O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent davlat agrar universiteti

Toshkent davlat agrar universiteti
O‘rmon xo‘jaligi va landshaft dizayn fakulteti
Dorivor o‘simliklar kafedrasi


5A411101 - “Dorivor o‘simliklar yetishtirish texnologiyasi” mutaxassisligi magistranti Abduxalimova Sanobar Abduraxim qizining
Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishda amalga oshirilgan tadqiqotlar natijalari bo‘yicha Ilmiy seminardagi ma’ruzasi
(2.12.2020-15.12.2020)

Ilmiy seminar mavzusi:Xalq tabobatida foydalanilishi.

Xalq tabobatida, Yevropa mamlakatlar aholisi kundalik xayot ratsionida minerallar va vitaminlar yetishmvganda ko‘p miqdorda foydalaniladi.
Mevalari vitaminlarga boyligi sababli, diyorimizda oziq – ovqatlar qatori rastalarida munosib joy egallagan. Ozuqa manbaasi hisobga olinganda 100 gr mevasi uchun energetik qiymati 37 k.kal ekanligi izohlanadi. Rezavorlarni qurutish yoki o‘zini ham iste’mol qilish mumkun.
Qolaversa, golubikaning preparatlari xoleretik, diuretik, arterosklerotik, glavkomik, yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega. Mevalari qon tomir devorlarini mustahkamlaydi, yurak faoliyatini normallashtiradi, me’da osti bezi faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Mevalarining sharbati parhez mahsulot hisoblanadi hamda metabolizmni tezlashtiradi. Ko‘k mevalari tarkibidagi K vitamini qon ivishini biokimyoviy jarayonlarida ishtirok etadi.
Rezavor mevalarining kimyoviy tarkibida suv – 90 %, shakar – 8 %, flavanoidlar, organik kislotalar ( limon, benzoy ), pektinlar, taninlar, S,R,V,A,K,RR vitaminlar, karotin va boshqalar, barglarida esa flavanoidlar va taninlar uchraydi.
Tadqiqotimizning maqsadi biz golubika o‘simligini mikro klonal usulda ko‘paytirmoqchimiz. Vegetativ ko‘payishda onalik o‘simlikning genotip hususiyati saqlanadi va vegetatsiya davri qisqaradi. Biroq ko‘pchilik daraxtsimon o‘simliklarda vegetativ ko‘payish oxirigacha xal etilmagan masaladir. Chunki, ko‘pchilik daraxtlarni vegetativ massasidan ko‘payishi qiyin, uzoq va samarasizdir. Shu sababli o‘simlikshunoslikda prinsipial yangi vegetativ ko‘paytirish – klonal mikro ko‘paytirish (genetik o‘xshash materialni jinsiy bo‘lmagan, usulda probirkada o‘stirish) usulidan foydalanilmoqda.
Ushbu usul traditsion vegetativ ko‘paytirishga nisbatan bir qator afzalliklarga ega:

1. 
   Tez ko‘payish hususiyati
   
2. 
   Seleksion davrni qisqartirish
   
3. 
   Onson ko‘payishga o‘tish
   
4. 
   Yerni iqtisod qilib yil davomida o‘simlikni ko‘paytirish
   
5. 
   Daraxt va butalarni ko‘paytirishni avtomatlashtirish
   

O‘simlikni biron to‘qimasi probirkada maxsus ozuqa rejimida sun’iy o‘stirilib, undan barg, poya, ildiz hosil bo‘lib, shoxlanganidan so‘ng qalamchalar olinadi. Bu ish kuzda boshlanib, baxorgacha klonal mikroko‘paytirish yo‘li bilan arzon, tez, sifatli, chidamli ko‘chatlar bahorgacha yetishtirilib, dalalarga bahorda ekilsa tabiiy vegetativ ko‘paytirishga nisbatan 10-100 marta ijobiy g‘alabaga erishish mumkun.