Reja: I. Kirish. Nariy haqida ma’lumot. II. Asosiy qism

Reja:

I.Kirish.

1. 
   Nariy haqida ma’lumot.
   

II.Asosiy qism.

1. 
   Bariyning birikmalari
   
2. 
   Bariyning olinishi
   
3. 
   Bariyning fizik va kimyoviy xossalari
   
4. 
   Bariy nitrat tuzi, fizik va kimyoviy xossalari
   
5. 
   Bariy nitrat tuzining olinish usullari
   

III.Xulosa

1. 
   Bariy nitrat tuzining ahamiyati
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish

Bariyni XVIII asrda Sheele og’ir shpatning tarkibiy qismi sifatida kashf etgan. Metall holda dastlab suyuqlantirilgan Bariy xloridni elektroliz qilish yo’li bilan olingan (Devi). Bariy tabiatda, asosan, og’ir shpat BaSO₄ xolida va kamroq miqdorda viterid BaCO₃ n=mineral xolida uchraydi. Uning tabiiy izatoplari ichida eng barqarori ¹³⁴Ba bo’lib, u bariyning 71,66% ini tashkil qiladi.

Sof bariy BaO dan alyuminotermiya yoki kremniytermiya usulida olinadi. Undan tashqari, bariy xloridning suvdagi eritmasini simob katod bilan elektroliz qilish natijasida ham bariy olinadi. Katodda hosil bo’ladigan bariy simobda erib amal’gama xolatida o’tadi. So’ngra bariy amal’gamadan ajratib olinadi. Bariy ham stronsiy kabi element bo’lganligi uchun kerosin ostida saqlanadi.

Barqaror izotoplarining massa sonlari 130, 132, 134, 135, 136, 137, 138. Bariyning yettita izotopi sun’iy yo’l bilan hosil qilingan. Elektron konfiguratsiyasi KLM 4s²4p⁶4d¹⁰5s²5p⁶6s² , Z=56.

Bariy (Baryum), Ba-Mendeleyev davriy sistemasida II guruhiga mansub kimyoviy element, tartib raqami 56, atom massasi 137,34, kumushrang oq metall. 7 ta barqaror izotop aralashmasidan iborat, ular orasida ¹³⁸Ba ko’proq uchraydi. Bariyni shved kimyogari Bariy sheele VaO shaklida kashf etgan(1774) va bu oksidni ,,og’ir yer’’ yoki barit deb atagan (yun. Barus – og’ir so’zidan), metal Bariyni ingliz kimyogari Bariy Devi elektroliz yo’li bilan olgan(1808). Yer po’stida Bariy og’irlik jihatdan 0.05% ini tashkil etadi, tabiatda erkin holatda uchramaydi.

Kumushdek oq metal, bariyning suvda eriydigan tuzlari nihoyatda zaharli va yumshoq kumushsimon oq metall.

Minellari:

Bariyning keng tarqalgan minerallari – barit ( og’ir shpat) BaSO₄ va viterid BaCO₃. Bariy va uning birikmalari radiofaol va roentgen nurlaridan himoyalaydigan materiallarga qo’shiladi. Bariy titanat BaTiO₂ - muhim segnetoelektriklardan biri.

Ishlatilinishi: Odatda, metal o’zoksidini alyuminiy bilan yiklab olinadi. Qotishmalari, masalan, qo’rg’oshin ( antifraksion va bosmaxona qotishmalari), alyuminiy, magniy bilan ( vacuum ustanovkalardagi gaz yutgichlar) ishlatiladi. Bariy nitrat BaNO₃ - pirotexnikada, bariy xromat BaCrO₄ (sariq) va manganat (ko’k) – bo’yoq ba boshqalarni tayyorlashda va po’lat qotishmalarini tayyorlashda ham keng ishlatiladi.

Qotishmalari: Bariyning alyuminiy, mis, rubidiylar bilan vacuum texnikasi uchun qotishmasi olinadi.