Ozon qatlami haqidagi maqoladan olingan quyidagi parchani o‘qing



Download 0,8 Mb.
bet1/2
Sana06.01.2022
Hajmi0,8 Mb.
#325440
  1   2
Bog'liq
OZON


Mavzu:OZON

Ozon qatlami haqidagi maqoladan olingan quyidagi parchani o‘qing.

Atmosfera – bu havo okeani va Yerda hayotni ta’minlovchi bebaho tabiiy resurs.

Afsuski, insonning milliy/shaxsiy manfaatiga asoslangan faoliyati umumiy resursga zarar

yetkazmoqda, bu esa Yerdagi hayotni qalqon kabi himoya qiluvchi ozonning yupqa qobig‘i

yemirilishi bilan ifodalanadi.

Ozon molekulalari ikki atomli kislorod molekulalaridan farq qilib, kislorodning uchta

atomidan tashkil topadi, Ozon molekulalari nihoyatda siyrak bo‘ladi: havoning bir million

molekulasida o‘ntadan kamroq. Biroq qariyb milliard yillar davomida ozonning atmosferada

bo‘lishi Yerda hayotning mavjud bo‘lishida katta ahamiyatga ega. Ozon qayerda joylashishiga

qarab yerdagi hayotni himoya qilishi yoki unga zarar yetkazishi mumkin. Troposferadagi

ozon (Yer yuzasidan 10 km gacha bo‘lgan balandlikda) “yomon” ozon bo‘lib, u o‘pka

to‘qimalari va o‘simliklarga zarar yetkazishi mumkin. Ammo stratosferadagi (Yer yuzasidan

10 km dan 40 km gacha bo‘lgan balandlik) 90 % ga yaqin ozon “yaxshi” bo‘lib, Quyoshdan

kelayotgan zararli ultrabinafsha nurlarni tutib qolishi bilan foydalidir.

Bunday foydali ozon qatlami bo‘lmaganda edi, odamlarda Quyoshdan kelayotgan

ultrabinafsha nurlar bilan bog‘liq kasalliklar yanada ko‘proq yuzaga kelardi. Oxirgi o‘n

yilliklarda ozon miqdori kamaydi. 1974-yilda bunga freon (chlorofluorocarbons – CFCs)

sabab ekani taxmin qilindi. 1987-yilga qadar ilmiy tadqiqotlarda ozonning yemirilishiga

freonning aloqadorligi ishonchli dalillar bilan tasdiqlanmagan. Ammo 1987-yilda jahonning

turli mamlakatlarining

rasmiy vakillari Monreal (Kanada)da uchrashib, freon (CFCs)dan

foyd alanishga qat’iy cheklov qo‘yishdi.



Manba: Connect, UNESCO International Science, Technology & Environmental Education

Newsletter, Section from an article entitled “The Chemistry of Atmospheric policy”, Vol.

XXII, No.2, 1997 (spelling adapted).

Aytaylik, sizning amakingiz bor, u rasmlarning ma’nosini tushunishga urinyapti. Ammo u maktabda tabiiy fanlar bo‘yicha hech qanday ta’lim olmagan va rasm muallifi nimani tushuntirayotganini anglay olmayapti. U atmosferada odamchalar bo‘lmasligini biladi, ammo odamchalar hamda O2 va O3 kabi g‘alati yozuvlar nimani ifodalashi, rasmlarda qaysi jarayon aks etganiga qiziqyapti. Amakingiz hajviy rasmni tushuntirib berishingizni so‘radi. Faraz qiling, amakingiz quyidagilarni biladi:

O – kislorodning belgisi ekanini,atom va molekulalar nima ekanini.

Amakingiz uchun hajviy rasmga izoh yozing. Matnning 5- va 6-qatorlarida ishlatilganidek,

izohingizda “atomlar” va “molekulalar” so’zlaridan foydalaning.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

_________________________________________________________________________


Download 0,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish