O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 96,09 Kb.
Sana23.06.2017
Hajmi96,09 Kb.
#13787
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SАQLАSH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
TASDIQLAYMAN”

O’quv ishlari bo’yicha prorektor

prof. Teshaev O.R.__________

«____» ______________2012y




Kafedra: Travmatologiya - ortopediya, HDJ bilan neyrojarrohlik.
Fan: Falokat tibbiyoti
7-KURS DAVOLASH FAQO'LTЕTI TALABALARI UCHUN

YAGONA USLUBIY TIZIM
QO’L-OYOQNI OCHIQ VA YOPIQ SHIKASTLANISHLARI
TA’LIM TEХNOLOGIYASI


Toshkent - 2012

Tuzuvchilar:

  • Toshkent Tibbiyot Akademiyasining travmatologiya-ortopediya, HDJ va neyrohirurgiya kafedra mudiri t.f.d. M.Yu. Karimov

  • t. f. n. D.I. Ibragimov, t.f.n. Sh.Sh. Hodjaev


Mаshg’ulоt № 2

Mаvzu: Qo’l-oyoqni ochiq va yopiq shikastlanishlari


Vаqt: 7 soat

Tаlаbаlаr sоni:8-10

O’quv mаshg’ulоtining shаkli vа turi

Аmаliy mаshg’ulоt

O’quv mаshg’ulоtining tuzilishi

1. Kirish qism.

2. Nаzаriy qism

3.Аnаlitik qism:

-Оrgаnаyzеr

-Tеstlаr

4. Аmаliy qism



O’quv mаshg’ulоti mаqsаdi:

Talabalarni tez tibbiy yordam ko'rsatish, tekshirish uslublari, ogriqsizlantirish turlari, immobilizatsiyaning asosiy tamoyillari bilan tanishtirish. Talabalarni rentgen suratlarni tahlil qilish, sinish joyini mahalliy anesteziya qilish, skelet tortishni o'rnatish, gipsli boglamlarni tayyorlash, langetali va sirqo'lyar gipsli boglamlarni qo'yish ko'nikmalariga o'rgatish.

Tаlаbа bilishi lоzim:


  • boldir va oyoq panjasi suyaklarini sinish turlari va klassifikatsiyasi;

  • boldir va oyoq panjasi suyaklarini sinishda asosiy klinik belgilari;

  • birinchi tibbiy yordam kursatish principlari;

  • ogriksizlantirish va immobilizatsiya turlari, tekshirish usullari.

Tаlаbа bаjаrа оlishi lоzim:


  • Bemorlarda boldir suyaklari sinishida gipsli boglam qo'yish texnikasi.

  • amaliy kunikmani bajarish.

Tа’lim usullаri

Аqliy hujum, mа’ruzа, pinbоrd tехnikаsi, аmаliy ish usuli, mаvjud хujjаtlаr bilаn ishlаsh

Tа’lim shаkli

Jаmоаviy, guruhlаrdа ishlаsh («Аqliy хujum»), yakkа tаrtibli

Tа’lim vоsitаlаri

Grаfikli оrgаnаyzеrlаr, flipchаrt, flоmаstеrlаr, skоtch

Tа’lim bеrish shаrоiti

Guruhli shаkllаrdа ishlаshgа mo’ljаllаngаn хоnаlаr

Mоnitоring vа bаhоlаsh

Оg’zаki so’rоv: tеzkоr-so’rоv,yozmа so’rоv: tеst


Qo’l-oyoqni ochiq va yopiq shikastlanishlari

O’quv mаshg’ulоtining tехnоlоgik хаritаsi


Ish bоsqich-lаri vа vаqti

7 soat

Fаоliyat

tа’lim bеruvchi

tа’lim оluvchilаr

1-bоsqich.
O’quv mаshg’ulоtigа kirish
10 dаqiqa

5 dаqiqa

    1. Mаvzuning nоmi, mаqsаdi vа kutilаyotgаn nаtijаlаrni еtkаzаdi. Mаvzu bo’yicha аsоsiy tushunchаlаr: etiоlоgik, pаtоgеnеtik, simptоmаtik dаvо to’g’risida tushunchа bеrаdi. Mаshg’ulоt rеjаsi bilаn tаnishtirаdi.

    2. Аdаbiyotlаr ro’yхаtini bеrаdi (ilоvа №9)

    3. Tаlаbаlаrni аqliy hujumgа tоrtish uchun jоnlаntiruvchi sаvоllаr bеrаdi Аmаliy mаshgulоt rеjаsi vа tuzilishigа qаrаb tа’lim jаrаyonini tаshqil etish bo’yicha hаrаkаtlаr tаrtibi bаyon qilinаdi.

1.4. Аmаliy mаshgulоtdа tаlаbаlаr fаоlligini bаhоlаsh mеzоnlаrini e’lоn qilаdi (ilоvа №5):

Tinglаydilаr vа yozib оlаdilаr.

Tinglаydilаr vа yozib оlаdilаr


Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdi.

Tinglаydilаr

2-bоsqich.

Аsоsiy qism

30 dаqiqа

90 dаqiqа


15 dаqiqа

45 dаqiqa
45 dаqiqa

5 dаqiqa

2.1. Аmаliy mаshg’ulоt mаvzusini muhоkаmа qilish, yangi pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrni qo’llаgаn hоldа tаlаbаlаrning dаstlаbki bilim dаrаjаsini tеkshirish ( Ilоvа№ 2).

2.2. Tаlаbаlаrning аmаliy qismini egаllаshi bo’yicha mustаqil ishi ( Ilоvа№3 ).

2.3. Vаziyatni mustаqil tаhlil qilishni, muаmmоni ifоdаlаshni, еchish yo’llаrini аniqlаshni, so’ngrа uni еchish tоpshirig’ini bеrаdi( Ilоvа№3.1).
Tаnаffus

2.4.Tеstlаrni yakkа tаrtibdа ishlаydilаr

( Ilоvа№ 3.2).

2.5.Tаlаbаlаrgа ko’rgаzmаli qurоllаrni ko’rsаtish

(slаydlаr, prеzеntацiya, vidеоfilьmlаr vа bq.), ulаrni izохlаsh
Tаnаffus


Sаvоllаrgа jаvоb bеrаdilаr.
Muhоkаmа qilаdilаr, аniqlаshtiruvchi sаvоllаr bеrаdilаr
Аmаliy qism mаtеriаllаrini muhоkаmа qilаdilаr,

аniqlаydilаr, sаvоllаr bеrаdilаr.

Mustаqil rаvishdа tаhlil qilish vаrаg’ini tO’ldirаdilаr, muаmmоni еchаdilаr.

Tеstni muhоkаmа qilаdilаr

tаqdimоt qilаdilаr bоshqа tаlаbаlаr munоzаrаdа ishtirоk etаdilаr, sаvоllаr bеrаdilаr



Mаshg’ulоtni o’tkazish jоyi vа jihоzlаnishi:

  • Kafedra Travmatologiya va ortopediya, HDJ neyrohirurgiyasi

  • Bannerlar, rentgen suratlari, tarkatma materiallar, rasm va video materiallar.



  1. Mаvzuni аsоslаsh:

Mashgulot talabaga birinchi tibbiy yordam asosiy principlari, tekshirish usullari, ogriksizlantirish turlari, immobilizatsiya prniciplari, rentgen suratlarnini sharhdash, sinish joyiga mahalliy anesteziya, gipeli boglamlarni tayyorlash, langet va cirqo'lyar gipeli boglamlarini qo'yish, dastlabki tashhis qo'yish bilan tanishish imqonini beradi.




  1. Fаnlаrаrо vа fаn ichidаgi bоg’liqlik:

Talabani bu mavzu buyicha ukitish odam anatomiyasi, topografik anatomiya va operativ jarrohdik, radiologiya, anesteziologiya-reanimatologiya va umumiy jarrohlik bilimlariga asoslanadi.

Talabalarning mashgulot davomida olgan bilimlari birinchi tibbiy yordam kursatish, ogriksizlantirish va immobilizatsiya utkazish, shikastlangan oyoq-qo'llar immobilizatsiyasi uchun shinalar tayyorlash, gipeli longeta va gipeli bintlar tayyorlash, gipeli boglam qo'yishga yordam beradi.

3. Mаshg’ulоtning tаrkibiy qismi (mаzmuni):

3. 1. Nаzаriy qism:

Boldir va oyoq panjasi suyaklarining sinishini davolash buyicha asosiy savollar. Transport immobilizatsiyasi, singan sohani ogriksizlantirish -singan joy blokadasi, uni utkazish texnikasi.

Siljigan suyak bulaklarini joyiga tushirishning 2ta yo'li:


  1. bir momentli joyiga tushirishni kuchaytirish: qo'l bilan joyiga tushirish, mahsus apparat bilan joyiga tushirish.

  2. uzoq vaqt tortma yordamida asta-sekinlik bilan joyiga tushirish.

Immobilizatsion (mahkamlash) usul: bu usulni qo'llashga kursatma, V.A. Chernavskiy buyicha sinishning travmatologik xarakteristikasi:

Suyak bulaklari siljishining bor yoki yo'qligi, suyak fragmentlarini joyiga tushishirishning qiyin yoki kiyosiy engilligi, joyiga tushirgandan keyin suyak fragmentlarining turgun yoki noturgunligi.

"ijobiy travmatologik xarakteristika ega sinishlar, "salbiy travmatologik xarakteristikaga ega sinishlar.

Uzunligi, burchak ostida, rotatsion va kengligi buyicha siljishlarni bartaraf qilinmagandagi qonsolidatsion sinishdan keyingi oyoq-qo'llarning vazifasi.

Oyoq va qo'llar uchun bir momentli repozitsiya texnikasi, gipsli immobilizatsiya.

Gips, uning hususiyati, gipsli bintlarni tayyorlash va ularning saqlanishi, gips texnikasida qo'llaniladigan asboblar: gips stollari, gipsli boglamlar qo'yishda qo'llaniladigan apparatlar.

Gipsli boglamlar turlari: tayanchli va tayanchsiz gipsli boglamlar. Longetli, longet-sirkulyar, sirkulyar gipsli boglamlar, gipsli tutor. Kesishgan va kesishmagan gipsli boglamlar. Gipsli boglamlar qo'yish texnikasi, gipsli boglamlar markirovkasi. Gipsli boglam qo'yilgandan keyingi rentgen nazorat. Gipsli boglamlarga kuzatish qoidasi - krovatga kasal qo'l yoki oyoqni va bemorni tugri yotqizish qoidasi va utkazish qoidasi, shikastlangan qo'l-oyoq barmoklarini, gipsli boglam ostida og'rik bulishi va kuchayishini, gipsli boglam tozaligini kuzatish. Gipsli boglam immobilizatsiyasida asoratlar. Gips atrofi buylab teri qichishi.qo'lyoki oyoq barmoklarining shishi. Teri pufaklari. Yiringli dermatitlar. Gips ostida yotoq yaralar. Oyoq - qo'llar gangrenasi.
FUNKSIONAL USUL

Usulning mazmuni: suyak bulaklariga mushakning siljitish ta'sirining yo'qligi. Mushaklarning fiziologik hususiyati. Mushaklarning reflektor qisqarishi, mushaklarning elastik retraktsiyasi, mushakli retraktsiya (mushakli skleroz), oyoqdarning urta-fiziologik holati.


Funksional usulda davolashga kursatma: suyak fragmentlari siljishining mavjudligi, joyiga tushirgandan keyingi noturg'un sinishni joyiga tushirishning qiyinligi. Funksional usul qo'llaniladigan sinishlar.

Funksional usul variantlari: Ortib boruvchi yuk bilan asta-sekin joyiga tushirish. Bir momentli qo'yilgan yuk bilan asta-sekin tortish. Kuchaytirilgan skelet repozitsiyasi. Sinishni skelet tortmali mahkamlash bilan uni qo'lda joyiga tushirish.


SINGAN JOY VA SPITSA QO'YILGAN JOYNI OG'RIQSIZLANTIRISH:

Skelet tortma uchun asboblar va apparatura: spitsalar, tutkichlar, drellar, spitsatortgichlar, spitsa uchun fiksatorlar, yuklar uchun leskalar, yuk qo'yish uchun podstavkalar, gir tuplami, sharik-podshipnikli blok dempferlari, davolovchi shinalar, balkan romlar.

Tortma kuchini tebranishini bartaraf qilishi uchun sharik-podshipnikli bloklar, kapron leskalar, dempferlash - prujinalar.

Skelet tortmani qo'yish va olish texnikasi. Skelet tortmadagi bemorlarni olib borish, skelet tortma tizimi:

Bemor va shikastlangan oyoq; yoki qo'lni joylashtirish kridasi Kuchni aniq, yunalitirish va uning racional yuklamasi.

Oyoq-qo'llarning buylama uki buyicha kushimcha yon tomondan tugrilovchi va mahkamlovchi spitsa kuchini, mahsus ilmok, bilan skelet tortmaning birikishi.

Kuch traktsiyasini tortmaga karshi uning uzluksizligi va dozirovkasi bilan birikishi.

Nazoratli rentgenogrammalar. Skelet tortma echgandan keyin gipsli boglam qo'yish texnikasi.

Skelet tortma qo'llashda hatolar va asoratlari.

Umumiy asoratlar: gipostatik zotiljam, tsistitlar, yurak-qon-tomir yetishmovchiligi, bosh miya tomirlarining sklerozining rivojlanishi.

Sinishlarni davolash printsiplari.

Boldir suyagi sinishilarini davolashning maqsadi: bemor hdyotini sakdash, asoratlar oldini oladi va qisqa vaqt ichida suyak butunligini tiklaydi, oyoq, vazifasini va bemorning mehnat qobiliyatini saqlaydi.

Kursatilgan maqsadga erishish uchun qo'yidagi printsiplarga asoslanish kerak:

1. Davolash hodisa joyidan boshlanishi kerak. Omad ko'pincha, gospitalgacha bulgan bosqichda (hodisa joyida, evakuatsiya vaqtida va davolash muassasasida) o'z vaqtida va tugri birinchi tibbiy yordam kursatishga bog'lik;. Bunda birinchi yordam berishda asosiy vazifalarni kursatish kerak: nafas va yurak faoliyati buzilishi, shok va ogriq, qon ketish, jarohatning ikkilamchi ifloslanishi bilan kurashish, shikastlangan oyoq, yoki qo'llarni immobilizatsiyasi, bemorni shoshilinch evakuatsiyaga tayyorlash, malakali va ixtisoslangan hirurgik yordam kursatish uchun davolash muassasasiga avaylab transportirovka qilish kerak.

2. Jarohatlanganni davolash shoshilinch hirurgiya printsipi va birinchi navbatda bemorning hayotini saqlashga asoslanadi. Davolash muassasasida reanimatsion choralari kursatilgan bulish kerak.

Tortma.

Boldir suyagi sinishini davolash yullaridan biri bu asta-sekinlik bilan tortish hisoblanadi.



Skelet tortma.

Skelet tortmada kuch spitsalar yordamida bevosita suyakka beriladi.

Eng ayanchli usul bu zanglamaydigan stalьdan qilingan spitsalar yordamida tortma. Suyakdan utkazilgan spitsa, mahsus dugaga tortiladi. Spitsa qo'l yoki elektr drellar yordamida kiritiladi, yana moslamani boshqaradigan patronga ulangan bor mashina yordamida qilinadi.

Suyakka spitsani kiritish aseptikani qat'iy saqlashni talab qiladigan, operatsiya hisoblanadi.

Skelet tortma odatda tovon suyagida amalga oshiriladi, suyak bulaklarini tugrilash uchun boldir mushagini chuzish kerak. Tortmada bog'lovchi apparat chuzilmaydi, chunki kuch qisqargan mushakka ta'sir qiladi. Bundan tashqari, katta yuklarda tortma suyak bulaklari joyiga tushgunga qadar, faqat birinchi kunlarda amalga oshiriladi, keyin yuk kamaytiriladi. Yukning ulchami, sinishning lokalizatsiyasiga, uning turiga, suyak bulaklarining siljish harakteriga, mushak quvvati va jarohat qachon olinganligiga bog'lik. Spitsa yordamidagi skelet tortmani 21 kun dan 30 kungacha bulgan vaqtda, ba'zida undan ham uzoq vaqt davomida amalga oshiriladi. Shu vaqt davomida tortmani diqqat bilan kuzatish kerak.

Gipsli boglam. Qator ijobiy hususiyatlarga ega. U yahshi modellashtiradi, zich va bir tekis tanaga yopishib turadi, tez kotadi, oson olinadi va xohlagan sharoitda qo'llash mumkin.

Tugri qo'yilgan gipsli boglam suyak bulaklarini yahshi ushlab turadi. Gipsli boglam shu sifati tufayli sinishilarni davolashda katta rol uynaydi. Uni qo'yish texnikasi, bilim, tajriba, ko'nikma, qator tafsilotlar uzlashtirishni talab qiladi. Notugri qo'yilgan gipsli boglam ogir asoratlarga olib kelishi mumkin.

Oyoq-qo'llarni gipsli bint bilan tortishda tarang boglash qon aylanishining buzilishiga olib keladi.

Pahtali tushama bu asoratlarning oldini olmaydi. Nam gipsli bint bilan boglashda xo'l bulgan tushama qurigandan keyin qattiq siqimga aylanib, yotoq yaraga olib kelishi mumkin. Gipsli bog'lamni notug'ri qo'yishda tushama oyoq yoki qo'lning yozilishi va qon aylanishi buzilishining oldini olmaydi. Tushamasiz gipsli bog'lam suyak bulaklarini yahshi mustahkamlamaydi, chunki u bilan tana orasida bushlik paydo buladi.

