O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb hunar ta’limi markazi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


O‘RTA MAXSUS, KASB - HUNAR TA’LIMI MARKAZI

Ro‘yhatga olindi №_________________ 201_ yil “___” ________

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta`lim vazirligining 201_yil “_____”_____dagi “____”-sonli buyrug`i bilan tasdiqlandi

XORIJIY TILLAR
namunaviy o‘quv dasturi
(аkademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun В1)

TOSHKENT – 2013
Tuzuvchilar :

F. Rashidova	UZDJTU qoshidagi 2-sonli akademik litsey direktori
Z. Karimova	Toshkent Turizm kasb-hunar kolleji ingliz tili o‘qituvchisi
N. Tillayeva	UZDJTU qoshidagi 1-sonli akademik litsey ingliz tili o‘qituvchisi
D. Norova	UZDJTU qoshidagi 2-sonli akademik litsey ingliz tili o‘qituvchisi
S.Tursunboeva	UZDJTU qoshidagi 2-sonli akademik litsey ingliz tili o‘qituvchisi
N. Nigmatova	UZDJTU qoshidagi 1-sonli akademik litsey ingliz tili o‘qituvchisi
M. Djaloldinova	UZDJTU qoshidagi 2-sonli akademik litsey ingliz tili o‘qituvchisi

XORIJIY TILLAR

O‘zbekiston Respublikasining "Ta’lim to‘g‘risida"gi qonuniga muvofiq o‘rta maxsus ta’lim (akademik litsey va kasb-hunar kollejlari) umumiy o‘rta ta’lim asosida faoliyat ko‘rsatadigan uch yillik o‘quv muassasalaridir. Ushbu «Xorijiy til» fani o‘quv dasturi akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun fan o‘quv dasturi sifatida e’tirof etiladi.

Dasturni tuzishda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimovning 2012 yil 10 dekabrdagi PQ 1875-son “Chet tillarini o’rganishni tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori, O‘zbekiston Respublikasining "Ta’lim to‘g‘risida"gi qonuni, "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi", Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 5 yanvardagi "Uzluksiz ta’lim tizimi uchun davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to‘g‘risida"gi 5-sonli, 1998 yil 13 maydagi "O‘zbekiston Respublikasida o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi 204-sonli va 2000 yil 16 oktyabrdagi «O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida»gi 400-sonli hamda 2013 yil 8 maydagi “Uzluksiz ta’lim tizimining chet tillar bo‘yicha davlat ta’lim standartini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 124-sonli qarorlari asos qilib olindi.

I. Kirish

Xorijiy tilni egallash ta’lim, ilm-fan, iqtisodiyot, siyosat va ijtimoiy hayotdagi globallashuvning yangi davri uchun asosiy kalit hisoblanadi.Globallashayotgan ta’lim endilikda ilm oluvchilar uchun ham, o‘qituvchilar uchun ham butun dunyoda ta’limni va ilmiy izlanishlarni davom ettirish imkoniyatini yaratib bormoqda. Bundan tashqari bu jarayon, o‘rta maxsus kasb-hunar bitiruvchilarining turli dunyoviy bilimlarni chet tillarida bilishdan tashqari o‘z kasblari haqidagi bilimlarini chet tillarida davom ettirishlari mumkin.

Ushbu o‘zgarishlar ta’lim sohasidagi mutaxassislarning xalqaro birlashuviga va ular tomonidan mamlakatlararo taqqoslanishi mumkin bo‘lgan global dasturlarning yaratilishiga olib keldi.

Ushbu na`munaviy o‘quv dasturi O‘zbekistonda xorijiy tilni o‘qitishning xalqaro standartlarni muvofiqlashtiruvchi umumevropa xorijiy tillarni o‘rganish, oqitish va baholash ramkalariga tavsiyalar CEFRga moslashtirilgan holda amalga oshirildi. Bu oquv dasturi barcha tillarni o‘rganish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.

