Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

OZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA ORTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

TA`LIM VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI

FANIDAN

MUSTAQIL ISH

BAJARDI
TEKSHIRDI
TOSHKENT 2021

REJA:

ZAMONAVIY KOMPYUTERLARNING TUZILISHI

Shahsiy kompyuterning asosiy qurilmalariga quyidagilar kiradi: • sistemali blok; • monitor; • klaviatura; • sichqoncha; • va dinamikalardan iborat. Sistemali blok quydagi asosiy qismlardan tashkil topgan: - Korpus, - Ona plata (Motherboard); - Markaziy protsessor (mikroprotsessor); - Operativ (tezkor) xotira; - Qattiq disk (vinchester); - CD-ROM qurilmasi - diskovod; - Elektr ta’minoti bloki; - Sovutgichlar (kullerlar); - Video va ovoz kartalari.

Ona plata, sistemali plata (ruschada materinskaya plata, inglizchada Motherboard yoki mainboard) - kompyuterning yoki EHMsi sistemaining asosiy, ko‘p qatlamli murrakab platasi bo‘lib, kompyuter qismlarini uning ustiga qurish uchun xizmat qiladigan qurilma. Har bir murrakab elektron qurimlmalarning (televizor, telefon va boshqa) asosiy platalari ham shunday ataladi.

• Ona plata, sistemali plata (ruschada materinskaya plata, inglizchada Motherboard yoki mainboard) - kompyuterning yoki EHMsi sistemaining asosiy, ko‘p qatlamli murrakab platasi bo‘lib, kompyuter qismlarini uning ustiga qurish uchun xizmat qiladigan qurilma. Har bir murrakab elektron qurimlmalarning (televizor, telefon va boshqa) asosiy platalari ham shunday ataladi.

Intel Corporation - AQShnin Kaliforniya shtatida 1968 yil Gordon Mur va Robert Noys tomonidan tashkil etilgan amerika korporatsiyasi. Bu korporatsiya asosan kompyuterni tashkil etuvchi elektron qurilmalar, mikrochiplar va mikro-protsessorlar ishlab chiqaradi. Bugungi kunda 8, 16 va undan ko‘p yadroli mikroprotsessorlar ishlab chiqararishni konveyrga qo‘yigan.

• Intel Corporation - AQShnin Kaliforniya shtatida 1968 yil Gordon Mur va Robert Noys tomonidan tashkil etilgan amerika korporatsiyasi. Bu korporatsiya asosan kompyuterni tashkil etuvchi elektron qurilmalar, mikrochiplar va mikro-protsessorlar ishlab chiqaradi. Bugungi kunda 8, 16 va undan ko‘p yadroli mikroprotsessorlar ishlab chiqararishni konveyrga qo‘yigan.

Videokartalar.

• Kompyuterlardan grafikani, foto va vide axbortotlarni monitorga chiqarish vazifasini videokartalar bajaradi. Videokartalar o‘zlarining xotiralari xajmi va tez chiqaurvchanlik xususiyatlari bilan farq qiladi. Zamonaviy Opretsion sistemalari va multimedia dasturlarining talabini bajarish uchun albatda yuqori ko‘rsatgichga ega bo‘lgan audioadapter platasi mavjud bo‘lishi kerak. Xozirgi kompyuterlarga asosoan 128, 256 Mb/s va undan yuiori ko‘rsatgichga ega bo‘lgan videokartalar ishlatiladi.

Kiritish-chiqarish portlari.

• Kompyuterlarning ona platada mav jud bo‘lgan kirish-chiqish portlari orkali protsessor tashqi qurilmalar bilan ma’lumot almashadi. Ichki qurilmalar bilan ma’lumot almashuvi uchun maxsus portlar hamda umumiy portlar ham mavjud.Umumiy portlarga printer, sichqoncha va klaviatura ulanishi mumkin. Parallel portlar kirish-chiqishni ketma-ket portlarga nisbatan tezroq signallarni utkazadi. Zamonaviy kompyuterlarda signallarni tashqi muhit bilan juda tez almashtiruvchi - utkazuvchi USB portlarsiz tassavur qilib bo‘lmaydi. Shuning uchun ham ona platalarda 4 ta va undan ko‘p USB portlar o‘rnatiladi. USB portlarning bugungi kunda juda ko‘p tiplari mavjud bo‘lib, ular signallarni utkazuvchanlik qobiliatlari bilan farq qiladi.

Computer klaviaturasi

• Kompyuter klaviaturasi - foydalanuvchi tomonidan kompyuterga ma’lumotlarni va boshqaruv buyruqlarini kiritishga mo‘ljallangan qurilmadir.

Sichqoncha

• Sichqoncha 1970 yil Duglas Engelbart tomo-nidan ixtiro qilinib 19801 yilda Xerox 8010 Star Information System kompaniyai tomonidan ishlab chiqilgan mikrokompyuter tarkibiga kiritilgan. Usha vaqtda sichqonchaning bahosi tahminan 1000 AQSh dollari atrofida bo‘lgan. Bugungi kunda sichqonchani tahminan 10 AQSh dollariga sotib olsa bo‘ladi. Ugungi kunda sichqoncha har bir shahsiy kompyuter tarkibiga kiradigan muhim qurilma hisoblanadi.