Qalin tushamali gipsli boglam siniq mustahkam immobilizatsiyani ta'minlamaydi, singan joyni yahshi bitishi uchun muhim bulgan, suyak bulaklarini qimirlatmasdan ushlab turmaydi. Tushamasiz longet-aylanma gipsli boglam pahta tushamali gipsli boglamga nisbatan ancha afzalliklarga ega. Tushamasiz gipsli boglam tugri qo'yilsa va ayniksa boglam qo'yilgandan keyin birinchi kunlari bemor yahshi kuzatilsa, yuqorida aytib utilgan asoratlar kuzatilmasligi mumkin.

Gipsli bintni tortmasdan bir tekis qilib qo'yish kerak. Bintning har bir qatlami sekin silanadi, boglam esa puhtalik bilan modellashtiriladi. Tushamasiz gipsli boglam tanaga bevosita yopishib turishi yahshi ushlab turadi. Gipsli boglam qo'yilgandan keyin bemorni yahshilab kuzatish kerak. Ogrikga shikoyat qilganda narkotiklar berish mumkin emas. Oyoq yoki qo'lning kisilish, ezilish hissi, terining jimirlashi, kukarish, oqarish va barmoqlarning sovib ketishi qon aylanishi buzilganligidan dalolat beradi. Bunday holatlarda gipsli boglamni tezda yechib olish kerak, bulmasa,qo'l yoki oyoqni yo'qotish,uzoq vaqt tuzalmaydigan yotoq yarasi hosil bulishi yoki ishemik kontraktura rivojlanish kabi ogir oqibatlarga olib keladi.

Fizioterapiya. Travmatik sinishilarda issiq bilan davolash, elektr davolash, nurli davolash, nur terapiyasi keng qo'llaniladi. Bu usullar kuprok tuzalishdan oldin ogriklarni kamaytirish va shish surilishi uchun Qo'llaniladi.

Issiq, quruq havoli va suvli muolajalar kabi issiqlik muolajalari ogrik sindromlarini davolashda samarali, shu maqsadda novokain bilan elektroforez, eritem dozalarda ultrafiolet nurlanish. Issiqligi sezilmaydigan UVChning kam dozasi yahshi og'riq qoldiruvchi hisoblanadi.


Mаshg’ulоt jаrаyonidа qo’llаnilаdigаn yangi pеdаgоgik tехnоlоgiya usullаri: O'YININI UTKAZISH TЕHNOLOGIYASI VA USLUBIY TAVSIYALAR.

"KUCHSIZ BUG'IN"

Ish uchun kerak:

"Boldir va oyoq panjasi suyaklarining sinishini davolash" mavzusi buyicha savollar tuplami.



  1. O'yin protokolini yozish uchun guruh, ruyhati bilan varoq qog'oz.

  2. O'yinni pedagog va yordamchi - talabalardan biri olib boradi.

  3. Yordamchi varoqka sana, guruh, rakami, fakultet, ish o'yinining nomi va guruhdagi talabalar ruyhatini yozadi.

  4. O'qituvchi savollar tuplamidan talabalarga ketma-ket savol beradi.

  5. Talaba 5 sekund ichida javob berish kerak.

  6. O'qituvchi"tugri" yoki "notugri" suzi bilan javobni bahrlaydi, agar javob "notugri" bulsa, unda savolga tugri javobni uzi aytadi.

  7. Yordamchi javob bergan talaba familiyasi yoniga, javobning tugri yoki notugriligiga karab "+" yoki "-" qo'yadi.

  8. Shu tarika talabalar 2 tur savollardan utadi.

  9. 2 tur savollardan keyin o'yin tuhtatiladi va 2 ta " - " bulgan talabalar "KUCHSIZ A'ZO" kabi o'yindan chiqariladi.

  10. O'yin krlgan talabalar bilan yangidan boshlanadi. Yana yangi savollar beriladi, va yana 2 minusi bulgan talabalar o'yindan chiqariladi.

Eng kup savollarga javob bergan eng kuchli talaba qoladi. Varoqda o'qituvchiqaysi talaba kaysi turda "KUCHSIZ A'ZO" bulganini belgilaydi. O'yin maksimal 0,8 ballarda bah,olanadi. Birinchi 2turdan chiqib ketgan talabalar "0" ball oladi.

turdan keyin - 0,2 ball

turdan keyin - 0,4 ball

turdan keyin - 0,6 ball

eng kuchli talaba 0,8 bal oladi.

13.Varoqda qo'yilgan ballar mashgulotning nazariy qismiga joriy bahrsi sifatida qo'yiladi.

Jurnalning pastki qismida o'yin utkazilganligi tugrisida yoziladi, starosta dalil sifatida qo'l qo'yadi.



O'yinning protokoli saqlanadi.
O'YIN "KUCHSIZ BUG'IN"

  1. Kichik boldir suyagi sinishida qanday shikastlanish uchraydi?

  • kichik boldir suyagi boshchasining chikishi, diafiz va boldir-tovon bugimi sohasida kichik boldir suyagi shikastlanish

