O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi



Download 1,11 Mb.
bet9/12
Sana27.09.2019
Hajmi1,11 Mb.
#22730
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
ShK ga xizmat ko`rsat amaliyot


Lazerli printerlar.

Hujjatlarni lazerli printerda bosmadan chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:



  • Ulanish;

  • Ma’lumotlarni qayta ishlash;

  • Formatlash;

  • Rasterizatsiya;

  • Lazerli skanerlash;

  • Toner qo‘yish;

  • Tonerni mustahkamlash.

Turli hil printerlar buni har hil usullar bilan bajaradi, biroq ko‘pchilik printerlar tomonidan huddi shu ketma-ketlikdagi harakatlar bajariladi. Masalan, printerlarni qimmat bo‘lmagan rusumlari bosish jarayoniida kompyuter ishlatadi, qimmatroqlari va takomillashgan rusumlarni operatsiyalarning aksariyat qismini shahsiy apparatli va dasturli ta’minlash yordamida bajaradilar.

Ulanish

Hujjatni bosib chiqarish uchun avval kompyuterdan printerga vazifa yuborish kerak.Buning uchun odatda kompyuterning parallel porti ishlatiladi, ammo alohida printerlar muntazam port bilan ham ishlaydilar. Printerlarni ba’zi bir rusumlari ikkita portni qo‘llab, bir necha kompyuterlarga ulangan bo‘lishi mumkin. Parallel yoki ketma-ketli ulanishda ishlaydiganlardan tashqari printerlarni tarmoqli rusumlari kiritilgan, tarmoqli adapterga ega bo‘lib tarmoqli kabelga to‘g‘ri ulanish mumkin. Oxirgi paytda USB interfeysli birinchi rusumlari ham ko‘rina boshladi. Kompyuterni printerga ulashda printerga bosma qilish vazifasi yuboriladi. Biroq ma’lumotlar ikki yo‘nalishli bo‘lishi mumkin, ya’ni printer ham kompyuterga ma’lumotlarni uzatishni davom etishini yoki to‘htash haqida xabar beruvchi nazorat signallarini yuborish mumkin .Odatda printyerdi o‘rnatilgan xotira hajmi bosma vazifasidan ko‘ra kam bo‘ladi. Bufer to‘lib ketganda printer kompyuterga ma’lumotlarni uzatilishngi to‘htatish haqida xabar beradi. Bir bet bosib bo‘lingandan keyin printer buferdan ma’lumotlarni o‘qishni boshlaydi va kompyuterni uzatish qayta tiklanganligi haqida xabar beradi. Bu jarayon sinxronlash, ya’ni moslash deyiladi.U uchun alohida bayonnoma mavjud.



Ma’lumotlarni qayta ishlash.

Printerga ma’lumotlarni yuklagandan keyin kompyuter kodni o‘qish jarayonini boshlaydi. Lazerli printerlarni ko‘pi bosish uchun mahsuslashtirilgan kompyuterni ifodalaydi, chunki rostmona kompyuterning komponentlari o‘xshash bo‘lgan mikroprotsesor va xotira mavjud. Printerni bu qismi nazoratchi (nazoratchi) yoki interiretator(interpreter)deyiladi va betlarni ta’riflashda til (yoki tillarni) dasturli qo‘llashni yoqadi. Kelib tushgan ma’lumotlardan interpretator oldin boshqaruv buyruqlar va hujjatni ichidagini ajratadi. Printer protsesori formatlash jarayoning qismi bo‘lgan kodini o‘qiydi va buyruqlarini bajaradi, keyin esa printer konfiguratsiyasi bo‘yicha boshqa qo‘llanmalarni bajaradi(masalan,lotok bilan qog‘oz tanlovi, bir tomanlama yoki ikki tomanlama bosma va.b.)



Formatlash

Ma’lumotlarni interpretatsiya jarayonida formatlash fazasini o‘z ichiga oladi. Buning davomida hujjat qog‘ozga qanday joylashish kerakligini ko‘rsatuvchi buyruqlarni bajaradi. Aks etish aniqligi printer drayveriga bog‘liq. Ko‘p hollarda printer hujjatni interpretatsiya yo‘li bilan buyruqlarni bajaradi.

Qog‘oz o‘lchovi, betlardagi hoshiyalar joylashuvi, qator orasidagi buyruqlar bajariladi. Keyin nazoratchi bu matnni va grafikani betni maketiga joylashtirib matnni tekislash, murakkab muolajani bajaradi.

Formatlash jarayoni rastrda konturi va vektorli grafikani o‘zgartirishini o‘z ichiga oladi. Masalan,ma’lum o‘lchovdagi qandaydir shriftni ishlatish kerakligi haqidagi buyruq paydo bo‘lganda nazoratchi shrift konturlariga muroojat qilib kerak bo‘lgan o‘lchovdagi belgilar to‘plami rastrli tasvirni tushiradi. Belgilarni rastrli tasvirlari vaqtinchalik shriftlar keshiga joylashtiriladi, u yerdan hujjat uchun kerak bo‘lganda bevosita ishlatish uchun olinadi.



Rasterizatsiya

Buyruqlarni detalli to‘plami yordamida formatlash jarayoni natijasida hujjatni har betidagi har bir simvol va grafik tasvirni aniq joylashuvi aniqlanadi.Ma’lumotlarni interpretatsiya jarayoni oxirida nazoratchi nuqtalar massivini tuzish uchun buyruqlarni bajaradi. Bu nuqtalar keyin qog‘ozga ko‘chiriladi. Bu muolaja rasterizatsiya (rasterization) deyilladi. Yaratilgan nuqtalar massivi betning buferiga joylashtiriladi va u yerda qog‘ozga ko‘chirulgancha bo‘ladi. Rasterizatsiya natijaviyligi printyerda belgilangan xotira miqdoriga va bosmani joriy vazifasidagi kengaytmani ishlatishiga bog‘liq. Monohram bosmada har bir nuqta-xotiraning bitta baytidir; Letter qog‘oz hajmi uchun va 300dpi kengaytmasi uchun xotirani 1051875 bayti([{81/2Ч11}Ч3002]/8)zarur, bu 1Mbaytiga ko‘p. 600dpi razreshenyada xotirani zarur hajmi 4Mbaytga o‘sadi.



Rangli lazer printerlari

Bosmani bunday turi uchun ham monoxromli rusumlarda ishlatilgan texnologiya ishlatiladi, faqat bir rangli toner o‘rniga to‘rt rangli toner ishlatiladi. Rangli lazer printerlari bir vaqtda hamma rangni bosib chiqarmaydi, faqat bittasini bosadi. Bundan faqat bitta fotosezuvchi baraban borligi ma’lum bo‘ladi; bitta bet 4ta o‘tishda pechat’ qilinadi. Rangli lazerli printerda qog‘oz uzatish mexanizmi juda murakkab. Monoxrom bosishda barabanni aylanish tezligi va qog‘oz uzatish tezligi bir xilligini ta’minlash kerak, ranglida bosmalangan varaqni qaytarib bosish jarayonini 4 marta qaytarish kerak bo‘ladi. Printerlarni ba’zi rusumlarida barabanda 4 ta rangni “aralashmasi “ (ya’ni baraban tonerni barcha ranglari tushishi uchun bir nechta aylanishlar qiladi ) sodir bo‘ladi va qog‘ozga bosiladi. Har qanday xolda ham barcha toner ranglarini qog‘ozga ko‘chirilgandan keyin mustaxkamlash blokka – qizdirilgan valiklarga tushadi. Rangli lazerli printerlar narxi doim tushishiga qaramasdan, ular qiymati baribir qimmat. Biroq bunday bosishlarni tezligi katta emas. Bu qog‘ozda tayer tasvir paydo bo‘lishi uchun baraban bir nechta aylanishi kerak bo‘ladi.



Termoprinterlar.

Rangli lazerli printerlar hozircha ko‘ngildagidek emas. Rasmga yaqin bo‘lgan sifatli rangli tasvir olish uchun, yoki bosmagacha rangli namuna tayorlash uchun termik printerlar yoki yo‘qori darajali rangli printerlar ishlatiladi. Hozirgi kunda rangli termobosmani uchta texnlogiyasi keng qo‘llanilmoqda;

• Erigan bo‘yoqni oqimli o‘tkazish (termoplastik muhr );

• Erigan bo‘yoqni kontaktli o‘tkazish(termomli muhr)

• Bo‘yoqni termoutkazish(sublimatsion muhr)

Ikkita keyingilari uchun umumiy tehnologiya bo‘yoqni qizdirib, qog‘ozga suyuq yoki gazli fazada o‘tkazish bo‘ladi.

Ko‘p rangli, odatda, 5-mkm enlikdagi ingichka lavsanli plyonkaga tushurilgan. Plyonkali ignali printer, tuguniga o‘xshash bo‘lgan tasma tortuvchi mehanizm yordamida harakatlanadi. Isiydigan elementlar matritsasi 3-4 marta o‘tishda rangli tasvirni shakllantiradi.Termomumli printerlar rangli mumli tasmani qidirib qog‘ozga erigan mumni tushiradi. Albatta, bunday printerlar uchun mahsus qoplamali qog‘oz zarur.Termomumli printerlar, odatda rangli bosmani yuqori sifat talab etadigan joylarda ishlatiladi. Rasmdan farq qilmaydigan tasvirni bosish uchun va bosmagacha namuna tayorlash uchun yaxshisi sublimatsion printerlarni ishlatish kerak. Ishlash uslubi bo‘yicha ular termomumliga o‘hshaydi, lekin tasmadan qog‘ozga faqat(mum bo‘lmagan )bo‘yoqni o‘tkazadi.

Eritilgan bo‘yoqni oqimli o‘tkazishni qo‘llaydigan printerlarni qattiq bo‘yoqli mumli printerlar deb ham atashadi. bosmada rangli mum bloklari eriydi va har qanday tekislikda to‘yingan ochiq ranglarni yaratib tarqatuvchiga sachratadi. Bunday yo‘l bilan olingan,s uratlar zarrachali bo‘lib ko‘rinadi, ammo fotografik sifatni barcha mezonlarni qondiradi. Bunday printer diopozitlari ishlab chiquvchilar uchun to‘g‘ri kelmaydi, chunki mum tomchilari qurigandan keyin yarimsharsimon shaklga ega bo‘ladi va sharsimon ta’surot yaratadi.

O‘zida sublimatsion va termomum bosish tehnologiyasini o‘zida mujassamlagan termik printerlar ham mavjud.

Bunday printerlarda bitta uskunada ham qorali,ham oqli suratlarni bosish mumkin.



Parametr

Fargo PrimoPro Color Printer

General Parametrics Spekta Stapl DS

TEtronixPaser 220i

Bosma texnologiyasi

Sublimatsion/termovoskli

Sublimatsion

Termoplastik

Maksimal kenggaytgich

600x300

300x300

300x600

Xotira(standart/maksimal)Mayt

0,032/0,032

16/96

10/14

Rangli bosma tezligi, minutiga betdan

0,1(sublim.)

0,6(sublime)



0,6

0,7

protsesor

CPUPCdan foydalanadi

33MGts Intel 80960

16MGts AMD 29000

Matritsali printerlar lazerli va oqimli printerlardan farq qiladi.Eng katta farq: lazerli yoki oqimli printerlar kabi matritsali printerlar qog‘ozni to‘liq shakllantirmaydi,faqat belgilar oqimi bilan ishlaydi. Matritsali printerlar razreshenyasi bosmalovchi mexanizm imkoniyatlariga bog‘liq. Matritsa bo‘yaydigan tasma orqali qog‘ozga uriladigan metall ignalar to‘rini ifodalaydi. Unda lazerli yoki oqimli printerlar kabi xotirada ma’lumotlar to‘plami yoki fotosezuvchan baraban shabloni yo‘q. Shunday qilib matritsali printer kengaytmasi ignalar soni bilan aniqlanadi(ko‘pincha 9 yoki 24)24 ignali printer 9 ignali printerga qaraganda nuqtasini kattaligi kichikroq printerlarni qolgan turlariga o‘xshab, belgilarni aks etish uchun nuqtalarni katta miqdorda ishlatish, ulardagi “qo‘pollikni”kamaytiradi. Matritsali printerlarda interpolyatsiyani yoki kengaytmasini yahshilash uchun texnologiyani qo‘llashning iloji yo‘q, shuning uchun matritsali printerlar kengaytmasi doiymiy kattalikda bo‘ladi.

Ular asosan ASC II- simvollar oqimi bilan ishlaydilar, demak, ularga xotiraning katta hajmi kerak emas. Matritsali printerlarni ishlash tezligi belgilarni sekund ichida bosish orqali o‘lchanadi. Matritsali printerni bosma jarayoni juda oddiy. Buning uchun PCL yoki Post Script ga o‘xshash betni ta’riflash uchun murakkab tilni ishlatish shart emas. Komp’yuterdan kelayotgan ma’lumotlar oqimi escape – belgilar ketma – ketligiga ega va bu ma’lumotlar printerni asosiy, bet o‘lchovi va bosma’ sifati kabi o‘lchovlarini belgilash uchun ishlatiladi. Printerni boshqaradigan kodlarni shakllantirishni barcha murakkab jarayonlari komp’yuterda bajariladi. Matritsali printerda qog‘oz vertikal lotokga joylashtiriladi va valik yordamida qatorma – qator suriladi. Bosmalovchi boshcha gorizontal maxsus yonalish bo‘yicha harakat qiladi va qog‘ozda tasvirni bosib chiqaradigan metall ignalardan (ko‘pincha 9ta yoki 24ta ignalar ) matritsa iborat bo‘ladi. Ignalar va qog‘oz orasida yozuv mashinkasidagi kabi bo‘yaydigan tasmasi joylashgan. Ignalar (tasma orqali ) tasvirni shakllantirish uchun qog‘ozda qator kichkina nuqtalarni yaratadi. Grafik tasvirlarni matritsali printerlarda bosma’ qilish yo‘qori sifatni bermaydi, shuning uchun bunday printerlar matnli Hujjatlarni bosma’ qilish uchun ishlatiladi. Deyarli hamma matritsali printerlarda bosma’ qilishda ham alohida qog‘ozlarni, ham rulonli qog‘ozlarni ishlatish mumkin. Matritsali printerlarni hozirgi kunda kam uchratamiz – chunki ularni oqimli va lazerli printerlarga almashtirdi. Matritsali printerlar ishlatiladigan yagona joy – banklar va savdo shaxobchalari.

Profilaktik xizmat

Matritsali printerlar qolgan printerlarga qaraganda ko‘proq chang va ifloslarni “yig‘ar” ekan. Bu bo‘yaydigan tasma va bosmalovchi boshcha orasidagi kontakt natijasidan, hamda printerda qog‘ozni uzoq harakat qilishi natijasida sodir bo‘ladi. Printer ishlaganda bo‘yaydigan tasma doyim bosmalovchi boshchada “toza “ joyi bo‘lishi uchun harakat qiladi. Bunday harakatda tasmadan bo‘yoq qolmagan joyidan tukchalari ajralib chiqaveradi. Bu tukchalar ignalarni to‘xtab qolishiga sabab bo‘ladi. Ishlamayotgan ignani boshlash juda oson: belgilarni bosayotganda “bo‘shliq “ hosil bo‘ladi. Iflosliklarni bartaraf etish uchun bo‘yaydigan tasmalarni maxsus turlarini olib ishlatish zarur. Qog‘oz printerda uzoq vaqt bo‘lgani uchun qo‘shimcha muommolar kelib chiqadi. Matritsali printyerdai qog‘oz uzatilishi uzatish mexanizmi va qog‘oz chetlaridagi teshikchalar orqali amalga oshiriladi. Qog‘ozdagi teshikchalarni printerga to‘g‘ri o‘rnatilgani uni to‘g‘ri uzatilishini, hamda printerni kamroq ifloslanishini ta’minlaydi. Agar kerakli joyda teshik bo‘lmasa,yo‘naltiruvchi mexanizm teshikni o‘zi hosil qiladi.Tabiyki,bunda qog‘oz bo‘lakchalari printer ichiga tushadi. Printyerdagi qog‘oz changgini tozalash uchun changyutgichdan foydalanish zaruz, bosmalash boshchasini esa spirtli suyuqlik bilan tozalab artib turish kerak.


Nazorat savollari:

  1. Printer qanday qurilma deb hisoblanadi va uning asosiy funksiyasi nimadan iborat?

  2. Qanday bosmaga chiqarish texnologiyalari mavjud?

  3. Printerning asosiy hususiyatlari nimadan iborat?

  4. Printer hotirasining vazifasi nimadan iborat?

  5. Oqimli printer qanday usulda ishlaydi?

  6. Rangli oqimli printerning ishlash hususiyatlari nimadan iborat?

  7. Lazer peinterlarda ishlash jarayoni qanday boqichlarga ega?

  8. Rasterizatsiya jarayonini qanday tushinasiz?

  9. Raqamli termobosmaga chikarishni qanday texnologiyalari mavjud?

  10. Matritsali printerlarning ishlash prinsiplari nimadan iborat?

Mavzu: Lazerli printer kartriji elementlarini ( fotobaraban, rakel, magnitval va dozalovchi levziya ) almashtirish.

Reja:

1.Fotobarabanni almashtirish



2.Rakelni almashtirish

3.Magnitvalni almashtirish.

4.Dozalovchi levziyani almashtirish.

Lazerli printerlar.

Hujjatlarni lazerli printerda bosmadan chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:



  • Ulanish;

  • Ma’lumotlarni qayta ishlash;

  • Formatlash;

  • Rasterizatsiya;

  • Lazerli skanerlash;

  • Toner qo‘yish;

  • Tonerni mustahkamlash.

Turli hil printerlar buni har hil usullar bilan bajaradi, biroq ko‘pchilik printerlar tomonidan huddi shu ketma-ketlikdagi harakatlar bajariladi. Masalan, printerlarni qimmat bo‘lmagan rusumlari bosish jarayoniida kompyuter ishlatadi, qimmatroqlari va takomillashgan rusumlarni operatsiyalarning aksariyat qismini shahsiy apparatli va dasturli ta’minlash yordamida bajaradilar.

Ulanish

Hujjatni bosib chiqarish uchun avval kompyuterdan printerga vazifa yuborish kerak.Buning uchun odatda kompyuterning parallel porti ishlatiladi, ammo alohida printerlar muntazam port bilan ham ishlaydilar. Printerlarni ba’zi bir rusumlari ikkita portni qo‘llab, bir necha kompyuterlarga ulangan bo‘lishi mumkin. Parallel yoki ketma-ketli ulanishda ishlaydiganlardan tashqari printerlarni tarmoqli rusumlari kiritilgan, tarmoqli adapterga ega bo‘lib tarmoqli kabelga to‘g‘ri ulanish mumkin. Oxirgi paytda USB interfeysli birinchi rusumlari ham ko‘rina boshladi. Kompyuterni printerga ulashda printerga bosma qilish vazifasi yuboriladi. Biroq ma’lumotlar ikki yo‘nalishli bo‘lishi mumkin, ya’ni printer ham kompyuterga ma’lumotlarni uzatishni davom etishini yoki to‘htash haqida xabar beruvchi nazorat signallarini yuborish mumkin .Odatda printyerdi o‘rnatilgan xotira hajmi bosma vazifasidan ko‘ra kam bo‘ladi. Bufer to‘lib ketganda printer kompyuterga ma’lumotlarni uzatilishngi to‘htatish haqida xabar beradi. Bir bet bosib bo‘lingandan keyin printer buferdan ma’lumotlarni o‘qishni boshlaydi va kompyuterni uzatish qayta tiklanganligi haqida xabar beradi. Bu jarayon sinxronlash, ya’ni moslash deyiladi.U uchun alohida bayonnoma mavjud.



Ma’lumotlarni qayta ishlash.

Printerga ma’lumotlarni yuklagandan keyin kompyuter kodni o‘qish jarayonini boshlaydi. Lazerli printerlarni ko‘pi bosish uchun mahsuslashtirilgan kompyuterni ifodalaydi, chunki rostmona kompyuterning komponentlari o‘xshash bo‘lgan mikroprotsesor va xotira mavjud. Printerni bu qismi nazoratchi (nazoratchi) yoki interiretator(interpreter)deyiladi va betlarni ta’riflashda til (yoki tillarni) dasturli qo‘llashni yoqadi. Kelib tushgan ma’lumotlardan interpretator oldin boshqaruv buyruqlar va hujjatni ichidagini ajratadi. Printer protsesori formatlash jarayoning qismi bo‘lgan kodini o‘qiydi va buyruqlarini bajaradi, keyin esa printer konfiguratsiyasi bo‘yicha boshqa qo‘llanmalarni bajaradi(masalan,lotok bilan qog‘oz tanlovi, bir tomanlama yoki ikki tomanlama bosma va.b.)



Formatlash

Ma’lumotlarni interpretatsiya jarayonida formatlash fazasini o‘z ichiga oladi. Buning davomida hujjat qog‘ozga qanday joylashish kerakligini ko‘rsatuvchi buyruqlarni bajaradi. Aks etish aniqligi printer drayveriga bog‘liq. Ko‘p hollarda printer hujjatni interpretatsiya yo‘li bilan buyruqlarni bajaradi.

Qog‘oz o‘lchovi, betlardagi hoshiyalar joylashuvi, qator orasidagi buyruqlar bajariladi. Keyin nazoratchi bu matnni va grafikani betni maketiga joylashtirib matnni tekislash, murakkab muolajani bajaradi.

Formatlash jarayoni rastrda konturi va vektorli grafikani o‘zgartirishini o‘z ichiga oladi. Masalan,ma’lum o‘lchovdagi qandaydir shriftni ishlatish kerakligi haqidagi buyruq paydo bo‘lganda nazoratchi shrift konturlariga muroojat qilib kerak bo‘lgan o‘lchovdagi belgilar to‘plami rastrli tasvirni tushiradi. Belgilarni rastrli tasvirlari vaqtinchalik shriftlar keshiga joylashtiriladi, u yerdan hujjat uchun kerak bo‘lganda bevosita ishlatish uchun olinadi.



Rasterizatsiya

Buyruqlarni detalli to‘plami yordamida formatlash jarayoni natijasida hujjatni har betidagi har bir simvol va grafik tasvirni aniq joylashuvi aniqlanadi.Ma’lumotlarni interpretatsiya jarayoni oxirida nazoratchi nuqtalar massivini tuzish uchun buyruqlarni bajaradi. Bu nuqtalar keyin qog‘ozga ko‘chiriladi. Bu muolaja rasterizatsiya (rasterization) deyilladi. Yaratilgan nuqtalar massivi betning buferiga joylashtiriladi va u yerda qog‘ozga ko‘chirulgancha bo‘ladi. Rasterizatsiya natijaviyligi printyerda belgilangan xotira miqdoriga va bosmani joriy vazifasidagi kengaytmani ishlatishiga bog‘liq. Monohram bosmada har bir nuqta-xotiraning bitta baytidir; Letter qog‘oz hajmi uchun va 300dpi kengaytmasi uchun xotirani 1051875 bayti([{81/2Ч11}Ч3002]/8)zarur, bu 1Mbaytiga ko‘p. 600dpi razreshenyada xotirani zarur hajmi 4Mbaytga o‘sadi.



Lazerli skanerlash.

