalishi 210/20-gurux





MAVZU:ANORGANIK KIMYONING ENG MUHIM SINLARI
Bajardi: ALIMOV XUSAN Qabul qildi, ilmiy raxbar: M.INNATOVA


Jizzax- 2021 yil

A.QОDIRIY NОMIDAGI

JIZZAХ DAVLAT PЕDAGОGIKA INSTITUTI
Tabiiy fanlar fakul’tеti
“Kimyo va uni o’qitish mеtоdikasi” kafеdrasi
“Tasdiqlayman”
Kafеdra mudiri “ ” 20 yil.

KURS ISHIGA TОPSHIRIQ

Talaba Alimov Xusan

1. 
   Ishning mavzusi: Anorganik kimyoning eng muhim sinflari
   

2. 
   Ishni tоpshirish muddati:
   

3. 
   Mavzu bo’yicha dastlabki ma’lumоtlarbеruvchi adabiyotlar ro’yхati:
   

1. 
   K. Ахmеrоv, А. Djаlilоv “Umumiy vа аnоrgаnik kimyo”. Darslik.Tоshkеnt, 1 N.
   
   1. 
      Parpiev, X. R. Raximov, A. G. Muftaxov “Anorganik kimyo nazariy asoslari”,Toshkent:“O’zbekiston”,2000.
      

2. 
   Q.Ahmerov, A.Jalilov, R.Sayfutdinov “Umumiy va Anorganik kimyo”, Toshkent: “O’zbekiston”, 2006.
   

2. 
   X. X. Muxitdinov “Kimyo”, darslik, Toshkent: “TDTU”, 2005.
   

2. 
   X.X. Muxitdinov “Kimyo”, ma’ruzalar matni, Toshkent: “TDTU”, 2004. 5 N.L.Glinka “Obhaya ximiya”, Moskva: “Integral – Press”, 2003.
   

2
4.Ishni maqsadi va hal qiladigan masalalar: Ishni maqsadini 3 qismga bo’lib olamiz

1. 
   Anorganik kimyo bilan tanishish
   

2. 
   Anorganik kimyoni asosiy sinflari bilan tanishish va taxlil qilish 3.Kurs ishi mavzusidagi reaksiyalarni amaliy qo’llash
   

2. 
   Grafik qismi matеriallari ro’yхati: Materiallardan foydalanamiz shu ro’yxat bo’yicha:
   

Sh.A.Rustamova, K.M.Abdiraimova Kimyo fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy ko’rsatma, Toshkent: “ToshTYMI”, 2015.

E.Qodirov, A.Muftaxov, Sh.Norov. «Anorganik kimyodan amaliy-mashg’ulotlar». Toshkent 1966 yil.

YU.T.Toshpo'latov, SH.YE.Ishoqov. Anorganik kimyo. Toshkent. «O'qituvchi». 1992.

Q.Ahmerov, A.Jalilov, A.Ismoilov. Umumiy va anorganik kimyo, Toshkent 2003. N.A.Parpiev, A.G.Muftaxov, X.R.Rahimov, Anorganik kimyo. Toshkent 2003


6.Maslahatchi:

Bo’limlar	Maslahatchi F.I.O	Topshiriq berdi	Topshriq qabul Qildi

Kimyo o’qitish metodikasi yo’nalishi 210/20- guruh talabasi Alimov Xusanning Anorganik kimyoning eng muhim sinflari mavzusidagi

KURS ISHIGA TAQRIZ

Ushbu kurs ishining kirish qismida: Anorganik sinf haqida qisqacha ma’lumot berib o’tdim
Asosiy adabiyotlar sharxida : Shu mavzuni yoritishda qaysi adabiyotdan foydalangan bolsam barchasini namoyon etdim
Eksperimental qismda: 3 qismga bo’lib oldim va o’z fikrimni bayon qildim.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va internet ma’lumotlardan foydalanilgan.

Kurs ishini himoyaga tavsiya etaman. Taqrizchi:

Reja: KIRISH 9

1. 
   BOB.ASOSIY QISM
   

1. 
   Anorganik kimyoning eng muhim sinfi-oksidlar 11
   
2. 
   Oksidlarning turlari 13
   
3. 
   Anorganik kimyoning eng muhim sinfi- Kislotalar 16
   
4. 
   Anorganik kimyoning eng muhim sinfi-Asoslar 18
   

2. 
   BOB EKSPERIMENTAL QISM
   

1. 
   Asoslarning kimyoviy xossalari 19
   
2. 
   Anorganik kimyoning eng muhim sinfi-Tuzlar 24
   
3. 
   Anorganik kimyoning eng muhim sinfida-Kompleks birikmalar 26
   

XULOSA 29
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 30

KIRISH

Anorganik birikmalarning eng muhim sinflari

Bizga ma’lum bo’lgan elementlar 200 mingdan ortiq anorganik birikma hosil qiladi. Bu birikmalar quyidagi to’rt sinfga bo’linadi;
1.Oksidlar; 2.Asoslar; 3. Kislotalar; 4.Tuzlar.
1. Oksidlar
Biri kislorod bo’lgan ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalar oksidlar deyiladi.
Olinishi

1. 
   Yonish reaksiyasi orqali.
   

C+O₂=CO₂, 2Mg+O₂= 2MgO

2. 
   Parchalanish reaksiyasi orqali.
   

CaCO₃→CaO+CO₂, Cu(OH)₂→CuO+H₂O
Xossalari.


Asosli oksidlar suv bilan reaksiyaga kirishib asos xosil qiladi Na₂O+H₂O==2NaOH
Asosli oksidlar kislota yoki kislotali oksidlar bilan reaksiyaga kirishib tuz xosil qiladi
CaO+CO₂=CaCO₃ K₂O+2HCl=2KCl+H₂O
Kislotali oksidlar asos yoki asosli oksidlar bilan reaksiyaga kirishib tuz xosil qiladi
CO₂+ Na₂O=Na₂CO₃ SO₂+H₂O=H₂SO₃ SO₃+2KOH=K₂SO₄+H₂O
Amfoter oksidlar ham kislotalar ham asoslar va ham kislotali, ham asosli oksidlar bilan reaksiyaga kirishadi.
ZnO+2NaOH=Na₂ZnO₂+H₂O ZnO+K₂O=K₂ZnO₂ ZnO+2HCl=ZnCl₂+H₂O

2. Asoslar

Asoslar metall atomi va bir nechta gidroksid guruhlardan tashkil topgan murakkab moddalar. Suvda eriydigan asoslar ishqorlar deyiladi.
Olinishi 2Na+2H₂O=2NaOH+H₂ CaO+H₂O=Ca(OH)₂ 2NaOH+FeCl₂=2NaCl+Fe(OH)₂ NaH+H₂O=NaOH+H₂ CaC₂+2H₂O=Ca(OH)₂+C₂H₂
Nomlanishi Agar elementning valentligi o’zgarmas bo’lsa, element nomidan keyin gidroksid so’zi qo’shib aytiladi yoki yoziladi. Masalan,
NaOH-natriy gidroksid, Ca(OH)₂-kalsiy gidroksid.

Agar elementning valentligi o’zgaruvchan bo’lsa, element nomidan keyin element valentligi ko’rsatiladi va gidroksid so’zi qo’shib aytiladi yoki yoziladi. Masalan,

Fe(OH)₂-temir (II)-gidroksid, Fe(OH)₃-temir (III)-gidroksid. ZnO+CO₂=ZnCO₃

2.