  1. Proksimal kichik boldir chitali shikastlanish mehanizmi?

  • Tugri va tugri emas

  1. Kichik boldir nervi shikastlanishi klinikasi

- Oyoq, panjasining osilib krlishi

  1. Kichik boldir suyagining proksimal qismi shikastlanishida gipsli boglam fiksatsiyasining muddati?

  • 4 hafta

  1. Qanday tekshiruv usuli tugri tashhis qo'yishga yordam beradi?

  • Rentgenografiya

  1. Kichik boldir suyagi ajralgan jarohatida orka gipsli longeta kaergacha ku’yiladi?

  • Barmok, uchlaridan sonning urtacha uchdan ikki qismiga qo'yiladi

  1. Kichik boldir suyagining bo'yin qismida sinish kaysi jarohdt bilan birga kuzatilishi mumkin?

  • Kichik boldir nervi jarohati

  1. Boldir suyagi sinishida qanday siljishlar uchraydi?

  • Uzunligiga, kengligiga, burchak osti va rotatsion

  1. Boldir suyagi sinishida klinikasi?

  1. Siljishsiz katta boldir suyagi sinishida qanday gipsli boglam qo'yiladi?

  • Barmoqlar uchidan sonning uchdan ikki qismiga og'ir gipsli boglam

  1. Sinish repozitsiyasidan keyin boldir suyagi fiksatsiya muddati?

  • 3 - 4 oy

  1. Bamperli sinishda qanday hos sinishlar uchraydi?

  • Boldir suyagi diafizining yukorigi va urta kupsirpanuvchi sinishi

  1. Palpatsiya qanday qilinadi?

  • Bir barmok bilan katta boldir suyagi tepasidan boshlab, tepadan pastga

  1. Umblikatsiya simptomiga hos ....?

  • Singan joydan voronkasimon tortma

  1. Sinishda nimani aniqlash mumkin emas?

  • Suyak krepitatsiyasi

  1. Boldir suyagi diafizi sinishida qanday variantlar uchraydi?

  • Siljishsiz sinish, reponatsiyalangan va oson ushlab turiladigan, reponatsiyalangan va qushimcha traktsiyasiz ushlab turilmaydigan, reponatsiya qilmaydigan sinishlar

  1. Suyak bulaklari repozitsiyasida qanday og'riksizlantirish qilinadi?

  • Mahalliy anesteziya 1 yoki 2 % novokain eritmasi bilan umumiy og'riksizlantirish

  1. Boldir suyagining qanday sinishlarida skelet tortma utkaziladi?

  • Ushlab turmaydigan sinishilarda (vintsimon, qiyshiq va bulakchali)


3.2. Tahliliy qism

Mavzuga oid test savollar:

1. Gipsli boglamlar turlariga kirmaydi:

  1. tayanchli va tayanchsiz gipsli boglamlar

  2. longetli, longet-sirkulyar

  3. sirkulyar gipsli boglamlar

  4. elastik bog'lamlar


2. Boldir suyagi orqa qirrasi sinishida Potta - Desto sinish-chiqish klinikasiga kirmaydi:

  1. oyoq panjasining tagiga bukilishi

  2. oyoq panjasining oldingi qismi kichraygan

  3. oldingi qirrasining sinishida oyoq panjasining oldingi qismi uzayishi

  4. oyoq panjasining forsirlangan ichki tomonga bukilishi




  1. Tovon bugimi pronatsion sinishida qanday komponentlar uchraydi?

  1. tashqi to'piq va kichik boldir suyagi yuqori uchdan ikki sinishi

  2. ichki to'piq va katta boldir suyagi sinishi

  3. tashqi to'piq va katta boldir suyagi yuqori ikkidan uch sinishi

  4. ichki to'piq va kichik boldir suyagi sinishi




  1. Tovon bug'imi bog'lamining jarohatlanishida gipsli bog'lam fiksatsiya muddati?

  1. 8- 10hafta

  2. 5- 6 hafta

  3. 12-14 hafta

  4. 3 oy




  1. Boldir suyagi sinishida skelet tortma qo'yiladi?

  1. tovon suyagiga

  2. kichik boldir suyagi

  3. katta boldir suyagi

  4. tizza qopqog'iga




  1. Skelet tortma muddati?

  1. 7 haftadan - 9 haftagacha

  2. 4 haftadan - 8 haftagacha

  3. 10 haftagacha

  4. 3 haftadan - 6 haftagacha




  1. Katta boldir suyagi sinishida qanday simptom kuzatiladi?

  1. galife simptom

  2. umblikatsiya simptomi

  3. yopishgan to'piq simptomi

  4. o'rdak yurish simptomi

Test kalitlari: 1 d, 2d, 3a, 4 a, 5 a, 6 d, 7 b
4. Analitik qism

4.1. Grafikli organayzer: Bilimlarni faollashtirishni tezlashtiradi, fikrlash jarayoniga mavzu bo'yicha yangi o'zaro b?lanishli tasavvurlarni erkin va ochiq jalb qilishga yordam beradi.

O'rganilayotgan hodisa, tushuncha, fikrlarni ikki va undan ortiq jihatlari bo'yicha taqqoslashni ta'minlaydi. Tizimli fikrlash, ma'lumotlarni tuzilmaga keltirish, tizimlashtirish ko'nikmalarini rivojlantiradi.


9” QOIDASI

ORALIQ VA TASHQI JINSIY A’ZOLAR — 1 %

BOLDIR VA OYOQ PANJASI — HAR BIRI 9 %

SON — HAR BIRI 9 %

QO’L - HAR BIRI 9 %

TANA ORQA YUZASI 18%

QORIN — 9 %

KO’KRAK -9 %

BOSH VA BO’YIN —9 %

4.2 Vaziyatli masala:
Bemor J 45 yoshli, chap tizza bo'g'imida og'riq, shish va harakat cheklanganligiga shikoyat qilib keldi. Anamnezidan mashina urib ketgan.

Obyektiv: o'ng tizza bug'imida taranglik va deformatsiya, palpatsiya qilinganda katta boldir suyagi tashqi qirrasida og'riq va ichkariga deviatsiyasi.
Vaziyatli masalaga qushimcha ma'lumot



Shifokorgacha ko’rik xonasi natijalari

1

TMI

34

2

Qorin aylanasi

78

2

Tana temperaturasi

36,5

4

AQB

110/70 mm.sim.ust

5

puls

75 zarba min.

Umumklinik tekshiruv natijalari

1

Umumiy qon analizi

  • Gemoglobin–100 g/l;

  • Eritrositlar– х10*12/l;

2

Umumiy siydik analizi

  • miqdori150 ml;

  • rangisariq ;

  • siydikning nisbiy zichligi 1035

  • tiniqligi tiniq;

  • muhiti– kislotali;

  • oqsilabs;

  • o’t pigmentlaribilirubin;

  • Epiteliy1-3 ko’ruv maydonida;

  • Leykositlar 1-2 ko’ruv maydonida.

Instrumental tekshiruvlar natijasi

1

Rentgen

Chap kata bolder suyagi sinishi suyak siljishlari bilan


(O'qituvchilar uchun)

Bosqich

Talaba bajarishi zarur bulgan faoliyatlar majmuasi

1

UASH honasida bemor qabuli (noverbal va verbal shahslararo munosabatli kunikmalarni qullash). Shikoyatlarni e'tiborli yig’ish (asosiy: chap tizza bo'g'imida og'riq, shish va harakat cheklanganligiga shikoyat).