Rasterizatsiyadan keyin betni tasviri xotirada saqlanadi, keyin esa jismonan bosma jarayonini bajaradigan bosma uskunaga uzatiladi. Bosmalovchi uskuna(print engine)-printyerdagi tasvirni qog‘ozga bevosita o‘tkazuvchi uskunalarni aniqlash uchun umumiy atama.Ular quyidagi elementlarni o‘z ichiga oladi: lazerli skanerlash tuguni(lazer tuguni), fotosezuvchi element, tonerli konteyne, tonerli tarqatish bloki, korotronlar, razryadli lampa, qotirish bloki va qog‘ozni etkazish mehanizmi. Ko‘pincha bu elementlar bitta modul ko‘rinishida bajariladi.



Printer va nusha ko‘chirish mashinalari ma’lumotni olish va qayta ishlash uslubi bilan farq qiladi. Nusha ko‘chirish mashinasi hujjat obrazini shakllovchi o‘rnatilgan skanyerdan iborat, printer esa kompyutyerdan bu ma’lumotlarni raqamli ko‘rinishda qabul qiladi. Tasvirni rasterizatsiya qilingandan keyin, bosmalovchi uskunaga uzatiladi va hujjat ustudagi qolgan harakatlar printerdagi harakatlardan deyarli farqlanmydi 8.12-rasmda bosma jarayoni ko‘rsatilgan.

22- rasm.Lazerli printerni bosmalovchi uskuna sxemasi

Toner tarqatish valigi magnitli qatlam bilan qoplangan va toner uchun”chyotka”funksiyasini bajaradi. Toner(toner)-mahsus xususiyatga ega bo‘lgan qora kukun, kukun orqali bosmalanuvchi betda tasvir paydo bo‘ladi. Valik aylanganda toner zarrachalari konteynyerdan valikni magnitli yuziga taqliniyalanadi. Bu valik fotosezuvchi baraban yonida joylashgan. Baraban yuzi valik bilan to‘qnashganda lazer yordamida neytrallashgan qismlarga tortiladi. Shunday qilib,toner zarrachalari yordamida barabanda betlar rasmi shakllanadi. Baraban sekin aylanib qog‘oz yuzi bilan ishqalanadi. Printerda qog‘oz aylanayotgan baraban toshdan chiqadigan qilib qog‘ozni lotokdan olib bosma uskunasiga uzatadigan mehanizmi mavjud.Qog‘ozni uzatish tezligi baraban aylanish tezligiga teng .Qog‘oz tagida yana bir(uzatuvchi korotron-transfer corotrondeyiladigan) korotron mavjud. U yordamida qog‘oz varog‘I zaryadlanadi va toner zarrachalari barabandan qog‘ozga tasvir hosil etib o‘tadi. Tonerni qog‘ozga tushgandan keyin baraban aylanishda davom etib razryadli lampaga tushadi,u yordamida baraban yuzi “tozalanadi”. Endi baraban to‘liq toza va keyingi bet uchun tayor bo‘ladi. Bunday bosish jarayonida xatolar bilinmaydi. Bu bosmalovchi uskuna elementlarini juda yaqin joylashtiriladi.
Tonerni mustahkamlash

Fotosezuvchi barabandan qog‘ozga o‘tkazilgandan keyin qog‘oz o‘z harakatini davom etadi va yana bir korotron ustidan, razryadli korotrondan o‘tadi. U zaryadni yechadi. Bu printerni boshqa qismlari bilan to‘qnashmasidan oldin qog‘ozni varag‘ini elektrli neytrallashtirish uchun zarur. Shunday qilib varag‘ida qandaydir tasvirga ega bo‘lgan toner sepilgan. Toner kukun ko‘rinishida bo‘ladi, va arzimagan ta’sir tasvirni buzadi. Qog‘ozda toner qotishi uchun 200°Cgacha qizigan 2valik orasidan yumalatib o‘tkaziladi. (8.13-rasm ) Bunday isitish tonyerdagi zarrachalarini erishiga va qog‘ozga yopishib qolishiga olib keladi. Muhr jarayoni tugaganda qog‘oz printerdan chiqib keladi.




23-rasm. Tonerni mustahkamlash jarayoni.
Rangli lazer printerlari

Bosmani bunday turi uchun ham monoxromli rusumlarda ishlatilgan texnologiya ishlatiladi, faqat bir rangli toner o‘rniga to‘rt rangli toner ishlatiladi. Rangli lazer printerlari bir vaqtda hamma rangni bosib chiqarmaydi, faqat bittasini bosadi. Bundan faqat bitta fotosezuvchi baraban borligi ma’lum bo‘ladi; bitta bet 4ta o‘tishda pechat’ qilinadi. Rangli lazerli printerda qog‘oz uzatish mexanizmi juda murakkab. Monoxrom bosishda barabanni aylanish tezligi va qog‘oz uzatish tezligi bir xilligini ta’minlash kerak, ranglida bosmalangan varaqni qaytarib bosish jarayonini 4 marta qaytarish kerak bo‘ladi. Printerlarni ba’zi rusumlarida barabanda 4 ta rangni “aralashmasi “ (ya’ni baraban tonerni barcha ranglari tushishi uchun bir nechta aylanishlar qiladi ) sodir bo‘ladi va qog‘ozga bosiladi. Har qanday xolda ham barcha toner ranglarini qog‘ozga ko‘chirilgandan keyin mustaxkamlash blokka – qizdirilgan valiklarga tushadi. Rangli lazerli printerlar narxi doim tushishiga qaramasdan, ular qiymati baribir qimmat. Biroq bunday bosishlarni tezligi katta emas. Bu qog‘ozda tayer tasvir paydo bo‘lishi uchun baraban bir nechta aylanishi kerak bo‘ladi.



Termoprinterlar.

Rangli lazerli printerlar hozircha ko‘ngildagidek emas. Rasmga yaqin bo‘lgan sifatli rangli tasvir olish uchun, yoki bosmagacha rangli namuna tayorlash uchun termik printerlar yoki yo‘qori darajali rangli printerlar ishlatiladi. Hozirgi kunda rangli termobosmani uchta texnlogiyasi keng qo‘llanilmoqda;

• Erigan bo‘yoqni oqimli o‘tkazish (termoplastik muhr );

• Erigan bo‘yoqni kontaktli o‘tkazish(termomli muhr)

• Bo‘yoqni termoutkazish(sublimatsion muhr)

Ikkita keyingilari uchun umumiy tehnologiya bo‘yoqni qizdirib, qog‘ozga suyuq yoki gazli fazada o‘tkazish bo‘ladi.

Ko‘p rangli, odatda, 5-mkm enlikdagi ingichka lavsanli plyonkaga tushurilgan. Plyonkali ignali printer, tuguniga o‘xshash bo‘lgan tasma tortuvchi mehanizm yordamida harakatlanadi. Isiydigan elementlar matritsasi 3-4 marta o‘tishda rangli tasvirni shakllantiradi.Termomumli printerlar rangli mumli tasmani qidirib qog‘ozga erigan mumni tushiradi. Albatta, bunday printerlar uchun mahsus qoplamali qog‘oz zarur.Termomumli printerlar, odatda rangli bosmani yuqori sifat talab etadigan joylarda ishlatiladi. Rasmdan farq qilmaydigan tasvirni bosish uchun va bosmagacha namuna tayorlash uchun yaxshisi sublimatsion printerlarni ishlatish kerak. Ishlash uslubi bo‘yicha ular termomumliga o‘hshaydi, lekin tasmadan qog‘ozga faqat(mum bo‘lmagan )bo‘yoqni o‘tkazadi.

Eritilgan bo‘yoqni oqimli o‘tkazishni qo‘llaydigan printerlarni qattiq bo‘yoqli mumli printerlar deb ham atashadi. bosmada rangli mum bloklari eriydi va har qanday tekislikda to‘yingan ochiq ranglarni yaratib tarqatuvchiga sachratadi. Bunday yo‘l bilan olingan,s uratlar zarrachali bo‘lib ko‘rinadi, ammo fotografik sifatni barcha mezonlarni qondiradi. Bunday printer diopozitlari ishlab chiquvchilar uchun to‘g‘ri kelmaydi, chunki mum tomchilari qurigandan keyin yarimsharsimon shaklga ega bo‘ladi va sharsimon ta’surot yaratadi.

O‘zida sublimatsion va termomum bosish tehnologiyasini o‘zida mujassamlagan termik printerlar ham mavjud.

Bunday printerlarda bitta uskunada ham qorali,ham oqli suratlarni bosish mumkin.





Parametr

Fargo PrimoPro Color Printer

General Parametrics Spekta Stapl DS

TEtronixPaser 220i

Bosma texnologiyasi

Sublimatsion/termovoskli

Sublimatsion

Termoplastik

Maksimal kenggaytgich

600x300

300x300

300x600

Xotira(standart/maksimal)Mayt

0,032/0,032

16/96

10/14

Rangli bosma tezligi, minutiga betdan

0,1(sublim.)

0,6(sublime)



0,6

0,7

protsesor

CPUPCdan foydalanadi

33MGts Intel 80960

16MGts AMD 29000




24-rasm
Profilaktik xizmat

Matritsali printerlar qolgan printerlarga qaraganda ko‘proq chang va ifloslarni “yig‘ar” ekan. Bu bo‘yaydigan tasma va bosmalovchi boshcha orasidagi kontakt natijasidan, hamda printerda qog‘ozni uzoq harakat qilishi natijasida sodir bo‘ladi. Printer ishlaganda bo‘yaydigan tasma doyim bosmalovchi boshchada “toza “ joyi bo‘lishi uchun harakat qiladi. Bunday harakatda tasmadan bo‘yoq qolmagan joyidan tukchalari ajralib chiqaveradi. Bu tukchalar ignalarni to‘xtab qolishiga sabab bo‘ladi. Ishlamayotgan ignani boshlash juda oson: belgilarni bosayotganda “bo‘shliq “ hosil bo‘ladi. Iflosliklarni bartaraf etish uchun bo‘yaydigan tasmalarni maxsus turlarini olib ishlatish zarur. Qog‘oz printerda uzoq vaqt bo‘lgani uchun qo‘shimcha muommolar kelib chiqadi. Matritsali printyerdai qog‘oz uzatilishi uzatish mexanizmi va qog‘oz chetlaridagi teshikchalar orqali amalga oshiriladi. Qog‘ozdagi teshikchalarni printerga to‘g‘ri o‘rnatilgani uni to‘g‘ri uzatilishini, hamda printerni kamroq ifloslanishini ta’minlaydi. Agar kerakli joyda teshik bo‘lmasa,yo‘naltiruvchi mexanizm teshikni o‘zi hosil qiladi.Tabiyki,bunda qog‘oz bo‘lakchalari printer ichiga tushadi. Printyerdagi qog‘oz changgini tozalash uchun changyutgichdan foydalanish zaruz, bosmalash boshchasini esa spirtli suyuqlik bilan tozalab artib turish kerak.


Nazorat savollari:

1.Printer qanday qurilma deb hisoblanadi va uning asosiy funksiyasi nimadan iborat?

2.Qanday bosmaga chiqarish texnologiyalari mavjud?

3.Printerning asosiy hususiyatlari nimadan iborat?

4.Printer hotirasining vazifasi nimadan iborat?

5.Oqimli printer qanday usulda ishlaydi?

6.Rangli oqimli printerning ishlash hususiyatlari nimadan iborat?

7.Lazer peinterlarda ishlash jarayoni qanday boqichlarga ega?

8.Rasterizatsiya jarayonini qanday tushinasiz?

9.Raqamli termobosmaga chikarishni qanday texnologiyalari mavjud?

10. Matritsali printerlarning ishlash prinsiplari nimadan iborat?

Mavzu: Hisoblagichlarni tozalash.Nusxa ko`paytiruvchi qurilmalarni kartrijini bo`yoq bilan to`ldirish.

