“O’zbekiston tarixi”fanidan tayyorlagan prezentatsiyasi Mavzu: Amir Temur va temuriylar davrida ilm-fan va madaniyat

Samarqand Davlat Chet tillari instituti “Roman-german tillar” fakulteti “Ingliz tili nazariyasi va amaliyoti” yo’nalishi 1-bosqich talabasi Bozorova Shohsanamning

“O’zbekiston tarixi”fanidan tayyorlagan prezentatsiyasi

Mavzu:Amir Temur va temuriylar davrida ilm-fan va madaniyat

Reja:

1. Amir Temurning hokimiyat tepasiga kelishi.Uning markazlashgan davlat tuzishdagi tarixiy xizmati

2. Amir Temur hukmronligi davrida Samarqand va Xuroson madaniyatining ravnaqi.

3. Temuriylar davrida san 'at, adabiyot, musiqa

Amir Temurning hokimiyat tepasiga kelishi.

XIV asr boshlaridagi mo'g'ullar va mahaliy amaldorlarning

o'zboshimchaligi va jabr-zulmning kuchayib borishi xalq ommasining

qo'zg'alishiga olib keldi. Bu xalq qo'zg'olonlarining eng yirigi - 1337 yitda

Sabzavor shahrida boshlanib, qariyb 45 yil davom etgan sarbadorlarchiqishidir.

Xalq ommasining ajnabiy istilochilar hamda mahailiy ezuvchilarga qarshi

ayovsiz kurashi, Markaziy Osiyoda mo'g'ullar hukmronligini ancha zaiflashtirdi

va ularga qarshi keskin kurash kuchayishi uchun qulay zamin yaratib berdi.

Shunday sharoitda Amir Temur (3336 - 1405) maydonga chiqdi va ijtimoiy

jarayonda tezda ko'zga tashlandi hamda mamlakat hayotida juda katta rol o'ynadi.

Amir Temur tarqoq va uzoq urushlardan xonavayron bo'lgan Movarounnahr

va Xuroson yerlarini mo'g'ullar mustamlakasidan ozod etib, yagona,

mustaqil va mustahkam davlatga birlashtirdi. Uning markazi etib Samarqand

shahri tanlandi.

Amir Temur davlati o'z davrida Ovro'pa va Osiyoda eng yirik, mustahkam va rivojlangan davlat sifatida tanildi. Temur vafotidan so'ng ham XVI asr boshiga qadar uning avlodlari mamlakatga hukmronlik qildilar. Temuriylar davrida markaziy davlat ikkiga - Movarounnahr va Xurosonga ajralib idora etildi. Samarqand va Hirot bu ikki davlatning markazi bo'lib xizmat qildi.Ayniqsa, Temuriylar uzoq vaqt hukmronlik qilgan Shohrux, Ulug'bek, Husayn Boyqaro davrlarida madaniyat gullab yashnadi. Musulmon Sharqi, ayniqsa, Markaziy Osiyoning madaniyati tarixida Temur va Temuriylar hukmronlik davri - XIV asrning ikkinchi yarmidan XVI asrning boshlarigacha bo'lgan davr so'nggi umumiy tarixiy rivojlanishga juda ta'sir ko'rsatgan yorqin, sermazmun, samarali davr hisoblanadi.

Bu davrda o'zbek tili adabiy til sifatida uzil - kesil shakllandi va Markaziy Osiyoning so'nggi madaniy rivojiga katta ta'sir ko'rsatdi. Bu yuksalish birinchi navbatda Amir Temur nomi va faoliyati bilan uzviy bog'liq bo'lsa, uning o'g'illari, nabira va boshqa avlodlari u boshlab bergan ijtimoiy - madaniy hayotidagi yo'nalishlarini davom ettirishga, Temuriylar saltanatining an'analarini saqlab qolishga harakat qildilar.

Amir Temur va Temuriylar davrida barpo etilgan me’moriy obidalar va bog’lar

Samarqandda

Go’ri Amir maqbarasi

Shohi Zinda ansambli

Ko’ksaroy

Bo’stonsaroy

Bibixonim masjid va madrasasi

Ulug’bek rasadxonasi

Ulug’bek madrasasi

Bog’I Dilkusho

Bog’I Behisht

Bog’I Jahonaro

Bog’I nav

Bog’I Davlatobod

Bog’I Shamol

Hirot va uning atrofida

Boysunqur Nigoristoni

Gavharshodbegim madrasasi

Ixlosia madrasasi

Xalosia xonaqohi

Shifoia shifoxonasi

Toshkent atrofida Zangiota maqbara majmuyi

Turkistonda Ahmad Yassaviy maqbarasi

Shahrisabzdagi Oqsaroy majmuyi

Temur mamlakatning iqtisodiy qudratini oshirishga harakat qildi. U ishg'ol qilgan xorijiy mamlakatlardagi ilm ahlini o'z panohiga oldl Movarounnahr va Xuroson shaharlarini obodonchiligi uchun jon kuydirdi. Rus olimi A.Y.Yakubovskiy Temurning bu sohadagi ishlari haqida yozgan edi: "U yosh hisob - kitoblik xo'jayin edi. U Movarounnahrga nafaqat turli - tuman boyliklami, balki hunarmand, musavvir, me'mor va olimlarni ham olib keldi. To'g'ri Movarounnahrning o'zi mutaxassis".

Bajardi:Bozorova Shohsanam

Tekshirdi:

Foydalanilgan adabiyotlar

1.Karimov.I.A “Amir Temur-faxrimiz,g’ururimiz”,”O’zbekiston”-1997

2.Murtazayeva R.X.O’zbekiston tarixi,darslik-T.:2003

3.Azamat Ziyo “O’zbek davlatchiligi tarixi”-T.:Sharq.2000

4.Mo’minov I “Amir Temurning O’rta Osiyo tarixida tutgan o’rni va roli”-T.:”Fan” 1993

Tayanch so’z va iboralar

Siyosiy tarqoqlik

Amir Temur

Markazlashgan davlat

Amir Temur urushlari

Temur tuzuklari

Madaniyat

Movarounnahr

Xuroson

E’tiboringiz uchun rahmat

Samarqand-2020