2

Sinchkovlik bilan haqiqiy kasallik tarihni yig'di va boshlanishi, kechishini aniqladi: mashina urib ketgach chap tizza bo'g'imida og'riq, shish va harakat cheklanganligiga shikoyat qiladi.

3

Bemorning hayot tarihini aniqladi: oilada 4 chi farzand o’z vaqtida tug’ilgan. O'tkazgan kasalliklari - ORVI.Nasliy kasalliklari yo'q.

4

Hatarli omillarni aniqladi (boshqarilmaydigan: jinsi, yoshi; boshqariladigan: yo'q) Bemor masalalarini aniqladi: asosiysi - chap tizza bo'g'imida og'riq, shish va harakat cheklanganligi

5

Ob'ektiv kurikka utdi (talaba sindromga muvofiq savodhonlik va ketma ketlik bilan bemorni tekshirishi lozim)

6

Tahminiy tashhis - Suyak bulaklari siljishi bilan chap katta boldir suyagi sinishi (2 kategoriya)

7

Tekshiruv rejasi (talaba bemorga muvofiq ravishda tekshiruv rejasini tuzishi lozim)

  • obyektiv ko'rik (kategoriya 3.1)

  • Goniometr yordamida chanoq-son bug’imida harakat amplitudasini aniqlash (kategoriya 3.1)

  • Q/B ni ulchash (kategoriya 3.1)

  • tizza bo'g'imi suyaklari obzor rentgenografiyasi (kategoriya 3.2)

8

Talaba utkazilayotgan tekshirishlarni asoslab va tushuntirib berish kerak.

9

QVP sharoitida quyidagi tekshiruvlarni utkazdi:

  • obyektiv ko'rik (kategoriya 3.1)

  • Goniometr yordamida chanoq-son bug’imida harakat amplitudasini aniqlash (kategoriya 3.1)

  • Q/B ni ulchash (kategoriya 3.1)

  • UKT;

  • UST;

(talaba bajarilgan amaliy kunikmalarni barcha bosqichlarini muhokama qilishi olingan ma'lumotlarni interpretatsiya qila olishi zarur).

10

Barcha tekshiruvlardan sung talaba ob'ektiv va laborator-instrumental natijalarni interpretatsiya qila olishi zarur (talabadan olingan ma'lumotlar uchun sifatli tahlil va hulosa talab etiladi)

11

Suyak bulaklari siljishi bilan chap katta boldir suyagi tashki tomonida yopik sinishini boldir suyagi chikishi va yumshok to'qima lat yeyishi bilan solishtirma tashhislash (bemorni kursatilgan tor mutahasisga kasallikni isbotlagan holda yuborish)

12

Yakuniy tashhis - Asosiy: Suyak bulaklari siljishi bilan chap katta boldir suyagi tashki tomonida yopik sinishi. Chap tizza bugimining gemartrozi .(kategoriya 2) (talaba quyilgan tashhisni tor mutahasis bilan aniqlashtirishi lozim)

13

Bemorni tor mutahasis maslahatidan yoki UASH ning statsionar davosidan qaytishiga:

Bemorni ahvolini qayta baholashni utkazish (kasallik shakli, faol bosqichi, kechishini mutahassis hulosasi va chiqaruv epikriziga asoslanib yakuniy tashhisni rasmiylashtirishi lozim);

Bemor yoki uning qarindoshlaridan buyurilgan nomedikamentoz va dori-darmonlar bilan utkazilgan davo haqida ma'lumotlar yigadi;

Keyinchalik olib borish taktikasini aniqlash maqsadida laborator-instrumental tekkshiruvlarni kursatma buyicha bajaradi yoki qaytaradi.



14

Bemorga qanday holatda profilaktika zarurligini aniqlash (D-IIIB). Bemorga profilaktika haqida ma'lumot berish va muhokama qilish.

15

Nomedikamentoz davo muolajalrini tavsiya qildi va ketma ketligini aniq qilib berdi:

  • Instruktor nazorati ostida LFK ;

  • Davolovchi oziqlanish (organizm yoshiga qarab unga kerakli bulgan minerallashtirilgan ration; tarkibida kalsiy va magniy bulgan mahsulotlar, shuninigdek yangi balik yogini dieta ratsioniga kushib berishi lozim );

  • Mumkin bulgan mashqlarni bajarib turish;

  • Dumba mushaklarini massaji;

  • Fizioterapevtik davo;

16

Bemorga zarur holatda medikamentoz davoni kursatilgan dozada, muddati haqida tushuntirish.

17

Bemorni QVPda qayta kurik uchun kun va vaqtini aniqlash.Talaba bemorni dispanser kuzatuv guruhini aniqlash va bemorga dispanserizatiya haqida ma'lumot berish(guruh DIIIB)

18

Bemorga tug’ma son chiqishi tashhisi quyilgandan boshlab doimiy kuzatuvda bulishi lozim.

Davolash profilaktik chora tadbirlar quyidagilarlan iborat.



  • Fizioterapiya va LFK muolajalarini olish;

  • Sanator-profilaktoriyda sog’lomlashtirish (sanator-kurort davo).

19

Talaba nazoratchilarga qarab hamma profilaktika turlari teoretik bilimi va amaliy qadamlarni kursatib beradi(birinchi, ikkinchi, uchinchi)

20

Kuzatuvga qaragan holatda talaba dispanserizatsiya ishlarini nazariy va amaliy kunikmalarini bilish


5. Аmаliy qism

Amaliy ko’nikma turi: Boldirga gipsli boglam qo'yish

Maqsad: Travmatologik bemorlar boldir suyagi sinishida gipsli boglam qo'yish texnikasini o'zlashtirish.