Reja:

1.Nusxa ko`paytiruvchi qurilmalarning profilaktikasi.



2. Hisoblagichlarni tozalash.

3. Nusxa ko`paytiruvchi qurilmalarni kartrijini bo`yoq bilan to`ldirish.


Hujjatlarni (makolalar, e’lonlar, reklama prospektlari va boshkalar) nusxalash va kupaytirish operaсiyalari tadbirkorlik va xalq xo’jaligining boshka faoliyatida keng tarkalgandir.

    Hujjatlarni nusxalash va ko’paytirish uchun maxsus texnika vositalari ishlatiladi:

    — unchalik ko’p bo’lmagan nusxalashda (25 ta nusxagacha) Hujjatlarni nusxalash vositalarndan foydalanish mumkin;

    — ko’p nusxa chikarganda ( 25 ta nusxadan ko’proq) Hujjatlarni ko’paytirish vositalaridan (tezkor yoki kichik poligrafiya) foydalaniladi.

    Nusxalash vositalarining kichik poligrafiyadan farki shundaki, nusxalashda nusxa bevosita asl nusxadan olinadi, ko’paytirishda esa Hujjat asl nusxadan tayyorlangan oralik bosma shakldan (forma) olinadi.

    Hujjatlarni nusxalash vositalari turli-tumandir, ular nusxa olinayotgan Hujjatlarni tashuvchilar (oddiy noshaffof kog’oz, kalka, shaffof plyonka) va Hujjatlarni ko’chiriladigan tashuvchilar turi bo’yicha farklanadi.

    Turli xil nusxa oluvchi texnika vositalari uchun xar xil qog’oz turlari ishlatiladi:

    — yorug’lik nuri ta’sirida qorayuvchi fotoqog’oz;

    — diazoqog’oz, yorug’likni sezuvchi kogoz (bu kogoz kuchli yorug’lik ta’sirida kelgusida kayta bo’yoqlar hosil kilish qobiliyatini yo’kotadi);

    — termoqog’oz, issiqlik nurlari ta’sirida korayadi;  

    — oddiy kog’oz;

    — elektrofotokalka yoki plyonka, ularga elektr uchkunli razryadlar mikroskopik teshiklarni perforirlayli.

    Ishlatilayotgan kog’ozlar turiga karab nusxa ko’chirish jarayonlari 5 guruxga bo’linadi:

    — fotografik nusxa ko’chirish ( fotografiya );      

    — diazografik nusxa ko’chirish ( diazografiya );

    — termografik nusxa ko’chirish ( termografiya );

    — elektrografik nusxa ko’chirish ( elektrografiya ); 

    — elektr uchkunli nusxa ko’chirish ( elektronografiya ).

    Elektrografik nusxa ko’chirish ( elektrofotografik, kserografik) xozirgi vaqtda keng tarkalgandir. Jahon nusxa ko’chirish mashinalarining 70 % dan ortig’ini elektrografik nusxa ko’chirish apparatlari (EGNKA) tashkil etadi, ular bilan jahonda ko’chirilayotgan nusxalarning 50% dan ko’prog’i tayyorlanmokda, EGNKA ni ko’pincha kserokslar deb atashadi, bu nom ushbu turdagi nusxa ko’chirishning asoschisi Angliyaning Rank Xerox firmasiga xurmat tarikasida berilgan.

   


25- rasm


Elektrografik nusxa ko’chirishning asosiy afzalliklari:

    — yukori tezkorlik, samaradorlik va nusxa ko’chirishning yuqori sifati;

    — nusxa ko’chirishda Hujjat xajmini o’zgartirish va taxrirlash imkoniyati borligi;

    — varaqli va risolali Hujjatlardan nusxa olish imkoniyati borligi;

    — turli xil ingichka chizikli, yarim rangli, bir va ko’p rangli Hujjatlardan nusxalar olish imkoni borligi;

    — nusxalarni oddiy qog’oz, kalka, plastik plyonka, alyuminiy folgaga va boshkalarga olish;

    —  apparatlar va ish materiallarining nisbatan arzonligi va xizmat ko’rsatishning engilligi.

    Elektrografik nusxa ko’chirish kuyidagi jarayonlarni o’z ichiga oladi:

    — svetoekspoziсiya: Hujjat oldindan fotoyarimo’tkazgichli qoplama bilan zaryadlangan baraban yoki plastina sirtiga proekсiyalanadi, bu jarayonda yarim o’tkazgichli qoplama Hujjatning yoritilgan uchastkalaridan zaryadlarning oqib
tushishidan uning ko’rinmas elsktrostatik tasviri shakllanti
riladi;

    — tasvirning tushishi: bo’yaydigan kukun (toner) zaryadlangan uchastkalarga yopishib qolishi oqibatila ko’rinmas elektrostatik tasvir ko’rinadigan tasvirga aylanadi;

    — bosish: bo’yaydigan kukunni barabandan yoki plastinadan qog’ozga yoki boshka asosga ko’chirish bilan amalga oshadi;

    — qotirish: bo’yaydigan kukun aсeton bug’larida nusxaga qotiriladi.

Rossiyada ishlab chikarilgan EGNKA namunalari ERA, REM, EFKA, ER. CHet elning eng yaxshi namunalari: Xergox 5380, Xerox 5520, Ricon FT-4220, Mita DC 1755, konica-112, Sharp SF-7800, Sanon NP-6020 va boshkalar.

    Rossiyada ishlab chikzrilgan EGNKA nusxa ko’chirish sifati bo’yicha chet elnikidan pastdir. Ular uchun asosan nusxadagi matnni tushunish muhim bo’lsa, chet elniki uchun: nusxalar asl nusxadan yaxshi, rasmlar chiroyli, yaxshi qog’oz ishlatganda ranglar yorqin chikadi.

    EGNKA ni tanlash asosan nusxa ko’chirilishi rejalashtirilayotgan hujjatlarning turiga va shakliga hamda nusxalar soniga bog’liqdir:

    — a g a r nusxalar soni N oyiga 1000 donadan kam bo’lsa , eng oddiy kichik apparatlarni harid kilish mumkin (Xerox 5220, Sanon FC-2, Ricon LR-1, Sharp Z-30 va boshqalar); bu turdagi EGNKA larda yorug’lik sezuvchi baraban va toner kartridj tipidagi bitta blokda joylashadi, ularga toner 3—9 marta qo’yiladi va baraban resursi 8—10 ming nusxaga etadi;

    — a g a r Nq1000—5000 bo’lsa, o’rtacha samaradorli EGNKAni tanlagan ma’quldir (Ricon M-50, Xerox 5316, Mita CE-50, Ronica 1112, Sharp Z-52 va boshqalar); bu guruhdagi EGNKA da, xajm o’zgartirgichlar bor, bir-biridan ajratilgan toner va baraban esa alohida almashtiriladi;

    —    a g a r N>5000 bo’lsa, yuqori kuvvatli EGNKA tanlanadi, (Xerox 5331, Konica 7728, Mita DC -1555, Toshiba 1210 va boshqalar). Ularda hajm o’zgartirgichlar, nusxa saralovchilar, hujjatlarni avtomatik almashtirish va boshka servis imkoniyatlari mavjud. Ko’pchilik EGNKA servis imkoniyatlari:

    —    ko’p rangli nusxa ko’chirish ham ko’p rangli (3-5 ta rang)b ham bir rangli nusxalarni olish imkonini beradi (Rank Xerox firmasining o’tkazgan tadqiqotlari shuni ko’rsatadiki, rangli hujjatlar ma’lumotni 80% ga, qabul qilish hissiyotini 78% ga oshiradi va uni tushunishni 40% ga yaxshilaydi); 

    — ko’p rangli nusxa ko’chirish ham ko’p rangli (3—5ta rang), Ham bir rangli nusxaparni olish imkonini beradi (Kap1s Xegox firmasining o’tkazgan tadqiqotlari shuni ko’rsatadiki, rangli Hujjatlar sh’pumotni 80% ga, qabul qilish Hissiyotini 78% ga oshiradi va uni tushunishini 40% ga yaxshilaydi)* ;

 

Ba’zi bir chet el EGNKAlari tasnifi



Firma

EGNKA modeli

 


Samaradorligi

 


Hujjat shakli

 


Xajm   o’zgartirish, % larda

Minutiga nusxa

 


Oyiga nusxa

 


Xerox

 


5220

5317


5380

FC-330


 

5

16

80



6

 


500

7000


80000

500


 

A7-A4 A6-AZ A6-AZ A7-A4

 


Yo’q

64-156


50-200

Yo’q


 

Sanon

 


NR1215

NR2120


 

15

21

 



4000

8000


 

A5-AZ A6-AZ

 


50-200

50-200


 

Ricon

 


M50

FT-3313


8

13

 



1000

4000


 

A7-A4 A6-AZ

 


Yo’q

61-141


 

    — tahrirlash nusxa ko’chirish jarayonida nusxa mazmunini asl nusxaga nisbatan o’zgartirish imkonini beradi;

    — ikki tomonlama nusxa ko’chirish hujjatning birdaniga ikkala tomonidan nusxa olish imkonini beradi;

    — asl nusxa sifatsiz bo’lganda ham nusxa sifatini ta’minlovchi ekspoziсiyani avtomatik boshkarish;

    — nusxalar sonini 1 dan 999 gacha dasturlash imkoniyati.

Toshiba 1210 EGNKA sxemasi 2-rasmda ko’rsatilgan. Ko’pchilik zamonaviy EGNKAlar yana quyidagilarga ega:

    —nusxa ko’chirish jarayonini taxrirlash va boshkarishni sezilarli engillashtiradigan displeylar;

    —hujjatni avtomatik uzatish;

    —komplekt bo’yicha nusxalarni saralovchi qurilma.



 

   

26-rasm
Termonusxa ko’chirish — eng tezkor nusxa ko’chirish usuli (minutiga o’nlab metr), u nusxani maxsus, anchagina qimmat termoreaktiv qog’ozda yoki termonusxa ko’chiriladigan qog’oz orkali, oddiy qog’ozga olish imkonini beradi.

    Termografik nusxa ko’chirish tamoyili kuyidagichadir: Hujjat—asl nusxaga yarim shaffof termoreaktiv qog’ozning sezgir qatlami qaratib ko’yiladi. Keyin shu qog’oz orqali Hujjat issiklik nurlarining jadal okimi bilan nurlantiriladi — asl nusxaning qora joylari bu nurlarni yutadi va qiziydi, yorug’ joylari issiklik nurlarini kaytaradi va ancha kamroq qiziydi. Asl nusxaning ma’lum joylari kizishi unga yopishgan termoreaktiv qog’ozga uzatiladi, bu qog’ozning qizigan joylari esa qorayadi (qorayish yorug’likni sezuvchi qatlamdagi pigmentning erishi oqibatida yoki pigment hosil kiluvchi kimyoviy reakсiyaning issiklik ta’sirida bo’lib o’tadi).

    Termonusxa ko’chirish kamchiliklari: yuqori bo’lmagan sifat, nusxalarning saqlanish muddati kamligi (1—2 yildan keyin ularniig rangi o’chadi va oqaradi), kimmatbaho qog’oz. Molniya, TENKA, TR4 va boshka apparatlar ishlatiladi.

