Paremiyalogiya va paremiyalar tushunchasi; ularning kelib chiqish tarixi, tur va ahamiyati

Paremiyalogiya va paremiyalar tushunchasi; ularning kelib chiqish tarixi, tur va ahamiyati
Abduraxmonova Mo`tabar Nodir qizi
BuxDU ingliz adabiyoti 2-kurs magistranti
[e-mail] ([phone])
Annotatsiya.
Ushbu maqola paremiyalogiya sohasining asosiy birligi bo`lmish paremiyalar haqida umumiy tushunchalarga asosiy e`tibor qaratib, ularni xalq og`zaki ijodining ajralmas bir bo`lagi sifatida e`tirof etadi. Paremiyalarning kelib chiqish tarixi, turlari, ahamiyati, maqsad va vazifalariga to`xtalib, o`zbek, rus va ingliz adabiyotidagi paremiyalarga murojaat qilgan yozuvchilar ijodiga nazar solib, masal janrida mashhur bo`lgan yozuvchilarni ta`kidlab o`tadi.
Key words: paremiology and paremias, jocular paremias, scientific paremias, said paremias, advertising paremias, chivalric paremias, fables
Kalit so`zlar: paremiyalogiya va paremiya, hazil-mutoyiba paremiyalari, ilmiy paremiyalar, odob-axloq paremiyalari, savdo-sotiq paremiyalari, ritsarlik paremiyalari, masal
Kirish.
Til va adabiyot insoniyatning asrlar davomida erishgan buyuk tajribalari bilan yo`g`rilar ekan, shundagina u mazmundor va go`zaldir. Ilk adabiy birliklar ham avvalambor xalq og`zaki ijodi ya`ni folklyor bilan chambarchas bog`liqdir. Ushbu mustahkam aloqalar adabiyotning rivojlanishi hamda folklyor na`munalarining bugungi kungacha o`z mazmun va maqsadini yo`qotmagan holatda, aslicha saqlanib, yetib kelishida muhim ahamiyat kasb etdi. Folklyor atamasi avvalambor maqol, matal va ibratli hikoyalar tushunchasini eslatishi tabiiy holdir. Folklyor- xalq og`zaki ijodi yaratilishi va ijodiy jarayonida ko`pchilikning ishtiroki orqali dunyoga kelgan va ma`lum bir xalq turmush tarzi, yashash sharoitlari, urf-odatlari, muqaddas tushunchalar va an`analar va ijtimoiy mehnat darajasiga mos ravishda shakllanib, avloddan-avlodga, ustozdan-shogirdga o`tib, uzuq davrlar mobaynida sayqallashib brogan. Shu sababdan ham xalq og`zaki ijodining bir qator go`zal namunalarini qadimgi yozma manbalarda, tarixiy qo`lyozmalarda, qoyatoshlarda, tarixchi va yozuvchilarning asarlarida, arxeologiya yodgorliklarida uchratish mumkin. Inson nutqining shakllanishi ya`ni tillarning yuzaga kelishi bilan kishilik badiiy tafakkurining turli shakllarini o`z ichiga olgan, qadimgi davrlardan to hozirgi zamonga qadar odamalarning diniy e`tiqodlari va mifologik qarashlarini, ilk bilim va ko`nikmalarining mazmun-mohiyatini o`zida aks ettiradigan folklyor na`munalari, xususan, maqol, matal, afsona, rivoyat, hikmatli so`z va iboralar, ibratli voqealar, diniy va muqaddas kitoblar mazmunini o`zida jamlagan, hadis va oyatlarning muborak ma`nolarini anglatuvchi lingvo-didaktik birliklar yuzaga keldi va bugungi kunga qadar o`z go`zalligini va mazmunini saqlagan holatda yetib keldi. Yuqoridagi folklyor birliklar ichida maqollar o`zining ma`no va mazmundorligi, ta`sir kuchining yuqoriligi, eslab qolish uchun osonligi, turli millatlarning madaniyatini o`zida mujassam etganligi bilan ahamiyatga molikdir.