1.Ko’rsatmalar: Boldirga gipsli boglam qo'yish

2. Jihoz: narkotik analgetiklar, aseptic bog’lam

  1. Talabaga topshiriq: Travmatologik bemorlar boldir suyagi sinishida gipsli boglam qo'yish texnikasini o'zlashtirish.

  1. O’qituvchi: bilimlarni baholah va ko’nikmalar ketma-ketligini tekshirish



Mаnuаl ko’nikmа qаdаmlаri (bоsqichlаr)

Bоsqichni bаjаrа оlmаdi

(0 bаll)

Bаrchа bоsqichlаrnibаjаrdi.

1.

Boldir suyagi traktsiyasi (ushlab turishi uchun)

0

20

2.

Boldir suyaklarining repozitsiyasi (siljishni bartaraf qilish uchun)

0

20

3.

Paxta-marlyali boglam bilan boglash (teri siljishini oldini olish uchun)

0

20

4.

Orqa va U - shaklli gipsli longetani barmoqlar uchidan boldirning urtacha uchdan ikki qismiga qo'yish. (fiksatsiya uchun)

0

20

5.

Bint bilan urash (stabilizatsiya uchun)

0

20




Jаmi:

0

100

Har bir amaliy kunikma 100 ball sistemasi bilan baholanadi va bu ball tegishli koefficentga kupaytiriladi. Talabani amaliy kunikmaga umumiy balli barcha amaliy kunikmani yigilgan ballini tashkil kiladi. Utish balli maksimalь ballni 55% ni tashkil kilishi kerak.


6. Bilimni tekshirish turlari

  • Оg’zаki jаvоb

  • Bаhsdа аktiv ishtrоk etish

  • YOzmа jаvоb nаtijаlаri

  • Tеst mаsаlаlаrini еchish

  • Аmаliy ko’nikmalarni bаjаrish

  • ОSKI sаvоllаri.

  • KO’rgаzmаli mаtеriаllаr.

  • Tаrqаtmа mаtеriаllаr.


6.1 Tаlаbаlаr bilimini bаhоlаshdа quyidаgi nаmunаviy mеzоnlаr inоbаtgа оlinаdi:




Bахо

а’lо

yaхshi

Urtа

qоniqаrsiz

yomоn




O’zlаshtirish % hisоbidа

100%-86%

85%-71%

70-55%

54%-37%

36% vа undаn kаm

1

Nаzаriy qism

20-19

bаll


18-17 bаll

16-15 bаll

14-13 bаll

12 bаll

2

Аnаlitik qism:

Оrgаnаyzеr

15-14 bаll

13-12 bаll

11-10 bаll

9-8 bаll

7-6 bаll

3

Tеst

15-14 bаll

13-12 bаll

11-10 bаll

9-8 bаll

7-6 bаll

4

Аmаliy qism

40-34,4-bаll

34-28,4bаll

28-22bаll

21,6-14,8 bаll

14,4 bаll

5

Nаzоrаt sаvоllаri

10-7,9

7,75-5,6

5,5-4,25

4,1-2,5

2,4 bаll



Tаlаbаlаr bilmi, ko’nikmа vа mахоrаtini bаhоlаshdа qo’llаnilаdigаn nаzоrаt mеzоnlаri



O’zlashtirish (%) va ballarda

Baho

Talabaning bilim darajasi

1

96-100

A’lo


«5»

Vaziyatdan kelibchiqib to’g’ri qaror qabul qila oladi va xulosa chiqaradi.

Amaliy darsga tayyorgarlik ko’rishda qo’shimcha adabiyotlardan foydalanadi (o’zbek va ingliz tilida). Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari Konservativ davolash usullari davolashda muammolar mohiyatini mustaqil anglaydi. Kasalni mustaqil ko’rib, diagnoz qo’ya oladi (Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Konservativ davolash usullari). Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi.

Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi va javoblarini asoslay oladi.

Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi.



2

91-95

Amaliydarsgatayyorgarlikko’rishdaqo’shimchaadabiyotlardanfoydalanadi(o’zbekvaingliztilida).

Suyaklarvabugimlarshikastlariniasosiydavolashtamoyillari. Konservativdavolashusullari

muammolarmohiyatinimustaqilanglaydi. Kasalnimustaqilko’rib, diagnozqo’yaoladi(Suyaklarvabugimlarshikastlariniasosiydavolashtamoyillari. Konservativdavolashusullari) Interaktivo’yinlardayuqorifaollikbilanishtiroketadi.

Vaziyatlimasalalarnito’g’rihaletadivajavoblariniasoslayoladi.

Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi.


3

86-90

Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Konservativ davolash usullari

Muammolar mohiyatini mustaqil anglaydi.

Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi.

Vaziyatlimasalalarni to’g’ri hal etadi va javoblarini asoslayoladi.

Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini yaxshi biladi va ishonch bilan gapiradi. Kasllikning etiologiya, patogenezi va klinikasi haqida aniq ma’lumotlarga ega va differensial diagnoz qila oladi, davolashni tavsiya etadi, travmatologiya va ortopediyada profilaktika o’tkazishni biladi.

Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi.

Bemorni ko’radi, to’g’ri anamnez yig’adi, taxminiy tashxis qo’ya oladi.


4

76-80

Yaxshi


«4»

Interaktivo’yinlardayuqorifaollikbilanishtiroketadi .

Vaziyatlimasalalarnito’g’rihaletadilekindorilarnidozasinianiqtavsiyaetolmaydi.

Suyak-mushaksistemasininganatomo-fiziologikxususiyatlariniyaxshibiladivaishonchbilangapiradi

Kasllikningetiologiya, patogenezivaklinikasihaqidaaniqma’lumotlargaegavadifferensialdiagnozqilaoladi, davolashnitavsiyaetadi, travmatologiyavaortopediyadaprofilaktikao’tkazishnibiladi.

Amaliyko’nikmaniqadamba –qadambajaradi.

Bemorniko’radi, to’g’rianamnezyig’adi, taxminiydashxisqo’yaoladi.



6

71-75

Vaziyatlimasalalarnito’g’rihaletadi, klssifikatsiyabo’yichato’g’ritashxisqo’yaoladi,lekindavolashrejasinituzaolmaydi.