    Diazografik nusxa ko’chirish (yorug’lmk nusxa ko’chirish) — bu diazografiya, sinkografiya. Asosan katta shakldagi chizma-texnik Hujjatlardan nusxa ko’chirish uchun qo’llaniladi. Asl nusxa yorug’likni o’tkazadigan qog’ozda, kalkada bajarilgan bo’lishi kerak. Jarayon yorug’lik sezuvchi diazoqog’ozga ko’yilgan shaffof asl nusxani yoritib xosil qklinadi, bunda diazoqog’ozning tasvir yo’k joylari okarib koladi. Tasvir, yarim quruq usul bilan tortib turuvchi shkaflarda eritgich (ammiak) bug’ilda yoki nam usul bilan ishqorli korishmada tushiriladi; oxirgi holatda nusxalarning chidamliligi ortadi. Diazotipli nusxa ko’chirishning sifati o’rtacha. Rossiyada ishlab chikarilgan SKA, SKN, VA, KVS, SKS, SKMP va boshqa apparatlar ishlatiladi. Tuzilishi va nusxa ko’chirish texnologiyasi bo’yicha namli tushirish apparatlari (masalan, SKMP) yarnm kuruk tushirish apparatlariga nisbatan (masalan, SKS) birmuncha oddiy va arzondir, lekin nusxa ko’chirish sur’ati va ish sifati pastdir

    Yaqingacha juda keng tarkalgan nusxa ko’chirishning bu turi o’z o’rnini elektrografik nusxa ko’chirishga bo’shatib bermokda.




27- rasm
Fotografik nusxa ko’chirish

    Fotografik nusxa ko’chirish (fotonusxa ko’chirish) eng kadimiy va yuqori sifatli nusxa ko’chirish usuli bo’lib, kimmatbaho xom ashyo (xususan, kumush tuzini o’zida saklagan fotoqog’oz) va nusxa olishning uzoq jarayonini (ekspoziсiya, tushirish, qotirish, yuvish, kuritish) talab etadi.

    Tasvirning o’lchamlari va sifatiga ko’yilgan talablarga karab fotografik nusxa ko’chirish kontaktli va proekсion bo’lishi mumkin. Proekсion fotonusxa ko’chirish nusxani yukori sifatli bo’lishini ta’minlayli va keng oraliklarda tasvir xajmini o’zgartirish va tasvirdagi aloxdda lavhalarini kattalashtirib ajratish imkonini beradi.

    Fotonusxa ko’chirishda ham oddiy ham kayta ishlanadigan fotoplyonka va fotoqog’ozlar ko’llaniladi. Plyonkadagi pozitiv nusxa kelgusida diazografik nusxa ko’chirish uchun ishlatilishi mumkin. Agar yarim tuslarni tushirish talab etilmasa u holda juda keskin fark qiladigan fotomateriallar ishlatiladi.

    Fotonusxa ko’chirish uchun turli xil ko’shimcha asboblar va fotokatgalashtiruvchi qurilmalar ishlatiladi.

Fotonusxa ko’chirishning muxim va keng tarqalgan ko’rinishi Hujjatlarni mikrofilmlashga asoslangan mikrofotonusxa ko’chirishdir. Unda oddiy fotografik kontaktli (refleksli) fotograflash va bosish uchun apparatlar ishlatiladi. Modellari: ORK komplekgi, KP-10, KRN, Dokufo BF-101 va boshka apparatlar.

     Elektronografik nusxa ko’chirish (elektr uchkunli nusxa ko’chirish) Hujjatlarni optik o’qish va axborotni maxsus nusxa tashuvchiga elektron uchkunli kayd kilishga asoslangan.

    Fotodioddar ularga proekсiyalanayotgan Hujjatlar tasvirini satrma-satr elektr signallariga aylantiradi, signallar kuchaytiriladi va yozuvchi ninalar chizgichiga uzatiladi, ninalar va apparat (baraban) asosi orasidan elektr razryadlar (uchkunlar) o’tib ketadi, bu uchkunlar nusxa tashuvchida ingichka teshiklar perforaсiyalaydi (teshik ochadi).

    Nusxalar ko’pincha elektroplyonkada va termoreaktiv kog’ozda olinadi. Elektroplyonkadagi nusxalar trafaretli bosish vositasi bilan kelgusida Hujjatlarni ko’paytirish uchun asos bo’lib xizmat kiladi va yuqori sifatli trafaretli bosma formalar tayyorlashda elektronografik nusxa ko’chirish juda samaralidir va keng ishlatiladi. Keng tarkalgan apparatlar: Iskra, Elika, Rex-Rotary, BE-102, Electrocop-18, Gesletner.

Nusxa ko’chirish texnikasida eng yangi yutuqdir. Keyingi yillarda Hujjat tashuvchi tushunchasi ham (Hujjat tashuvchilar sifatida magnit disklar va lentalar, optik disklar ishlatiladi) Hujjat tushunchasi ham (faqat qog’ozli emas, balki elektron hujjat (magnitli yoki boshka mashina tashuvchida) ham Hujjat hisoblanadi) o’zgardi. SHu munosabat bilan hujjatlarni kompyuterli nusxa ko’chirish va ko’paytirish texnologiyasi xususan, kombinaсiyalangan kompyuterli-qog’ozli texnologiyalar gurkirab rivojlandi, ular Hujjatlardan elektrografik nusxa ko’chirishning raqamli usullarida va Hujjatlarni elektronografik (rizografli) ko’paytirish texnologiyalarida o’z aksini topli.

    Raqamli nusxa ko’chirish texnologiyasi bugungi kunda tadbirkorlik kog’ozlarini yaratish olamida sokin inqilobni amalga oshirmokda. Ba’zi bir mutaxassislar Hujjatlarning aylanish doirasiga raqamli texnologiyani kirib kelishini oq-qora rangli televideniedan ranglisiga o’tish bilan tenglashtirishmokda,

    Ko’plab firmalar raqamli nusxa ko’chirish apparatlarini ishlab chikarmoqda: Xerox 3030, 5352, Ricoh D 4000 va boshqalar.

Raqamli nusxa ko’chirish apparati o’z ichiga quyidagilarni oladi:

    — Hujjat-asl nusxani o’kish va undan elektron nusxani olish uchun skaner;

    — nusxa ko’chirilayotgan axborotni taxlil kilish, o’zgartirish va tahrirlash jarayonini ta’minlovchi mikroproсessor;

    — xotira qurilmasi, 16 Mbaytgacha tezkor va 1000 Mbaytgacha magnit diskda;

    — displey (xususan, Ricoh D400 da sensorli boshkariladigan suyuk kristalli) yoki foydalanuvchi bilan ko’z orkali o’zaro bog’lanadigan planshet;

    —hujjat nusxasini elektrografik usul bilan ochish uchun lazerli printer,

    —boshka qurilmalar.   

    Masalan, NR Office Yet590 va Pro 1150C firmasining elektron nusxa ko’chiruvchilari rangli oqimli printer, skaner va faksimil apparat bilan integrallashtirilgan.

    Axborot obrazlarni o’qish dasturlaridan foylalanish bilan ma’lumotni samaralirok taxrirlash uchun kompyuterli interfeys bo’lishi mumkin.

Rakamli texnologiyalar nusxa ko’chirish jarayonlarining samaradorligini sezilarli oshirish ( nusxa sifati amalda doimo Hujjat-asl nusxa sifatidan yuqori turadi), nusxani taxrirlash imkoniyatlarini keskin yaxshilash va ko’pgina boshqa ishlarni bajarish imkonini berali.

    Hususan, raqamli nusxa ko’chirish quyidagilarga imkon beradi:

    • nusxa ko’chirishda yuqori unumdorlikni ta’minlash  nusxa ko’chirishning 10 tagacha dasturini ishlatish, Hujjatni bir marta skanerlab (o’kib) ko’p martalab nusxa olish, nusxalarni elektron saralash va boshkalar hisobiga;

    • jarayonning ishonchliligi yuqori bo’lishini ta’minlash — ko’p betli asl nusxani bir marta kiritish va keyinchalik apparat xotirasidan «ko’p nusxa ko’chirish» xisobiga, bunda skanerlash bloki «dam oladi»;

    • nusxalarning sifati yuqori bo’lishini ta’minlash — 256 ta rang tusini berish bilan 400 dpi ajratish kobiliyati (dyuymdagi nuktalar soni) shu jumladan kul rang tusini ham berish; nusxa ko’chirishda Hujjatni samarali masshtablash;

    • turli rejimlarda nusxa ko’chirishni bajarish mumkin, masalan: «matn» va «foto» rejimlarida, ular mos ravishda matnli va yarim tusli grafikli Hujjatlardan nusxa ko’chirishga optimal moslashgan, kombinaсiyalashgan Hujjatlardan nusxa ko’chirish uchun «matn/foto» rejimi (Hujjatning matni va yarim tusli grafikning lavxalarini avtomatik aniklash va ular uchun mos keluvchi nusxa ko’chirishni bajarish);

    • fonni yo’kotish rejimida nusxa ko’chirish — bu rejim gazeta va eski Hujjatlar va kitoblarga o’xshagan past sifatli asl nusxalardan nusxa ko’chirishda paydo bo’lishi mumkin bo’lgan kul rang rangini chikarib tashlash imkonini beradi, tasvirni 180o gacha burish va tasvirni 90o ga avtomatik burishni, xususan, Hujjat-asl nusxa va nusxani tashuvchi kog’ozning o’zaro noto’g’ri orientaсiyasida bunday burishni dasturlashtirish;

    • nusxalarni elektron tanlash, saralash va kerakli tirajlashni bajarish hamda bir varaq kogozda berilgan tartibda 10 tagacha va undan ortik turli Hujjatlarning kichiklashtirilgan nusxalarini joylashtirish uchun asl nusxalarni kombinaсiyalashni bajarish;

• ham sganlart, ham foydalanuvchi tomonidan berilgan shtamplarni va logotiplarni avtomatik tushirish, sanani avtomatik ko’yish, betlarni avtomatik nomerlash va boshka ko’pgina amallarni bajarish;

Nazorat uchun savollar:

1.Nusxa ko`chiruvchi qurilmalarning turlarini ayting.

2.Nusxa ko`chiruvchi qurilmalarning ichki tuzilishini ayting.

3.Hisoblagichlar qanday tozalanadi?

4.Nusxa ko`chiruvchi qurilmalar qanday bo`yoq bilan to`ldiriladi?

5.Nusxa ko`chiruvchi qurilmalarga qanday profilaktik xizmat ko`rsatiladi?

Mavzu: Fotoprinterlarni o`rnatish va sozlash.

Reja:


1.Fotoprinterlarning ichki tuzilishi.

2.Fotoprinterlarni o`rnatish

3.Fotoprinterlarni sozlash.

4.Fotoprinterlarga profilaktik xizmat ko`rsatish.


28 - rasm


Bosuvchi qurilmalar (printerlar) - bu qiymatlarni EHM dan chiqarish qurilmasi bo’lib, u ma’lumotning ASCII kodlarini ularga mos kelgan grafikli belgilarga (harflar, raqamlar, ishoralarga va sh.u.) o’zgartiradi va bu belgilarni qog’ozda qayd etadi.

Printer SHK TQ, sining eng rivojlangan guruhidir, ularning 1000 tagacha turli hil modifikatsiyalari bor. Printerlar o’zaro quyidagi tavsiflar bo’yicha farqlanadi:



  • rangliligi (oq-qora va rangli);

  • belgilarni shakllantirish usuli (belgilarni bosuvchi va belgilarni sintezlovchi);

  • ish tamoyili (matritsali, termik (qizdirishga oid), purkagichli, lazerli);

  • bosish (zarbli va zarbsiz) va satrlarni shakllantirish (ketma-ket va parallel) usullari;

  • karetka kengligi (375 450 mm li keng va 250 mm li tor karetkali);

  • bosish satri uzunligi (80 ta va 132-136 ta belgi);

  • belgilarni terish (ASCII belgilarini to’liq terishgacha);

  • bosish tezligi;

O’tkazish qobiliyati va h.k.

Bir qator guruhlarning ichida printerlarning bir nechta turlarini ajratish mumkin: masalan, SHK da keng ishlatiladigan belgilarni sintezlovchi matritsali printerlar ish tamoyili bo’yicha zarbli, termografikli, e'lektrografikli, e'lektrostatik, magnitografikli va b. bo’lishi mumkin.

