Qishloq va suv xo‘jaligi statistikasi

Qishloq va suv xo‘jaligi statistikasi

mavzu: statistik kuzatish uslubiyati

Reja: 1. Statistik kuzatish mohiyati va ahamiyati. 2. Statistik kuzatish dastur – metodologik va tashkiliy masalalari. 3. Statistik kuzatish turlari va ularning o’ziga xos jihatlari. 4. Statistik kuzatish xatolari va ularni aniqlash usullari.

Statistik kuzatish – bu o’rganilayotgan ommaviy hodisalar haqida bosh-lang’ich ma’lumotlarni to’plash jarayonidir

Ommaviy jarayonlarni statistika jihatidan o’rganish, ya’ni bir turli hodisalar va ularning belgilari orasidagi

bog’lanishlarni miqdoriy ifodalab ularning to’plarida namoyon bo’ladigan statistik qonuniyatlarni aniqlash uchun dastlab ular haqida, o’rganilayotgan ob’ektlar to’g’risida

boshlang’ich ma’lumotlar yoki boshqa so’z bilan aytganda hom statistik materiallarni to’plash kerak. Mana shu jarayon statistik kuzatish deb ataladi.

Kuzatish so’zi quyidagi lug’aviy ma’noga ega: 1) biror narsa ( predmet, ob’ekt )ni bilish, aniqlash maqsadida sinchiklab ko’zdan kechirish; 2) biror narsa yoki kimsani zimdan qarab tekshirib turish, ta’qib qilish; 3) voqealarni o’rganish, tekshirish, biror narsa yoki maqsadni nazarda tutish.

Statistik kuzatish ommaviy hodisalarni, jarayonlarni sinchiklab tekshirish uchun ular haqida boshlang’ich materiallarni to’plashdir. U o’rganilayotgan ob’ektlarni va ularning unsurlarini hisobga olish bilan bog’liq. Hisob – bu biror predmet miqdorini sanab yoki o’lchab aniqlash, biror kimsa yoki narsa mavjud miqdorini belgilash uchun maxsus hujjatda u haqidagi ma’lumotlarni qayd qilish.

Statistik kuzatish xo’jalik va turmush voqealarining hisobiga asoslanadi. Turli shakldagi korxonalar va ularning uyushmalarida xo’jalik voqealari buxgalteriya va operativ texnika hisoblarida qayd qilinadi. Statistik kuzatish ko’pincha ana shu hisob turlari ma’lumotlariga tayanadi. Shu bilan birga ayrim iqtisodiy,ishlab chiqarish masalalarini o’rganish uchun bevosita kuzatish ham amalga oshiriladi.

Statistik kuzatish va uning natijasida to’planadigan ma’lumotlar uchta talabga javob berishi kerak, ya’ni: 1) aniqlik va to’g’rilik; 2) to’lalik va har taraflamalik; 3) Taqqoslamalik, solishtirmalik.

Milliy standart - muayyan mamlakat miqyosida, xalqaro standart esa-butun jahon yoki mamlakatlar birlashmasi miqyosida hodisalarni tasniflash, ko’rsatkichlarni tuzish hisoblash, ma’lumotlarni qayd qilishda qo’llanadigan umumiy talab, tartib va umumiy kontseptsiyalar majmuasidir

Kuzatish sub’ekti – bu o’rganilayotgan

Hodisalar haqidagi

ma’lumotlarni qayd qiluvchi va

to’plovchi yuridik yoki jismoniy shaxs

Kuzatish birligi - bu

kuzatish ob’ektining mus-taqil

bo’linmas tarkibiy

qismi

(birligi), uning muhim belgilari

haqida ma’lumotlar olinadi.

Kuzatish dasturi - bu

Kuzatish jarayonida

ma’lumotlari to’plani-shi lozim

bo’lgan Kuzatish va

hisob

birligining asosiy belgilaridir.

E’tiboringiz uchun rahmat