O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

 
5-MAVZU.
 
MEHMONXONA XO„JALIGIDA BOSHQARUV 
TAMOYILLARI 
Reja: 
1.Mehmonxona xo„jaligida boshqaruv tamoyillari 
2.Boshqaruv tamoyillari klassifikatsiyasi 
3.Ilmiylik tamoyili. Majmuaviylik va tizimlilik tamoyili 
4.Markazlashgan demokratik tamoyil 
5.Tarmoqli va hududiy boshqaruv birligi tamoyili 
6.Turli maktablar asosida boshqaruv tamoyili 

---

 

21 
 
1.Mehmonxona xo„jaligida boshqaruv tamoyillari 
Menejer  boshqaruv  faoliyatini  amalga  oshiradi  va  boshqaruv  vazifalarini  hal 
qiladi.  Natijada,  u  mehnat  jamoasi  a‘zosi  sifatida  u  jamoaning  boshqa  a‘zolariga 
ta‘sir  ko‗rsatish  orqali  mehnat  natijalariga  erishadi.  Shuning  uchun  ham, 
mehmonxonada barcha menejerlar ham bir xil vazifani bajarmaydilar. Bu eng avvalo, 
boshqaruv darajasining vazifalari va funksiyalari bilan bog‗liq bo‗ladi. 
Bugungi  kunda  mehmonxona  va  restoran  xo‗jaligidagi  menejmentning  hozirgi 
nazariyasi  va  amaliyoti  menejerga  qo‗yiladigan  quyidagi  talablarni  ishlab  chiqdi 
hamda ularga boshqaruvga yordam beradigan tamoyil sifatida qaraladi: 
-bilimlilik; 
-muayyan shaxsiy fazilatlarga egalik; 
-axloq qoidalariga rioya qilish; 
-ko‗nikmalar va mehmonxonachilik qobiliyati. 
Eng  avvalo,  mehmonxonalarda  ish  muomalasi  axloqi  qoidalariga  rioya  qilish 
menejerning  ish  prinsipiga  aylanishi  lozim.  Bu  yerda  ish  muomalasi  axloqining 
qoidalari quyidagi belgilangan tamoyillardan iborat bo‗ladi: 
-daromadni  oshirishga  atrof-muhitni  ifloslantirish  yoki  vayron  qilish  hisobiga 
erishilmasligi kerak; 
-raqobat  kurashida  faqat  yo‗l  qo‗yilgan  usullarni  qo‗llash,  ya‘ni  bozor  o‗yini 
qoidalariga rioya qilish lozim; 
-moddiy ne‘matlarni odilona taqsimlash; 
-ishda va hayotda axloq qoidalariga rioya qilishda shaxsiy o‗rnak ko‗rsatish; 
-intizomlilik va axloqiy etuklik.  
Avvalo,  tamoyillar  birinchi  marta  amerikalik  muhandis  F.Teylor,  fransiyalik 
yirik  tadbirkor  A.Fayol  va  amerikalik  menejment  bilimdoni  G.Emerson  tomonidan 
ishlab  chiqilgan.  Ushbu  tamoyillar  asosida  mehmonxonalarni  boshqarishni  tashkil 
qilish tizimi yaratilgan. 
Hozirgi  paytda  mehmonxonalarda  bozor  iqtisodiyotiga  mos  bo‗lgan  quyidagi 
tamoyillar guruhi qo‗llanilmoqda:  
-oliy maqsadga qarab intilish;  
-mehnat taqsimoti;  
-vakolat va javobgarlik;  
-ishda yaxshi sharoit yaratib berish;  
-intizom;  
-ishlab chiqarishni takomillashtirish;  
-xodimlarga adolatli munosabat va aqli raso bo‗lmoq;  
-yakka boshqarish;  
-tez, ishonchli, to‗la, aniq va doimiy hisob;  
-yo‗nalishning birligi;  
-ijtimoiy manfaatning shaxsiy manfaatdan yuqori bo‗lishi;  
-xodimlarni rag‗batlantirish;  
-operatsiyalarni normalash;  
-markazlashtirish;  

---

 

22 
-tartib;  
-haqiqat;  
-puxta bilimli maslahat berish;  
-xodimlar ish joyini barqarorligi;  
-tashabbus;  
-mehmonxonaga sadoqat;  
-yozma standart;  
-kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‗yish. 
-samaradorlik.