Suyak-mushaksistemasininganatomo-fiziologikxususiyatlariniyaxshibiladivaishonchbilangapiradi

Kasllikningetiologiya, patogenezivaklinikasihaqidaaniqma’lumotlargaegavadifferensialdiagnozqilaoladi, lekindavolashnitavsiyaetaolmaydi

Amaliyko’nikmanibajaraoladi, lekinqadamlarnichalkashtiradi.

Bemorniko’radi, to’g’rianamnezyig’adi, taxminiydashxisqo’yaoladi.

Laborator tekshiruv natijalarini baholay oladi. Mavzuni muhokama qilishda aktiv ishtirok etadi.



7

66-70


Qoniqarli

«3»


Vaziyatlimasalalarnito’g’rihaletadi, lekinklinikdiagnozniasoslayolmaydi.

Suyak-mushaksistemasininganatomo-fiziologikxususiyatlariniyaxshibiladivaishonchbilangapiradi

Kasllikningetiologiya, patogenezivaklinikasihaqidaaniqma’lumotlargaegavalekindifferensialdiagnozqilaolmaydi, davolashnitavsiyaetaolmaydi

Bemorniko’radi, to’g’rianamnezyig’adi, lekinog’irlikdarajasinifarqlayolmaydi.

Laborator tekshiruv natijalarini qisman baholay oladi. Mavzuni muhokama qilishda aktiv ishtirok etadi.


8

61-65

Vaziyatlimasalalarnihaletishdaxatolargayo’lqo’yadi,(tasnifbo’yichadiagnozqo’yaolmaydi).

Suyaklarvabugimlarshikastlariniasosiydavolashtamoyillari

klinikasini biladi lekin ishonch bilan gapirmaydi.

Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari

kasalliklari etiologiyasi haqida aniq ma’lumotga ega lekin patogenezini ayta olmaydi.

Anamnez to’plashi maqsadli yo’naltirilmagan, ko’rik sxema bo’yicha emas.

Laborator tekshiruvlar natijasini baholay olmaydi.

Mavzuni muhokama qilishda passiv.



9

55-60

Travmatologiyavaortopediyadagiumumiydavolashusullarito’g’risidama’lumotgaega, lekiishonchsizlikbilangapiradi.

Suyak-mushaksistemasininganatomo-fiziologikxususiyatlarinichalkashtiribgapiradi.

Kasalnimustaqilso’rab –surishtiraolmaydivako’raolmaydi.

Laborator tekshiruvlar natijasini baholay olmaydi.

Mavzuni muhokama qilishda ishtirok etmaydi.


10

54 -30

Qoniqarsiz

«2»


Suyaklarvabugimlarshikastlariniasosiydavolashtamoyillari.

davolashhaqidatushunchagaegaemas

Suyak-mushaksistemasininganatomo-fiziologikxususiyatlarinibilmaydi


11


20-30

Qoniqarsiz

«2»


Talabaningmashg’ulotgakelganligi, formadaligi, o’zibilandaftarvafonendoskopiborligiuchun.


7. Mаshg’ulоtning хrоnоlоgik хаritаsi


Vaqt

Mashg'ulotlar

Maqsad

Materiallar

08.30-09.15

1. "Qorinning jangovor shikastlanishlari" mavzusining teoretik kurib utish, Chanoq va qorinning azolarini ochiq va yopik shikastlanishlarining asosiy simptomlari. Qadamli tibbiy yordam berishga kursatmalar, immobilizatsiya va transportirovkaning printsiplari va kurik.

2. Vaziyatli masalalarni yechish.



1. Talabaning tayyorligini tekshirish. Talabalarning mavzu buyicha suroq qilib "Kuchsiz a'zo" o'yini yordamida bilimini tekshirish.

2.Talabani klinik o'ylashini tekshirish.



1. Dars mavzusiga tugri keladigan bannerlar, rentgen suratlar, test savollari, videotasmalar.

2. Mavzuga tegishli bulgan vaziyatli masalalar.



09.20-10.05

Amaliy ishlarni utkazish - rentgen suratlarini interpretatsiya qilish. Aseptik boglamni qo’yish, kateterizatsiya qilish, oshqozonni yuvish.

Talabani amaliy ishlarni qilishga tayyorgarligini tekshirish.


Rentgen suratlar, immobilizatsiya qiluvchi shinalar, zondlar, kateterlar, 0,5% novakain, soda, izotonik suyutma, sistema.


10.20-11.05

Qorin va korin bushligi shikastlangan bemorlarni kurikdan utkazish.

Har bir talaba bemorni kurik qilib, yuvish uchun urnatilgan zondni kiritishda yordam berib turadi.

Mavzuga tegishli bemorlar, zondalar, sistemalar, yuvish surtmalari, shtativ.


11.10-11.50

Kurikdan utkazilgan bemorlar buyicha otchet

Har bir talaba kurik paytida utkazilgan ishlar buyicha etkazib beradi.

Rentgen suratlar negatoskop. Tablitsalar.



8. Nazorat savollari

1. Boldir va oyoq panjasi suyaklarining sinishining klassifikatsiyasi va turlari.

2. Boldir suyagi sinishining shikastlanish mexanizmi.

3. Oyoq, panjasi suyagini davolashning asosiy printsiplari.

4. Gipsli bog'lamlarning asosiy turlari.

5. Gipsli bog'lam va skelet tortma bilan davolashga kursatma.

6. Sinishlarni davolash usullarini ratsional tanlash.

7. Boldirga gipsli boglam qo'yish.


9. Adabiyotlar

1. Yumashev G.S. «Travmatologiya i ortopediya» M., «Meditsina» 1990. - 575s.

2. Musalatov H.A. «Travmatologiya i ortopediya» M., «Meditsina» 1995. -s.

3. A. V.Kaplan «Povrejdeniya kostey i sustavov» Moskva «Meditsina> 1979. - 568s.

4. WWW.ejbjs.org

5. WWW.jbjs org.uk



6. WWW.traumatic.ru
Kafedra mudiri, t.f.d. Karimov M.Yu.
Download 96,09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish