O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS

TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI

___________________________________________fakulteti		_____________________________________________kafedrasi
Ro’yxatga olindi№ __________		Ro’yxatga olindi № __________
“______” ___________2020y.		“______” ___________2020 y.

“IQTISODIYOT NAZARIYASI ” KAFEDRASI

“ IQTISODIYOT NAZARIYASI ” FANIDAN
KURS ISHI

Mavzu: ______________________________________________________

______________________________________________________________
Bajardi: ____________________________________

fakulteti, _____________ guruhi talabasi _______________________________________

Tekshirdi: ______________________________________

Kurs ishi taqrizga topshirilgan sana “____” _______2020y.		Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana “____” _______2020 y.
Kurs ishi himoya qilingan sana “____” _______2020y. Baho “_____” _________	___________ (imzo) ___________ (imzo) ___________ (imzo)	Komissiya a' __________________ __________________ __________________

Toshkent -2020

Mavzu:O’zbekiston moliya tizimi va uning amal qilishi.
Reja:
Kirish.

1. 
   Moliyaviy tizim,uning sohalari va bo’g’inlari.
   
2. 
   O’zbekiston moliya tizimi, unda budjet va soliq siyosatiningning o’rni.
   
3. 
   Moliya tizimi taraqqiyotini boshqarish yuzasidan davlat siyosati.
   
4. 
   O’zbekiston moliya tizimi va yetakchi xorijiy mamlakatlar moliya tizimidagi taffovutlar va o’xshashliklar.
   
5. 
   O’zbekiston moliya tizimi xususan, soliq-budjet tizimidagi kamchiliklarni bartaraf etish masalalari va bu yo’lda amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar.
   

Xulosa.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1

Kirish.

Mustaqillik yillarida nisbatan qisqa davrda jahonning eng ilg’or andozalariga mos keladigan, har qanday ichki va tashqi bo’htonlarga dosh bera oladigan, mamlakatimizni rivojlangan davlatlar qatoriga kirishi uchun mustahkam asos vazifasini o’taydigan zamonaviy moliya va bank tizimi yaratildi.

Biroq bunga erishish oson bo’lmadi, mamlakat rahbariyati va mutaxassislarimiz qanchalik og’ir vaziyatda mehnat qilib,bir –biridan murakkab sinovlardan ko’pchilik bilmasligi mumkin. Bunichuqurroq his qilish, anglash uchun yaqin o’tmishdagi voqea hodisalarni eslashga to’g’ri keladi.

O'zbekiston 1994-yildayoq sobiq ittifoq hududidagi davlatlar bilan tashqi savdoda ijobiy qoldiqqa erishdi.Soddaroq qilib aytganda, biz bilan iqtisodiy hamkor davlatlarga ko’proq mahsulot berib,ulardan kamroq oldik.Mustaqillikkacha yurtimizdan olib ketilayotgan boyliklarning hisob-kitoblari moskvalik mutaxassislar tomonidan yuritilardi.Biz yetkazib berayotgan paxta, oltin va boshqa xomashyo mahsulotlari qanchaga sotilayotganini, qancha daromad ko’rilayotganini mutlaqo bilmasdik.

Shu bois 1989-1991-yillarda O’zbekiston Davlat byudjeti daromadining o’rtacha 30-40 foizi Sobiq Ittifoq byujetidan bizga qaytib beriladigan subvensiyadan (sodda tilda aytganda, o’zini o’zi boqa olmaydigan respublikaga moliyaviy yordamdan) iborat edi. Haqiqatda esa O’zbekistonni “boqimanda”respublikalar qatoriga kiritishga hech

2

qanday iqtisodiy asos yo’q edi.

Bir vaqtning o’zida mustaqil O’zbekistonning mustaqil moliya, bank va soliq tizimiga asos solish rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tish obyektiv zaruriyatga aylangan murakkab bir sharoitga to’g’ri kelgani va bu vazifa respublika rahbariyatining uzoqni o’ylab nozik iqtisodiy siyosat yurgizizsh asosida amalga oshirilganini ham qayd etib o’tish kerak.

Mustaqil davlatchilik talablari asosida va yangi qonunchilik negizida moliya, soliq va bank tizimi sohalarining boshqaruv organlari butunlay qaytadan barpo etildi.Masalan, Moliya vazirligi tizimi tubdan tashkil etilgan bo’lsa, Davlat soliq qo’mitasi butunlay yangidan barpo qilindi.SSSR Davlat bankining O’zbekiston filiali negizida O’zbekiston Respublikasi mustaqil markaziy banki, SSSr davlat ixtisoslashtirilgan tarmoq banklari O’zbekiston filiallari asosida tijorat banklari tuzildi. Aralash mulk va xususiy mulkchilikka asoslangan o’nlab yangi tijorat banklari tashkil etildi.

O’zbekiston jahon moliya-kredit siyosatini belgilovchi eng nufuzli xalqaro tashkilotlarning teng huquqli a’zosi bo’lib kirishga muvaffaq bo’ldi.

O’z qaddini o’zi rostlayotgan O’zbekistonga ham yordam berish niyatida bo’lganlar oz emasdi. Biroq ularning hammasining ham niyatlarini xolis, deb bo’lmasdi.Bu narsani o’z vaqtida to’g’ri anglab olgan va to’g’ri xulosa chiqargan davlat rahbarigina o’z xalqining kelajagini o’zgalar qo’liga topshirmaslik yo’lini tanlaydi.

Zero, har qanday shart bilan tashqaridan yordam olish bizning milliy
3

tabiatimizga mos kelmaydi. Davlatlararo yoki xalqaro uchrashuvlarda O’zbekiston Prezidentining bu sohadagi pozitsiyasi hammani lol qoldirar edi. Chunki u kishi hech qachon kimdan yordam so’ramagan, balki hammaga biz bilan teng huquqli hamkorlar sifatida ishlashni taklif etardi. Biz bilan hamkorlikka kirishmoqchi bo’lgan davlat va tashkilotlar xalqaro maydonga g’ururi baland rahbar bosh bo’lgan g’ururi baland millat yashaydigan g’ururi baland yurt muloqotga chiqqanligini tezda tushinib yetdi.

Hozirgi kundagi jahon xo’jaligining taraqqiyoti va globallashuvi sharoitida har bir mamlakat milliy xo’jaligining barqarorligini ta’minlash maqsadida o’ziga xos ijtimoy-iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishlarini taqazo etmoqda. Milliy iqtisodiyot barqarorligining muhim omillaridan biri esa milliy daromadni ijtimoiy adolat tamoyillaridan kelib chiqqan holda taqsimlash va har bir iqtisodiy sub’yekt manfaatlaridan kelib chiqqan holda pul fondlarini hosil qilish nisbatlariga bevosita bog’liqdir.Shuning uchun ham milliy moliya tiziini isloh qmilish makroiqtisodiy barqarorlik, davlat tomonidan ijtimoiy kafolatlarning moliyaviy asoslarini ta’minlashda hal qiluvchi rol o’ynaydi.