O'rta paleolit
|
1
|
Dastlabki diniy e’tiqodlar paydo bo’lgan
|
2
3
|
Neandertal odami yashagan
Teshiktosh g’ori
|
So'nggi paleolit
40-12-mingyillik
|
1
|
Odamlar ancha takomillashgan kesuvchi, arralovchi mehnat qurollari yasaydigan bo'lishgan
|
2
|
Inson endilikda taqinchoqlar – munchoq, tumor va uzuklar yasay boshladi
|
3
|
Odamlar qarindoshlardan tarkib topgan ixcham guruhlarga – urug' jamoalariga birlashdilar.
|
4
|
Turar joylar qurilishi
|
5
|
Kiyim-kechak tayyorlashda hayvonlar terisidan foydalanishgan
|
6
|
Sun’iy tarzda (yog'ochni bir-biriga ishqalash, chaqmoqtoshni bir-biriga urish orqali) olov hosil qilishni ham o'rganib oldi
|
7
|
Hozirgi qiyofadagi odam - kromanyon odami yashagan
|
8
|
Manzilgohlari: Samarqand shahri hududidan, Toshkent viloyati Ohangaron daryosi vodiysidagi Ko'lbuloq yuqori madaniy qatlamlaridan, Farg'ona vodiysidan topilgan
|
9
|
Qoyatosh rasmlari: Ispaniyadagi Altamir, Fransiyadagi Laskо va Boshqirdistondagi Kapovada g’ori
|
Mezolit davri
12-7-mingyillik
|
1
|
Muzlik poyoniga yetdi
|
2
|
Iqlim ancha iliqlashib, odamlar turmushida o’zgarishlar bo’ladi
|
3
|
Inson o'q-yoy yasashni o'rganib oldi
|
4
|
Odamlar ixtiyorida chopqir hayvonlar va qushlarni ovlash imkoniyati vujudga keldi
|
5
|
Mikrolitlar kashf etildi
|
6
7
|
Mezolit davri oxirida inson hayvonlarni qo‘lga o'rgata boshladi.
Tiriklayin tutib olingan hayvonlar (qo‘zichoqlar, uloqchalar, to‘ng‘izchalar)ni endi odamlar o‘ldirmasdan, yegulik zaxirasi sifatida saqlab qo‘yadigan bo‘ldilar.
|
8
|
Mezolit davri oxirida Old Osiyoda xo‘jalikning yangi tarmoqlari - ibtidoiy ziroatchilik va chorvachilik vujudga keldi
|
9
10
|
Bugungi kunda O'rta Osiyoda mezolit davriga oid 100 dan ziyod manzilgohlar ochilgan.
Manzilgohlari: Farg'ona vodiysining tog'oldi va tog’li tumanlarida, Toshkent vohasida hamda O’zbekistoning janubida bunday manzilgohlar ko'plab uchraydi. Obishir, Qo‘shilish va Machay manzilgohlari, shuningdek, Zarautsoy darasidagi qoyatosh rasmlari
|
Neolit davri
6-4-mingyillik
|
1
|
Sopol idishlar yasash kashf etiladi
|
2
3
4
5
|
Qadimgi Sharqning turli viloyatlarida ishlab chiqaruvchi xo’jalik - ziroatchilik va chorvachilikka o‘ta boshlaydi
Chorvachilik va dehqonchilik neolit davrining eng katta ixtirosi hisoblanadi.
Mikrolitlardan foydalanish boshlandi
Toshga ishlov berishning silliqlash va parmalash usullarini kashf qilinadi.
|
3
|
Qabilalar o‘troq turmush tarziga o'tib, doimiy turar joylar qura boshlaganlar
|
4
|
Paxsa imoratlar qurilishi vujudga kelgan
|
5
|
O‘troq turmush tarzi va mehnat qurollarining yanada takomillashishi jamoalarning dehqonchilikka o'tib borishiga imkon yaratadi
|
6
|
Dehqonchilik va chorvachilikning rivojlanishi hunarmandchilikning shakllanishiga olib keldi.
|
7
|
Kulolchilik va to’quvchilik kash etiladi
|
9
|
Misdan foydalanishga, undan mehnat qurollari yasashga o'tildi
|
10
|
Hozirgi Qoraqalpog’iston hududida odamlar neolit davridayoq yashaganligi qayd etiladi
|
Eneolit davri
4-3-mingyillik
|
1
|
Mil. avv. 4-mingyillikda Qadimgi Sharqda ilk shaharlar va davlatlar vujudga kela boshladi
|
2
|
O'rta Osiyo janubida sun’iy sug‘orishga asoslangan dehqonchilik vujudga keldi
|
3
|
Xom g'ishtdan ko‘p xonali uylar qurila boshlandi
|
4
|
Idishlarni pishirish uchun kulolchilik xumdonlaridan foydalanishga kirishildi.
|
5
|
Sopol idishlar hayvonlarning, qushlarning tasvirlari va o'simlik naqshlari (yaproqlar, gullar) bilan bezatila boshlandi.
|
Bronza davri
3-2-mingyillik
|
1
|
Odamlar misni qalayi, qo‘rg‘oshin yoki rux bilan qo'shib, eritib bronza olishni o’rgangan.
|
2
|
Sun’iy metall keng tarqaldi
|
3
|
Bronza Asta-sekin mehnat qurollari, qurol-yaroq'lar va zebziynatlar tayyorlashda ishlatiluvchi asosiy ashyoga aylanib qoldi
|
4
|
Bronza mehnat qurollariga ega bo'lgan odamlar endi dalalarga ancha durust ishlov berish va ekin maydonlarini kengaytirish imkonini qo‘lga kiritdi
|
5
|
Odamlar ixtiyorida ortiqcha miqdorda qishloq xo'jalik mahsulotlari vujudga keldi
|
6
|
Chorvachilik asta-sekin dehqonchilikdan ajralib chiqa boshladi
|
7
|
Patriarxat davri boshlandi
|
8
|
Kulolchilik charxi va g‘ildirak kashf etildi
|
9
|
Manzilgohlari: Buxoro yaqinidagi Zamonbobo ko‘li yaqinidan, Xorazm hududidan qadimgi dehqonchilik manzilgohlari, Surxondaryo (Muzrabot tumani) vohasidan qadimgi ziroatchilar manzilgohlaridan biri bo'lgan Sopollitepa, Sheroboddan uncha uzoq bo’lmagan joyda Jarqo'ton manzilgohi
|
Temir davri
1-mingyillik
|
1
|
Mehnat qurollari yasash uchun temirdan foydalanilishi, eng avvalo, dehqonchilikning rivojiga ta'sir qildi
|
2
|
Temirdan ishlangan uchli omochlar va boltalar paydo bo’ldi
|
3
4
|
Qabila-urug‘ oqsoqollarining ta’siri tobora kuchaya borgan.
Doimiy harbiy to‘qnashuvlar sharoitida qabilalar ittifoqlari paydo bo‘ldi
Jamiyat harbiy demokratiya tamoyillari asosida yashay boshladi.
|
4
|
Temir asri boshlarida O‘rta Osiyoda aholi to'rtta guruhga bolindi: kohinlar, jangchilar, dehqonlar, hunarmandlar
|
|
|
6
|
Temirdan ishlangan zeb-ziynat buyumlari, bezaklar Misr fir’avini Tutanxamon maqbarasidan va Kavkazdagi Maykop qo‘rg‘oni yodgorligidan topilgan
|
7
|
|