Zarbli printerlar orasida ignali (matritsali) lar eng ko’p tarqalgan, lekin hali ham literli, shar ko’rinishli, gulbargli ("moychechak" tipidagi) va b. uchrab turadi.

Printerlarda bosish belgi bo’yicha, satr va sahifa bo'yicha bo’lishi mumkin. Bosish tezligi sekundiga 10-300 ta ishoradan (zarbli printerlar) sekundiga 500-1000 tagacha va hattoki sekundiga bir necha o’nlab (20 tagacha) sahifalargacha (zarbsiz lazerli printerlar) oraliqda; o’tkazish qobiliyati millimetrda 3-5 nuqtadan millimetrda 30-40 nuqtagacha bo’ladi (lazerli printerlar).

Matnli bosish uchun umumiy holda turlicha bosish sifati bilan tavsiflanuvchi quyidagi rejimlar bor:


  • homaki bosish rejimi (Draft);

  • bosmahonanikiga yaqin bosish rejimi (NLQ – Near Letter Quality);

  • bosmahonaniki kabi bosish rejimi (LQ- Letter Quality);

  • yuqori sifatli bosish rejimi (SLQ- Supper Letter Quality).

Printerlar, odatda, ikki rejimda - matnli va grafikli rejimlarda ishlashi mumkin.

Matnli rejimda printerga bosilishi kerak bo’lgan belgilar kodi yuboriladi, shu bilan birga belgilar konturi printerning ishora generatoridan tanlab olinadi.

Grafikli rejimda printerga tasvir nuqtalarining ketma-ketligi va joylashgan joyini aniqlovchi kodlar yuboriladi.

Matnli rejimda printerlar odatda bir nechta shriftlarni va ularning turli ko’rinishlarini qo'llaydi, ularning ichida roman (yozuv mashinkasining mayda shrifti), italik (kursiv), boldface (yarim qora), expandent (cho’zilgan), elite (yarim siqilgan), condenced (siqilgan), pica (tug’ri shrift - sitsero), prestige elite (prestij-elita) va proportsionalli shrift (belgi uchun ajratiladigan maydon kengligi belgining kengligiga bog’liq bo’ladi) keng tarqalgandir.

Printerni ruslashtirilganligi (milliylashtirilishi) maqsadga muvofiqdir - o’zining vositalari bilan rus harflarini - kirillitsami bosishni ta’minlasin; aks holda SHK ga maxsus drayver-larni qo’shish talab etiladi.



Ko’pgina printerlar grafikli ma’lumotlarni samarali chiqarishni (psevdografika belgilari yordamida) amalga oshirish imkonini beradi; bosishning servis rejimlari: qalin bosish, ikkilangan kenglikdagi bosish, ostiga chizib bosish, yuqorigi va pastki indekslar bilan, ajratilgan bosish (har bir belgi ikki marta bosiladi) va ikki marta o’tib bosish (ikkinchi marta belgi ozgina surilib bosiladi); ko’p rangli bosish (100 tagacha turli xil rang va tuslar).

29- rasm

Epson Stylus Photo RX600

Bu apparat – haqiqiy foto laboratoriya, apparatda fotoskaner, fotoprinter va rangli nusxa ko’chirish funktsiyasi o’zida mujassam.

Modelning dizayni yomon emas. Xokistar rangli korpusning qoramtir panelida printerning barcha boshqaruv tugmalari joylashgan, yuqish tugmasi barcha tugmalardan ajralgan holda qizil rangda berilgan.

Panel o’rtasida 2.5’’ suyuq kristalli display joylashgan, u yordamida siz bosmaga berilgan fotosuratni dipley xaritasi orqali ko’rishingiz mumkin. Oxirgi xaritalar uchun Compact Flash, xD-Picture Card, Smart Media , Secure Digital, Multi - Media Card, Memory Stick (Magic Gate, Pro, Duo) va IBM MicroDrive, formatlar qo’llaniladi. Undan tashqari kompyuterni yoqmasdan turib, printer bilan xoxlagan surat, nusxa ko’chirish va skaner qilish mumkin, hamda printerni xotira xaritasining dokument saqlaydigan xotirasiga, raqamli ko’rinishda saqlash mumkin.

Bu qurilma kompyuterga bir dona kabel orqali ulanadi, u USB 2.0 interfeysi uchun mo’ljallangan, sekin ishlash natijasi USB 1.1.

Printeri : Printerda olti xil rangli texnologiysi tashkil topgan. Har bir muhim rang uchun alohida kartridj mavjud, kartridjning rangi tugaganda boshqa kartridjlarga tegilmasdan rang to’ldirish mumkin. Hamma kartridjlar mikrosxema bilan bog’liq, qaysiki suyuq kristalli monitorda rangning qancha qolganligi haqida ma’lumot chiqadi. Har bir bosmaga chiqaradigan kallaklarda 90 ta naychalar mavjud; ular yuqori tezlikda ranglarni sepadi. Ba’zi bir joylarda ancha yaxshi ko’rinmaygan tasvirlar yuqori kamchiligi, tomchilar 3 pl sig’imda, ba’zi bir umumiy rang oluvchi tasvirlarda, katta hajmdagi ranglar qo’llaniladi chunki fotografikaviy sifatga yetishish uchun. Bosmaga nima chiqarishingizga qarab - tekst, grafika yoki fotografiya bo’lishga qarab, nastroyka sifatini va qog’oz turini tanlash mumkin. ShK ga murojaat qilmay turib ham, o’zgaruvchi kartani indeksli bosmadan chiqarish ko’rib chiqilgan. Sizning kartangizda joylashgan barcha fotosuratlarni miniatyurali variantini indeksli varaqda bosmadan chiqarishda varaqda kerakli tasvir va talab qilinadigan sifat belgilanadi. Indeksli varaq skanerga qo’yiladi va jarayon boshlanadi. Bundan tashqari, MFU fotografiyalarni A4 formatli varaqda maydonsiz bosmadan chiqarish imkoniyatini ham beradi. Standart varaqda bir necha suratni birdaniga chiqarish ham imkoniyati bor.

Bu qurilma raqamli kamerali ulash mumkin va suratlarni to’g’ridan – to’g’ri undan olib bosmaga chiqarish mumkin. MFU Print Image Matching (PIM) texnologiyasiga ega, u kamera va printer orasidagi ichki harakatni ta’minlaydi, raqamli tasvirlar avtomatik ravishda kameradagi ma’lumotlarni printerda uzatishi yordamida amalga oshiriladi. Bu texnologiya raqamli suratlarni bosmadan chiqarishda yuqori sifatga ega bo’lishga yordam beradi.

O’rnatiladigan printerda bosamaning sifati pdf formatidagi testli fayl yordamida baxolanadi. Pdf formatidagi testli fayl (birxil bo’lmagan fonda va har xil keglda terilgan) kesilgan va dekorativ shriftlar, fototasvir va kerakli grafika, tiniq rangalardan iborat turli foizlardan gradient bo’yoqlarga ega.

Qora fondagi oq tekst ozgina sifatni buzadi, ba’zi bir joylarda mayda shriftlar bo’yalib ketadi, qora rang ham past testli chiziqlarda aniq qora-jigarranga ega. Qolgan tasvirlarda bu qurilma juda yaxshi ishlaydi.

Bosmaga chiqawrilgan suratlar ranglarning yorug’ligi va rang uzatishining haqiqiyligi, tasvir nuqtalari esa qurollanmagan ko’z bilan juda ajratish qiyin.

A4 va 10x15 sm o’lchamidagi rangli suratlarning tezlik xususiyatlari turli rejimlarda bosmadan chiqarilishiga bo’liq. Shu bilan birga A4 formatda Times New Roman 10 - kegl (2906 belgi) bilan yozilgan matnni bosmaga chiqarish tezligi ham baholanadi.



Kopir: Bunday rejimda qurilma qanday avtonom ishlasa, shunday kompyuter bilan bog’liq bo’ladi, avtonom rejimda faqatgina talab qilinadigan nusxalar sonini o’rnatish ikkita klavish yordamida qo’lda bajariladi – raqamli klaviatura ko’rib chiqilmagan.

Qurilmaga matn va tasvir bilan ishlash uchun juda ham boy dasturlar to’plamidan foydalaniladi, ABBYY Fine Reader 5.0 Sprint, Arc Soft Gretting Card Creator, Epson Photo Quisker o’rtacha narxi 420 dollorni tashkil qiladi.


Mustahkamlash uchun savollar:
1.Fotoprinter turlarini ayting?

2.Fotoprinterlarning ichki tuzilishini qanday qurilmalar tashkil qiladi?

3.Fotoprinterlar qanday yig`iladi?

4.Fotoprinterlar qanday o`rnatiladi?

5.Fotoprinterlar qanday sozlanadi?

Mavzu:Faks qurilmasini o`rnatish va sozlash.

Reja:

1.Faks qurilmasining turlari



2.Faks qurilmalarini o`rnatish

3.Faks qurilmalarini sozlash.


    Butun tijorat tez rivojlanib borayotganda faksimil aloqa oddiygina raqobatga bardosh berib turish uchun ham kerak, bu erda muvaffaqiyatga еrishish to’g’risida gapirmasa ham bo’ladi.

    Agar siz kontraktni (shartnomani) darhol yubora olmasangiz, u holda buyurtmachini yo’qotishingiz mumkin. Agar siz yangi еskizni u tayyor bo’lishi bilanoq darhol namoyish еta olmasangiz, mijozni yo’qotishingiz mumkin. Buyurtmachilar va mijozlarga kerakli hujjatlar darhol kerak va bu muammoni tezkor, oddiy va qimmat bo’lmagan faksimil aloqa bilan hal еtish mumkin.

    Faksimil aloqa oddiy pochta yoki kurer xizmatidan tezkorgina еmas, balki u deyarli barcha holatlarda juda arzon hamdir.

(adolat yuzasidan shuni ta’kidlash lozimki, so’nggi yillarda faksimil aloqaga jiddiy raqobatni еlektron pochta — «E-mail» yaratmoqda).

    Faksimil aloqa (facsimile communication) — qo’zg’almas tasvir va matnlarni masofadan turib uzatish jarayonidir; uning asosiy vazifasi hujjatlarni jo’natuvchining qog’ozli varaqlaridan oluvchining qog’ozli varaqlariga uzatishdan iboratdir; bunday hujjatlar sifatida matnlar, chizmalar, rasmlar, sxemalar, fotoso’ratlar va sh.o’. bo’lishi mumkin. Aslini olganda, axborotni faksimil uzatish usuli hujjatlarni masofadan turib nusxasini ko’chirishdir.

    Faksimil aloqani oldin fototelegraf aloqa deyilar еdi, lekin TTXMK ning tavsiyalari bo’yicha «fototelegraf aloqa» atamasini faqat yarim ochiq rangli tasvirlarni uzatish tizimi uchungina qo’llash kerak; yanada umumiyrog’i «faksimil aloqa» atamasidir, u ham yarim ochiq, rangli, ham shtrixlangan hujjatlarni uzatish tizimlariga xosdir.

    Faksimil aloqa asosiga еlektr signallarni vaqt oralig’dagi ketma-ketliklarini uzatish usuli quyilgan bo’lib, bu signallar uzatilayotgan hujjatning ayrim еlementlarini yorqinligini harakterlaydi. Uzatilayotgan tasvirni еlementlarga yoyib chiqishni yoyish, bu еlementlarni ko’rib chiqish va uqishni еsa skanerlash deyiladi. Faksimil aloqaning muxim afzalligi uzatishning to’liq avtomatlashganligi bo’lib, bunga qog’ozli hujjat-manbadan ma’lumotni o’qish va qog’ozli hujjat-qabul qiluvchida ma’lumotni qayd qilish kiradi.