Tilni o‘rganishda akademik litsey va kollej o‘quvchilarining ehtiyojidan kelib chiqib, jonli tarzda foydalanish va turli muloqot ko‘nikmalari – ehistish, gapirish, o‘qish va yozishga moslashtirilgan holda yaratilgan. Aynan shu prinsip, bugungi kunda xorijy tillarni o‘rganishda avvalo ehsitish, o‘qish va yozish ko‘nikmalari ketma ketligida o‘rgatilib borilishi, O‘MKHT ta’limi tizimi bitiruvchilarining kichik mutaxassis sifatida ish boshlaganida, erkin muloqot sohibi va sohibalari bo‘lishlariga ishchi guruh ishonadi.

Har qanday tilni o‘rganish avvalo tilni eshitib, unga paydo bo‘lgan qiziqishdan boshalanadi. Buning uchun tilning asosiy strukturasini tashkil qiladigan 4 ta ko‘nikmaga asoslanadi. Har bir ko‘nikmaga asos solish va uni rivojlantirib borishga kelganda, yangi tug’ilgan chaqoloq misolida – metaforasini keltirish bu o‘rinda joiz deb bilindi. Chaqaloq gapirishiu uchun unga ota-onasi muhit yaratad. Ya’ni eng avvalo atrof muhitdagi narslarning va insonlarning nomi, unga kim ekanligi tanishtirib boriladi.
Eshitish ko‘nikmasi. Ushbu o‘quv dastiri va uning asosida yaratailjak darsliklar ham aynan shu narsadan boshlangan ya’ni eshitish uchun o‘z kasbiga yo‘naltiradigan matnlar tayyorlangan. Birinchi kurs o‘quvchilari uchun matnlar A2 darajadan B1 daraja orasida tayyorlangan bo‘lishi kerak. Bundan tashqari o‘quvchiga ehitishdan oldin va eshitish davri v a eshitishdan keying mashqalar ham darligida va o‘quvchining ishchi kitobida ham ko‘rsatilgan. Shunday qilib, o‘quvchi asta-sekin eshitish qobiliyatini rivojlantirib boradi.
Gaprish ko‘nikmasi. Eshitish uchun berilgan mashq va matn asosida o‘quvchilarga o‘zaro dialog va monolog yaratish mahorati berilib boriladi. Bundan tashqari turli til ko‘nikmasiga ega bo‘lganlar uchun turli xil savollar asosida o‘quvchilarning gaprish ko‘nikmasi oshib boriladi.


O‘qish ko‘nikmasi. O‘quvchining o‘qish ko‘nikmasi turli darajadagi matnlarni o‘qib, tushunishi, fikrini izhor eta olishi yoki baholash tizimida matn asosdia tuzilgan testlarga javob bera olishi bilan belgilanadi.


Yozish ko‘nikmasi. Yozish ko‘nikmasida o‘quvchi o‘z fikrini izhor etishni o‘rganishi kerak.
Yozishda o‘quvchining ishlatgan iboralarning kengligi, grammatik strukturalarning oddiy va murakkabligiga qarab o‘quvchining bilim darajasi aniqlanib boriladi. Ushbu yozuv ko‘nikmalarni rivojlantirib boorish uchun, darsda har bir o‘qituvchi o‘quvchiga yozuv ko‘nikmalarini berib borishi kerak.

Yoqrida ko‘rsatilgan ko‘nikma va O‘MKHT tizimi uchun quyilgan B1darajadagi o‘quvchilarni tayyorlash uchun o‘qituvchi va o‘quvchi hozirgi zamonaviy kommunikativ metodga asoslangan, o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zlari ustida ko‘proq ishlaydigan

Hozirgi kunda butun dunyo xorijiy tilni o‘qitishning ushbu yangi, samarali usuliga moslashib bormoqda. Undan amaliyotda foydalanish talabalarimiz va mamlakatimiz kelajagi manfaatlariga javob beradi.

O‘quv dasturidagi ko‘p adabiyotlar va misollar ingliz tili misolida keltirilgan. Lekin, bu o‘quv dasturi faqat ingliz tili uchun mo‘ljallangan ekan, degan fikrdan yiroqlashish kerak bo‘ladi. Chunki, CEFR barcha tillarni o‘rganish, oqitish va baholash tizimini qamrab olganligiga e’tibor berilishini so‘rardik.

1.