    Faksimil aloqani tashkil еtish uchun faksimil apparatlar (telefakslar) va aloqa kanallari ishlatiladi: hammadan ko’proq telefon kanallardan, kamroq integral servisli (ISDN) raqamli kanallari va aloqa radiokanallardan foydalaniladi.

    Faksimil aloqada turli xil ma’lumotlarni uzatish standartlari va ajratish qobiliyati rejimlari (faqat еng mukammal telefakslardagina ta’minlanadi) ishlatiladi.

    Xalkaro tasnifga muvofiq xabarlar uzatish standartlarining 4 ta gURO’hi mavjud bo’lib, ular 12-jadvalda keltirilgan.

Faksimil axborotni telegraf aloqa kanali bo’yicha uzatish tezligi 4800—28800 bit/s oraliqdarda yotadi (TTXMK V.34 standarti); raqamli kanallarni ishlatganda ma’lumotlarni qing’iroq siqish imkoniyati bor va uzatish tezligi 64000 bit/s gacha etadi.

    Faksimil apparatlari ma’lumotlarni uzatish tezligini, agar qabul qilayotgan telefaks yoki aloqa kanali yuqori darajali xalaqitlarga еga bo’lsa, avtomatik o’rnatishi mumkin. Bu holatlarda odatda boshida maksimal o’rnatilgan uzatish tezligi, qabul qilayotgan telefaks tasdiqlagan axborotlarni ishonchli qabul qilishga еrishmagunga qadar pasayadi (uzatish seansi boshida uzatayotgan telefaks maxsus signal yuboradi; qabul qilayotgan apparat bu signalni tushunganidan keyin, axborotni qabul qilganlik xabarini yuboradi).

    Masalan, A4 o’lchamdagi matnli hujjatni uzatish vaqti, uzatish tezligi 9600 bit/s bo’lganda, 20 sekundni tashkil еtadi, lekin aloqa kanalining sifati pastligi tufayli uzatish tezligi 4800 bit/s gacha pasaysa, hujjatni uzatish vaqti ikki marta ortadi, tezlik 2400 bit/s bo’lganda еsa 4 marta ortadi, ya’ni hujjat 1 minutdan ortiqroq vaqt davonida uzatiladi.

    Faksimil apparatlar ishlatadigan ajratish qobiliyati rejimlari:

• Standard — oddiy, ajratish qobiliyati 100x200 dpi;

• Fine (high) — sifatli (yuqori), ajratish qobiliyati 200x200 dpi;

• Superfine (super high) — yuqori sifatli (o’ta yuqori), ajratish qobiliyati 400x200 dpi;

• Halftone (Photo) — yarim ochiq, rangli (fotorejim), qo’l rangning 64 tagacha (darajasi).

        Yarim ochiq rangli rejim qo’l rang tuslarini uzatishni ta’minlaydi va kerak bo’lganda yarim ochiq rangli fyutoso’ratlarni yoki rasmlarni uzatish uchun ishlatiladi. «qo’l rangni darajalash» yarim ochiq rangni tasvirlash imkoniyatini belgilovchi muxim kattalikdir. Fotoso’ratlar, rasmlar, reprodukciyalar, rangli hujjatlar oq-qora tasvirda uzatilishi mumkin va telefaks qo’l rang shu darajalashni (yarim ochiq rang, tuslarni) qanchalik ko’p miqdorda shakllantira olsa, uzatilgan tasvirning sifati shunchalik yuqori bo’ladi.

    Shuni inobatga olish kerakki, ajratish qobiliyatining qanchalik sifatli rejimi qabul qilinsa, hujjatdan o’qilayotgan nuqtalarning soni shunchalik ko’p bo’ladi va butun hujjatni o’qib chiqishga shunchalik ko’p vaqt talab qilinadi. Ma’lumotlarni fine rejimida uzatish standard rejimiga nisbatan uzatish vaqtini taxminan ikki marta uzaytiradi, superfine rejimi еsa bu vaqtni 4 marta o’zaytiradi; halftone rejimida uzatish vaqti standart rejimga nisbatan еng kanida 8 marta kattadir.

    Umuman olganda, bir varaq hujjatni uzatishga sarflangan vaqt bu varaqning o’lchamlari, undagi tasvir harakteri, uzatish tezligi va o’tkazish tezligi rejimiga bog’liq.

    Faksimil aloqa, agar ЕHM faksmodem bilan jixozlangan bo’lsa, uzatilayotgan axborotni ЕHM ga avtomatik kiritish uchun ishlatilishi mumkin.

     Faksimil apparat uchta asosiy qismdan tuzilgan:

• qog’oz varag’idagi xabarni o’qish va uni apparatning еlektron qismiga kiritishni ta’minlaydigan skaner;

• xabarni oluvchiga uzatish va boshqa abonentdan xabarni qabul qilishni ta’minlaydigan uzatuvchi-qabul qiluvchi qims (odatda modem);

• qabul qilingan xabarni rulonli yoki oddiy qog’oz varag’iga chop еtuvchi printer.

    Hozirgi vaqtda ishlab chiqarilayotgan faksimil apparatlar tasvirlarni ifodalash turi, yoyish turi va ajratish qobiliyati bilan farqlanadi.

    Tasvirlarni ifodalash turi bo’yicha (ishlatilayotgan printer turi bo’yicha) faksimil apparatlar quyidagilarga bo’linadi:

• termografik (Xerox 7235, Canon Fax-T20, Panasonic KX-F130B);

• ingichka oqimli (Panafax UF-305, Panafax UF-321);


• lazerli (Panafax UF-755, Canon Fax 850, Xerox 7041);

• еlektrografik (Panasonic KX-F1000B, Panasonic KX-F1100B);

• fotografik (Neva);

• еlektrokimyoviy (Beryozka);

• еlektromexanik (SHtrix).

    Ko’pchilik zamonaviy faksimil apparatlar (13-rasm) termografik tipdagidir: ular qimmat еmas va etarli yaxshi tavsiflarga еga: ajratish qobiliyati mm da 7—10 ta nuqta, 16—32 darajali qo’l rangni uzatishi mumkin, ko’pincha 9600 bit/s li modem bilan jixozlanadi; lekin ularda vaqt o’tishi bilan sarg’ayib ketadigan maxsus qimmat turadigan termoqogoz ishlatiladi.

    Telefaksda termochop еtishning ishlash principi. Uzatilayotgan hujjatdagi oq va qora nuqtalarning almashinishib turishi tug’risidagi aloqa kanali bo’yicha kelgan ma’lumotlar mos ravishda

    Kuchsiz va kuchliroq еlektr signallari ko’rinishida bo’lib, termoqog’oz bilan kontaktda bo’lgan qizdiruvchi еlementlar chizg’ichiga beriladi. Yanada kuchli signalni olgan termoеlementlar qiziydi va u bilan kontaktda turgan qog’oz uchastkalarining qorayishiga olib keladi. Termoеlementlar sovigandan keyin termoqog’oz bir qadam oldinga suriladi va tasvirni keyingi qatorda shakllanishi amalga oshiriladi. Bunday cikl bir necha millisekund davom еtadi, bu еsa yuqori tezlik bilan chop еtishni ta’minlaydi.



Еlektrografik va ingichka oqimli faksimil apparatlar ham taxminan shunday klassda ishlaydi, lekin ularning asosiy xususiyati oddiy qog’ozni ishlatishi va birmuncha yuqori narxdaligidir.

    Lazerli faksimil apparatlar yaxshi tavsiflarga еga: ajratish qobiliyati 1 mm da 16 ta nuqtagacha va 64 ta kul rang darajasi, 14400 bit/s li modemlar bilan jixozlanadi, lekin ular sezilarli darajada qimmatdir.

    Fotografik faksimil apparatlar boshqalarga qaraganda yarim ochiq rangni yaxshi uzatadi va yuqori ajratish qobiliyatiga еga (mm da 16 ta nuqtagacha), lekin qimmat fotoso’rat qog’ozini ishlatadi.

    Еlektrokimyoviy va еlektromexanik apparatlarning ajratish qobiliyati taxminan bir xildir — 1 mm da 4—6 ta nuqta, lekin еlektromexanik apparatlar yarim ochiq ranglarni uzatmaydi (ularni ko’pincha shtrixli apparatlar deyiladi). Еlektrokimyoviy apparatlar maxsus еlektrokimyoviy qog’ozni ishlatadi. Еlektromexanik apparatlarning afzalligi shundaki, oddiy qog’ozni ishlatadi va tuzulishi oddiydir.

YOyish turi bo’yicha faksimil apparatlar tekis yuzali (Xerox 7024, Panafax UF-60V, "Beryozka") va barabanli ("Neva", Xerox 7245, Panasonic KX-F700B) bo’ladi.

    Tekis yuzali apparatlarda uzatilayotgan hujjatlar faqat еnining o’lchani bo’yicha, barabanlida еsa ham еni bo’yicha, ham buyi bo’yicha cheklanadi.

    Ba’zi faksimil apparatlarning tavsiflari 13-jadvalda keltirilgan.

Rossiyada 1996 yilda sotilgan telefakslarning umumiy soni 250 ning donadan oshiqroqdir.

• hujjatlarni nusholash rejimi borligi; ko’pchilik telefakslar hujjatlarni nusholashni yuqori tezlik bilan bajaradi — minutiga 10 tagacha nusxa (aslini olganda, bu chop еtuvchi qurilmaning ish tezligi bilan aniqlanadi);

• telefon trubkasi va tovushli aloqa rejimiga qayta ulanish imkoniyatining borligi, ba’zida еsa bir vaqtning o’zida faksni uzatish bilan bir qatorda so’zlashuvni olib borishga imkon beruvchi qo’shimcha telefon kanalining borligi;

• avtojavob beruvchining borligi, u liniyaga oldindan yozib quyilgan nutqli xabarni yuborish imkonini beradi, olingan xabarni qabul qilish va keyinchalik еshitib ko’rish uchun saqlab turishga imkon beradi;

• «baland tovushli aloqa» — trubkani ko’tarmasdan nomer terish va abonent bilan gaplashishni yoki uni faqat еshitishni amalga oshirish imkoniyati (birinchi holatda baland tovushli aloqa ikki tomonlama, ikkinchisida еsa bir tomonlama); bu rejimni amalga oshirish uchun spikerfon — dupleksli baland ovozli dinamik va mikrofon bo’lishi kerak;

• kerakmas chiqaruvlarni qabul qilmaslik imkoniyati — siz xoxlamayotgan abonentlardan kelayotgan chiqaruvlarni inkor qilish;

• faksimil apparatni kompyuterga ulash imkoniyati;

• bir necha Mbayt tezkor xotirani va o’nlab bayt tashqi xotiraning borligi;

• «nomerlar xotirasi» — muhim abonentlarning nomerini tezkor terishda ishlatish uchun telefaks xotirasida saqlanadigan telefon nomerlari soni;

• «varaqlar xotirasi» — qog’oz yo’qligida va kutilmaganda tugaganda yoki keyinchalik uzatish uchun telefaks tezkor xotirasiga yozilishi mumkin bo’lgan hujjatlar varag’i soni;

• abonentlarning nomerlarini va adreslarini еlektron telefon ma’lumotnomasining borligi;

• suyuq kristalli raqam-harfli qayd еtuvchining (displeyning) borligi, unda telefaksning joriy ishlash rejimlari, shu jumladan terilayotgan telefon nomeri, ma’lumot almashish tezligi, aloqa o’rnatilgan abonent nomi va nomeri va b. aks еttiriladi;

• xabarni ushlab turib uzatish («kechiktirilgan uzatish») va tashqi so’rov bo’yicha uzatish imkoni;

• kechiktirilgan uzatish imkoni, bu oldindan uzatishga tayyorlangan hujjatni abonentlarga berilgan vaqtda avtomatik uzatish, masalan, kechqurun, shaharlararo va xalqaro so’zlashuvlarga tariflar birmuncha past bo’lganda uzatish;

• poling imkoniyati — faksimil axborotni avtomatik uzatishga kerakli stanciyani suroqlash va taklif qilish; parol bilan himoyalangan suroqlash, siz faks olishni xoxlagan faks-apparatni himoyalangan kod nomerini bilishni talab еtadi;

• fakslarni sir tutiladigan pochta qutilari bo’yicha saralash imkoniyati;

• hujjatlarni va qog’ozni avtouzatish imkoniyatining borligi;

• rulonli qog’ozni avtokesishning borligi va b.

    Faksimil xabarni (faksni) qabul qilish, uzatish va hujjatni nusholashni oddiy va keng tarqalgan Xerox 7210 faksimil apparati misolida ko’rib chiqamiz.

     Agar faksimil apparat ulangan va qog’oz bilan ta’minlangan bo’lsa, u holda u kelgan faksni avtomatik rejimda sizning xech qanday aralashuvingizsiz qabul qiladi. Sizning qiladigan ishingiz faksni rulondan kesib olish yoki apparat kesuvchi qurilma bilan jixozlangan bo’lsa, undan chiqqan faksni olish bo’ladi.

    Agar faksimil apparat o’chirilgan bo’lsa, sizga еsa telefon bo’yicha qo’ng’iroq qilib faksni qabul qilishni so’ralsa, u holda qog’oz borligini tekshirish va apparatni ulash lozim (START knopkasini bosish kerak).

     Еng avvalo uzatiladigan hujjatni е’tibor bilan tayyorlash lozim.

Uzatilayotgan hujjat o’lchamini sizning uzatayotgan apparatingiz va qabul qilayotgan faksapparat imkoniyatlari bilan moslashtirish kerak.

Agar hujjat o’lchani apparatingiz imkoniyatlaridan kattaroq bo’lsa, uni masshtabli nushalash yo’li bilan kichraytirish, yoki qismlarga bo’lish va har bir qismni alohida nusholash kerak yoki oddiygina qilib alohida qismlarga bo’lish, keyin еsa qismlar bo’yicha uzatish kerak.

    Xususan, Xerox 7210 telefaksi kengligi 216 mm gacha va uzunligi 1500 mm gacha bo’lgan hujjatlarni uzatish imkonini beradi.

    Ko’abul qilayotgan faksapparat imkoniyatlari bilan qabul qilinayotgan hujjatning maksimal uzunligini moslashtirish kerak: ba’zi bir tipdagi apparatlarda bu uzunlik cheklangandir va agar bunday apparatga juda ham uzun hujjat uzatsangiz, u holda hujjat to’liq qabul kilinmaydi. Standart A4 o’lchamli hujjatlar (210x297 mm) amalda istalgan telefaksda qabul qilinadi, shuning uchun hujjatlarni aynan shunday standart o’lchamda uzatishga harakat qiling.

    Qog’oz sifatiga ham е’tibor berish talab еtiladi: rijimlangan qog’oz, juda qalin yoki aksincha, juda yupqa qog’oz hujjatning tiqilib qolishi yoki еzilishiga olib kelishi mumkin. Uzatilayotgan hujjatda begona narsalar: kiskichlar, changaklar, knopkalar va sh.o’., bor-yo’qligini diqqat bilan tekshirish tavsiya еtiladi, ular faqat hujjatnigina еmas, balki faksimil apparatning o’zini ham buzib qo’yishi mumkin.

    Uzatishga tayyorlangan hujjatni matmini pastga qaratib kirish ariqchasiga qo’yish va yo’naltirgichni hujjat kengligi bo’yicha sozlash kerak. Ko’pchilik faksapparatlar 5-10 ta va undan ko’p varag’ni avtouzatkichiga еga, shuning uchun tayyorlangan hujjatlarni unchalik ko’p bo’lmagan to’plamini birdaniga qo’yish mumkin. Xerox 7210 apparatida uzatuvchi ariqchaga birdaniga 5 varaqni qo’yish mumkin.

   
Uzatish sifati rejimlarini o’rnatish tavsiya еtiladi:

— agar hujjat juda ham och rangda bo’lsa, LIGHT knopkasini
bosish kerak;

- ajratish qobiliyatining tanlangan rejimi knopkasini bosish kerak, bunda yuqori sifatli rejimlarni tanlashni suiiste’mol qilmaslik kerak, negaki ular katta uzatish vaqtini talab еtadi; odatda standard rejimlari bilan chegaralanish tuda etarlidir, kichik detallarga еga bo’lgan hujjatlar uchun еsa fine rejimi kifoya.

    Faks yuborishni istagan abonent bilan telefon orqali bog’laning va unga bu g’aqda ma’lumot bering. Trubkada faks xabarini paydo bo’lishini kutib, START knopkasini bosing va telefon trubkasini joyiga qo’ying.

Agar abonentingizning faksapparati ulanganligiga ishonsangiz, telefon trubkasini ko’tarmasdan uning telefon nomerini terib, START knopkasini bosishingiz mumkin.

    Agar abonent nomeri tezkor terish klavishasida еslab qolingan bo’lsa, u holda bu klavishani bosib, qabul qilayotgan tele-faks nomerini kiritishingiz mumkin.

    Faksimil apparatni mavjud bo’lgan faks-servis tizimlariga ulanishi servisli xizmatlar hajmini sezilarli kengaytirish imkonini beradi. Rossiya, MDH, mamlakatlari va uzoqdagi chet еlning 500 dan ortiqroq shaharlaridagi hamma yirik korxonalarni qamrab olgan umumrossiya kengaytirilgan faks-servis tizimi o’zining barcha abonentlariga quyidagi xizmatlarni ta’ninlaydi:

• olinganligi to’g’risida tasdiqlash bilan hujjatlarni yuborish uchun ixtiyoriy faksapparat yoki SHЕHM tizimiga murojaat qilish;

• hujjatlarni dargox yoki kechiktirib еltish — etkazish kuni va vaqti jo’natuvchi tomonidan muloqat qilish rejimida beriladi;

• oldindan tuzilgan ro’yxat bo’yicha hujjatlarni avtomatik; aylanma (cirkulyar) yuborish;

• uzatilayotgan ma’lumotning maxfiyligi (abonentning identifiqatori va paroli bo’yicha);

• abonent buyro’g’ining bajarilish natijasini (hujjat еltib berilgan yoki еltib berilmagan), kun va vaqtini ko’rsatib hamda hujjat еltib berilmaganligi sababini ko’rsatgan holda kvitanciya berish;

• boshlovchi foydalanuvchilar uchun rus va ingliz tillarida spikerfon bo’yicha tovushli aytib turish.

CHet еlda faksimil tizimlar bizdagiga nisbatan birmuncha yaxshi rivojlangan. Ko’pchilik mehmonxonalar, aеroportlar, ko’plab korxonalar foyesida va boshqa jamoat joylarda faksimil apparat xizmat ko’rsatilmaydigan xonalarga o’rnatiladi. Ular taksofonlar kabi tamoyil bo’yicha ishlaydi. Ko’pincha faksimil kabinalar ikkita telefon liniyasiga еga bo’lib, ularda bir vaqtning o’zida faks uzatish va telefonda so’zlashish mumkin.

    Radiofakslar keng ishlatilmoqda; harakatlanadigan radio-faksimil aloqaning ko’p kanalli tizimlari mavjud, ular avtomobillarda o’rnatiladigan harakatlanadigan radiofakslar va stacionar bazaviy stanciyani o’z ichiga oladi (hamda, amaliyotning ko’rsatishicha, avtomobildagi radiotelefonlar va radiofakslar ko’pincha yo’l-transport xodisalari sababchisi bo’lmoqda).

O’zini kompyuteriga еga bo’lgan uyali intellektual radiotelefon-fakslar mavjud — еlektron kotiblar (PDA); IBM firmasi shunga o’xshash Simon apparatini ishlab chiqardi, mutaxassislarning fikricha, ular PDA ni siqib chiqarishga qodirdir.

Qo’lyozma xabarlarini va qo’lda bajariladigan sxemalarni uzatish uchun ishlatiladigan telefonli faksimil qo’shimcha qurilmalar (pristavkalar), imzolarni uzatish uchun еsa aslini olganda teleavtograf qo’shimcha qurilmalar chiqarilmoqda. Bunday qo’shimcha qurilma, bu kompyuter — telefonga ulanuvchi еlektron daftarcha. Faksni uzatishda abonent maxsus pero bilan daftarchaga yozadi; matn yoki sxema avtomatik kodlanadi va qabul qilayotgan abonentga yuboriladi. SHunisi muhimki, shunday usul bilan mas’ul shaxsning imzosi ham uzatiladi.

    Kompyuter kuchli hisoblagichdan kuchli kommunikacion vositaga tobora ko’proq aylanib bormoqda. Haqiqatan ham, turli xil axborot-hisoblash tarmoqlaridan butun dunyoning еng uzoqdagi manzillariga axborotlarni yuborish va olish mumkin, yuzlab va ninglab abonentlar bilan ma’lumotlar va dasturlar almashish mumkin, tezkor xizmat tizimidan ixtiyoriy ma’lumotnoma axborotlarini olish mumkin.

    Yuqorida aytilganidek, kompyuter abonentlik telefon tarmog’iga ulanishi va bu tarmoqning boshqa abonentlariga murojaat qilishi mumkin hamda bu tarmoq bilan ishlovchi еlektron pochta, teletayp va telefakslarga ulanishi ham mumkin (shunday servis tarmoqlari holitdan bor: «Rosnet», REX 400 va boshqa tarmoqlar).

    Faksmodemli kompyuter telefaksga qaraganda birmuncha ishonchliroq («qog’ozni chaynamaydi») va turg’unroq ishlaydi, ko’pgina qo’shimcha ushbu servis xizmatlarini ta’minlaydi: kompyuter vositalarini hamma xazinasini ishlatib, faks matnlarini yanada qulayroq va samaraliroq avtomatik tayyorlash; еlektron pochta, teleks va kompyuterning ma’lumotlar bazasi bilan integraciyasi; juda rang-barang foydali ma’lumotlarni o’z ichiga oluvchi katga sig’imli еlektron ma’lumotnoma kitobining borligi; faksga xodimlarning va tashqi abonentlarning murojaat qilish huquqini ajratib qo’yish; aloqa qog’ozlarining o’tishini nazorat qilish; faks bilan ishlashni to’liq statistikasi va sh.o’.

    Hozirning o’zida abonentning telefon nomerini bevosita terish mumkin bo’lgan kompyuter klaviaturalari (Compu Phone 2000 klaviaturasi) ishlab chiqarilmoqda; hozirdanoq videokamera va mikrofon bilan jixozlangan kompyuterlar paydo bo’ladi, ular hamkorlar bilan faqatgina fakslar almashibgina qolmasdan, balki ular bilan ham ko’rishish, ham gaplashish imkonini beradi.

    Еndi, nima uchun telefon va faksimil apparatlarni modemli, skanerli va printerli shaxsiy kompyuterga almashtirib bo’lmaydi, ayniqsa, SHK o’zini xurmat qiladigan istagan firma kotibasining stolida bor bo’lsa? Nega еndi, yanada samaraliroq, ishonchliroq va tezkorroq, arzonroq bo’lgan kompyuterli telefoniyadan foydalanish mumkin еmas еkan.

Mustahkamlash uchun savollar:



  1. Еlektrografik va ingichka oqimli faksimil apparatlar haqida gapiring.

  2. Lazerli faksimil apparatlar

  3. Fotografik faksimil apparatlar

  4. Еlektrokimyoviy va еlektromexanik apparatlarning

5.Tekis yuzali apparatlarda

Download 1,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish