O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‘lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti
Download 0,71 Mb. Pdf ko'rish
|
boshlangich sinf darslarida axborot texnologiyalardan foydalanish (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Boshlang`ich ta‘lim pedagogikasi va tarbiyaviy ishlar metodikasi kafedrasi
- Bitiruv malakaviy ishning mavzusini
- Bitiruv malakaviy ishning vazifalari
- Bitiruv malakaviy ishning ob’ekti
- Bitiruv malakaviy ishning metodlari
- Bitiruv malakaviy ishning metodologik asoslari
- Bitiruv malakaviy ishning amaliy ahamiyati
- I bob. Boshlang’ich sinf matematika darslarida axborot texnologiyalardan foydalanishni nazariy asoslari
- II BOB. Boshlang’ich sinf matematika darslarida axborot texnologiyalardan foydalanish metodikasi
- 2.2. 4-sinflar uchun qiziqarli geometriya mavzusini o’tkazish bo’yicha multimediyali dars ishlanmasi
- Darsning turi
- Darsimizning shiori
- 3-slayd Ogzaki hisob (aqliy Hujum).
- 6- slayd
- 9- slayd
- 11- slayd Qiziqarli test
|
1
VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOShKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
Boshlang`ich ta‘lim pedagogikasi va tarbiyaviy ishlar metodikasi kafedrasi
Sherbekova Kamolot G`anijonovna
Boshlang`ich sinf darslarida axborot texnologiyalardan foydalanish mavzusidagi BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Ilmiy rahbar: ________________________ TOShKENT 2013 2
KIRISH 2
foydalanishni nazariy asoslari. 3
1.1. Axborot texnologiyalarning ahamiyati 3
I bob xulosasi II BOB. Boshlang’ich sinf matematika darslarida o axborot texnologiyalardan foydalanish metodikasi 9
2.1.Masala yechishni o’rgatishda axborot texnologiyalaridan foydalanish
2.2. 4-sinflar uchun qiziqarli geometriya mavzusini o’tkazish bo’yicha multimediyali dars ishlanmasi 11
II bob xulosasi 16 III BOB. Boshlang’ich sinf matematika darslarida tashkil etilgan tajriba- sinov ishlari 17
3.1. Tajriba sinov ishlari 17 III bob xulosasi 21
UMUMIY XULOSA 22 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 23
3
KIRISH
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 27 yanvar kuni bo’lib o’tgan qo’shma majlisidagi ―Mamlakatni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish – ustivor maqsadimiz‖ hamda Vazirlar mahkamasining 2010 yil 29 yanvar kuni bo’lib o’tgan majlisidagi ―Asosiy vazifamiz-Vatanimiz taraqqiyotini va xalqimiz faravonligini yanada yuksaltirish‖ mavzularidagi ma’ruzalari mazmun-mohiyati va undagi xulosalarni o’rganish yuzasidan Vazirlar mahkamasining 2010 yil 23 fevraldagi 101-F –sonli farmoyishi bilan bilan tasdiqlangan tashkiliy tadbirlarni amaliyotga joriy etish jamiyatimizdagi kun tartibidagi bosh masalalardan biridir. [1] Prezidentimiz o’z ma’ruzasida ― ....mamlakatni modernizatsiya qilish va kuchli fuqаrolik jamiyati barpo etish ustivor maqsadimiz‖ degan fikr mulohazalaridan jamiyatimizda barkamol avlodni tarbiyalash boshlang’ich ta’limning asosiy vazifalardin biri ekanligi gavdalanadi. Ayniqsa, bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchlari ta’lim va tarbiyaning tub maqsadi kuchli fuqarolik jamiyatining barpo etilishiga xizmat qilishi asosiy maqsadimiz ekanligi Sharqona tarbiya mazmunida his etilishi zaruriyati mavjuddir. Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Barkamol avlod yili‖ davlat dasturi to’g’risidagi Qarorida mamlakatimizda sog’lom va barkamol avlodni tarbiyalash yoshlarning o’z ijodiy va intelektual saloxiyatini ro’yobga chiqarish bo’yicha qo’yilgan vazifalarda ―....ta’lim jarayoniga yangi axborot kommunikatsiya va pedagogik texnologiyalarni, elektron darsliklar, multimediya vositalarini keng joriy etish orqali mamlakatimiz maktablarida, kasb-hunar kollejlari, litseylari va Oliy o’quv yurtlarida o’qitish sifatini tubdan yaxshilash ... samarali tizimini yanada rivojlantirish‖ ko’zda tutilganligi dolzarb vazifalarimizdan biridir. [1] Prezidentimiz I.A.Karimov o’z asarlarida ―Yoshlar uchun,ular chin inson,o’z diyorimiz,o’z mamlakatning chinakam vatanparvarlari bo’lib o’sishlari uchun faol
4
kurashmog’imiz lozim‖- deb ta’kidlaganlar.Shuning uchun biz yoshlarni tarbiyalashda boshlang’ich sinf o’qituvchilarining ma’suliyatiga yuklatilganligini aytishimiz darkor.[6,62 b] O’qituvchining pedagogik mahoratida uning nutqi, notiqlik qobiliyati muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa ushbu muammoga mustaqillikdan keyingi yillarda jiddiy e’tibor qaratildi. Yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda avvalo milliy istiqlol mafkurasi muhim ahamiyatga ega. Mafkuramizning yuksak ustunlaridan biri ─
to’g’risida‖gi Qonunlari, ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ va boshqa hujjatlarda barkamol avlod tarbiyasida o’z ona tiliga nisbatan mehr ─ muxabbat tuyg’ularini shakllantirish e’tirof etilgan. Yosh avlodning ma’naviy-ma’rifiy tarbiyasida o’qituvchining nutqi, uning notiqlik san’ati alohida e’tibor kasb etadi. Prezidentimiz I.A.Karimov O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisining 1997 yil 29 avgustdagi IX sessiyasida so’zlagan nutqida ta’kidlaydiki, ―O’z fikrini mutlaqo mustaqil ona tilida ravon, go’zal va lo’nda ifoda eta olmaydigan mutaxassisni, avvalambor, rahbarlik kursisida o’tirganlarni bugun tushunish ham, oqlash ham qiyin‖.
aхborot texnologiyalardan foydalanish deb nomladik. Bitiruv malakaviy ishning maqsadi: Boshlang’ich sinf darslarida aхborot texnologiyalardan foydalanish metodikasini ishlab chiqish Bitiruv malakaviy ishning vazifalari: - Boshlang’ich sinf darslarida aхborot texnologiyalardan foydalanishni nazariy asoslarini o’rganish; - Boshlang’ich sinf darslarida aхborot texnologiyalardan foydalanish metodikasini amaliyotga tadbiq etish. Bitiruv malakaviy ishning ob’ekti: Boshlang’ich sinf matematika o’qitish jarayoni.
texnologiyalardan foydalanishni uslubiy asoslari. 5
pedagogik – psixologik, ilmiy - uslubiy manbalarini o’rganish va tahlil qilish, Respublikamizda nashr qilingan adabiyotlar, internet saytlari hamda o’quv jarayonini tahlili, kuzatish, suhbat, pedagogik tajriba.
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, ―Ta’lim to’g’risida‖ gi qonun, ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖, umumiy o’rta ta’lim muassasalari uchun darsliklar va o’quv-metodik komplekslarni tanlov asosida tanlab olish tartibi to’g’risida Nizom, umumiy o’rta ta’limni yanada takomillashtirishni ta’minlashga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning ta’lim-tarbiya jarayonini takomillashtirishga oid yondashuvlari, tadqiqot mavzusiga oid ilmiy- pedagogik, falsafiy, psixologik manbalar. Bitiruv malakaviy ishning amaliy ahamiyati: Bitiruv malakaviy ishida ishlab chiqilgan metodik tavsiyalardan bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilari foydalanishlari mumkin. Bitiruv malakaviy ish kirish, 3 bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
6
foydalanishni nazariy asoslari 1.1.Axborot texnologiyalarning ahamiyati Jamiyatning har bir a’zosi, o’zining kundalik faoliyatida, uzluksiz ravishda turli axborot resurslaridan foydalanadi. Doimiy ravishda ortib borayotgan axborotlar hajmi jamiyatdagi intellektual salohiyatning oshishiga xizmat qiladi. Modomiki shunday ekan, o’qituvchi ham o’z kasbiy va pedagogik mahoratini zamonaviy axborot texnologiyalari oqimi asosida oshirib borishi mumkin. Har bir o’qituvchi mehnat faoliyati jarayonida axborot texnologiyalaridan unumli foydalanishi uchun avvalo o’z axborot muhitini shakllantirishga zamin yaratishi lozim. Zamonaviy axborot texnologiyalari o’z muhitida axborot ob’ektlarini, ularning o’zaro aloqasini, axborotlarni yaratish, tarqatish, qayta ishlash, to’plash texnologiyalari va vositalarini, shuningdek axborot jarayonlarining tashkiliy va huquqiy tarkibini mujassamlashtiradi. [41] Hozirgi kunda o’qituvchi ta’lim-tarbiya jarayonida o’quvchilarning imkoniyatlari va talablarini inobatga olishi zarur. O’qituvchi tomonidan targ’ib etilayotgan ta’lim va tarbiya tizimi shaxsga yo’naltirilgan xarakterda ega bo’lishi, ya’ni shaxsning har xil xususiyatlari va sifatiga e’tibor qilgan holda tabaqalashtirilgan bo’lishi kerak. Har qanday ta’lim va tarbiya tizimi ma’lum bir ijtimoiy, ilmiy-texnik, iqtisodiy, madaniy va nihoyat, siyosiy muhitda shakllanadi va rivojlanadi. Bu muhitlarning eng ustuvori ijtimoiy-iqtisodiy omildir. Ilmiy-texnik taraqqiyot, madaniy va siyosiy muhit ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlarni rivojlantirishi yoki sekinlashtirishi mumkin. Ta’lim tizimi jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy rivojlanishining asosiy vazifalarini amalga oshirishga xizmat qiladi, chunki umumta’lim maktablari, oliy ta’lim muassasalari insonni iqtisodiyot, madaniyat, siyosiy hayotda qizg’in faoliyat ko’rsatish uchun tayyorlaydi. SHuning uchun ham ta’lim muassasalari o’qituvchisi ta’lim-tarbiya jarayonining tayanch bo’g’ini sifatida muhim ahamiyat kasb etadi.
7
SHu bilan bir qatorda umumta’lim maktablari va oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari o’rtasida ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlar va ilmiy-texnik taraqqiyot o’zining ifodasini kechikib topmoqda. O’qituvchi va o’quvchilarning fikrlashi va qabul qilish faoliyatida yangi g’oyalar, yangi zamonaviy axborot texnologiyalarini o’zlashtirish ma’lum bir vaqtni talab etadi. SHaxsga yo’naltirilgan o’qitish, birinchi navbatda, ta’limning paradigmasini o’zgartiradi. Agar ta’lim tizimida o’qitish ustuvor sanalgan bo’lsa, hozir kunda jamiyatning axborotlashuvi davrida ustuvorlik o’qishga o’rgatishga yo’naltirilgan. SHu sababdan ta’limning o’qituvchi-darslik-o’quvchi paradigmasi o’quvchi- darslik-o’qituvchi paradigmasi bilan o’rin almashmoqda. O’qituvchi endilikda yangi statusga ega bo’ladi, endi uning vazifasi o’quvchilarni mustaqil bilim olish faoliyatini tashkil etish, bilimlarni mustaqil egallash va ularni amaliyotda qo’llashga o’rgatishdan iborat. O’qituvchi bunday maqsadlarda o’qitishning metodlari, texnologiyalarini shunday tanlashi kerakki, u o’quvchilarga nafaqat tayyor bilimlarni o’zlashtirishlarida, balki bilimlarni turli manbalardan izlash, mustaqil egallash, o’zlarida shaxsiy nuqtai nazarning shakllanishi, uni asoslashi va avvalgi egallangan bilimlardan yangilarini olishda foydalanish imkoniyatini yaratish kerak. Bunday o’qitishni ―rivojlantiruvchi‖ ham deb atash mumkin. Bilimlarni o’zlashtirish fikrlashni rivojlantiruvchi muhim omil hisoblansada, bilimlarni har qanday o’zlashtirish yoki egallash o’quvchining fikrlashiga rivojlantiruvchi ta’sir ko’rsatmaydi. Buning uchun bilimlarni faoliyat shakllarini faollashtirish lozim. Egallangan bilimlarni oddiy qaytarish o’quvchi va o’quvchilarning mustaqil fikrlashlarini rivojlantirishda yetarli bo’lmaydi. Faol bilish, mustaqil fikrlash faoliyati juda zarurdir. Bilimlarni mustaqil egallash faoliyati va olingan bilimlarni qo’llash jarayoni yangi bilimlarni shakllanishiga, o’quvchining samarali fikrlash manbaiga aylanadi. SHu sababdan mamlakatimizda va jahonning rivojlangan davlatlarida ta’lim sohasini isloh qilish jarayonida pedagogik texnologiyalarning rivojlanishi, zarur axborotlarni mustaqil izlab topish, muammoni qo’ya bilish va uning yechimini hal etish, olingan bilimlarni tanqidiy tahlil eta olish va bu bilimlarni yangi masalalarni
8
yechishda qo’llash uchun yo’naltirilgan. Endilikda shaxsga yo’naltirilgan ta’limning zaruriyligi barchaga ayon bo’lmoqda. SHaxsga yo’naltirilgan o’qitish – bu o’quvchining shaxsiy xususiyatlarini, qobiliyati va imkoniyatlarini inobatga oluvchi, ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalaridan o’quvchi shaxsini rivojlantirishda samarali foydalanuvchi o’qitishdir. SHunday qilib, shaxsga yo’naltirilgan o’qitishda o’qitishni tabaqalashtirish va individuallashtirish asosiy tamoyil sifatida qaraladi. Zamonaviy axborot texnologiyalari shakl va mazmunining rang-barangligi – o’quvchining qiziqishi, imkoniyati va shaxsiy xususiyatidan kelib chiqib taklif etilayotgan hollardan tanlash imkoniyatini beradi. Bunday imkoniyat ta’lim tizimida ham o’z aksini topishi zarur. O’qituvchining har xil sathli o’qitishni zamonaviy axborot texnologiyalari asosida tashkil etishi bunday muammoning yechimi bo’la oladi. O’quv mashg’ulotlarining o’quvchilarni kundalik fanlar majmuasi va ular bo’yicha berilgan topshiriqlar majmuasi bilan hisoblashishga to’g’ri keladigan qilib tashkil etilishi ko’plab muammolarni keltirib chiqaradi. Bunday holda o’quvchilar biron bir fanga o’zlarining diqqat e’tiborini to’liq qarata olmaydilar. Bunday notugalliklarni bartaraf etishda, modulli o’qitish eng yaxshi yechim hisoblanishi mumkin. Zamonaviy jamiyatda ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik yo’nalishi – bu insonning turli sohalarda maqsadli mustaqil faoliyat asosida intellektual va axloqiy rivojlanishidir. Bunda 3 ta asosiy vazifaga e’tibor qaratiladi: 1. Ta’lim tizimini isloh etish. 2. Mustaqil faoliyat tamoyilini ta’lim va tarbiyaning asosiy tamoyili sifatida e’tirof etish. 3. Ta’lim jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish. Zamonaviy insonning o’qish jarayoni faqat bog’cha, maktab, litsey yoki kollej, oliy ta’lim muassasalari bilan tugamaydi. Inson butun umri davomida ta’lim olishi zarur, ya’ni ta’lim uzluksiz bo’lishi kerak. Demak, uzluksiz ta’lim – davr 9
talabidir. Bu muammo zamonaviy axborot texnologiyalariga bo’lgan ehtiyojni yanada shakllantiradi. [41] XXI asr axborotlashtirish asrida ta’lim sohasini axborotlashtirish, har bir ta’lim muassasasidan: - o’qitish va o’qish jarayonining; - ta’lim muassasasi boshqarilishining; - ta’lim muassasasi bo’linmalarining; - ta’lim muassasasi faoliyati muhitining axborotlashtirilishini talab qiladi. Hozirgi ta’lim muassasalarida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish imkoniyatining mavjudligini belgilash, ta’lim jarayonida bunday texnologiyalarni qo’llashning eng muhim ko’rsatkichlaridan hisoblanadi. Bu sohada erishilayotgan yutuqlarni hisobga olib, kompyuter texnologiyasini quyidagi jihatlarda ta’lim muassasasi umumiy faoliyati jarayonlarida qo’llash samarali bo’lishini ta’kidlash lozim: - ta’lim muassasasi hujjatlarini kiritish va shakllantirish; - dars jadvallarini tuzish; - muassasa o’qituvchilari hamda o’quvchilar bo’yicha ma’lumotlar bankini yaratish va undan foydalanish; - o’qituvchilar faoliyatining monitoringini yaratish; -o’quv muassasasi faoliyatini tezkor boshqarishni interfaol telekonferentsiya, virtual maslahatlar, muhim axborotlarni o’qituvchilarning jamoaviy yoki shaxsiy kompyuterlari displeyi ekraniga tashlash orqali tez tashkil etish; -ta’limni boshqarish yoxud boshqa mutasaddi tashkilotlar bilan elektron pochta orqali bog’lanish sharoitini yaratish; - boshqa o’quv muassasalari, jumladan chet el muassasalari bilan ijodiy bog’lanishni tashkil etish; - Internet tizimi yordamida axborot izlash va uni tanlash. Ta’lim muassasasining o’quv faoliyatida esa: - axborot va axborot texnologiyalarini majburiy o’rganishni tashkil etish; - barcha fanlar bo’yicha o’rgatuvchi dasturlardan foydalanish;
10
- kompyuter testlari yordamida o’quvchilarning o’zlashtirishini nazorat qilish; - kutubxonalar kataloglaridan foydalanish va ommabop kutubxona-lardagi kitoblarga Internet orqali buyurtma berish; - o’qituvchilarning metodik ishlanmalari, ma’ruza matnlari va boshqa o’quv qo’llanmalarini nashrga tayyorlash; - Internet tizimidagi ma’lumotlardan foydalanib, o’quvchilar tomonidan ma’ruzalar va referatlarni mustaqil tayyorlashga erishish; - o’quv va badiiy adabiyotlarning elektron matnlaridan foydalanish; - maxsus entsiklopedik lug’atlardan foydalanish imkoniyatini yaratish lozim. Kompyuter texnologiyalaridan foydalanishda, o’qituvchi uning mazmuniga ko’ra bir qancha vazifalarni bajarish mumkin. Faol foydalanish imkoniyatiga ega kompyuter texnologiyalari quyidagi asosiy didaktik funktsiyalarni bajaradi: - multimedia texnologiyasini qo’llash evaziga o’quvchilarda fanlarga qiziqishni rivojlantiradi; - bunda ta’limning interfaolligi tufayli o’quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini faollashtiradi va o’quv materialini o’zlashtirilishining samaradorligi oshadi; - real holatlarda, namoyish qilinishi qiyin yoxud murakkab bo’lgan jarayonlarni modellashtirish va ko’rish imkoniyatini berishi bilan muhim hisoblanadi; - o’quv materiallarini o’zlashtirilishi faqat darajasiga ko’ragina emas, balki o’quvchilar erishgan mantiq va qabul qilishlarining darajasiga ko’ra ham samarali hisoblanadi; - masofadan turib ta’lim olishni faqat sirtdan o’qiyotgan o’quvchilar yoxud internet ta’lim uchungina emas, balki sababli dars qoldirgan o’quvchilar uchun ham tashkil etish imkoniyatini beradi; - o’quvchilarga mustaqil izlanish yo’li bilan materiallarni izlash, topish hamda muammoli masalalarga javob topish orqali ma’lum tadqiqot ishlarini bajarish uchun imkoniyat yaratadi; - o’quvchilarlarning yangi mavzuni o’zlashtirishi, misollar yechishi, insho, bayon yozish ishlarida, o’quv materiallari bilan mustaqil tanishish, tanlash
11
va axborot hamda ma’lumotlarni tahlil etish kabi masalalarni tez bajarish uchun sharoit yaratadi. Ma’lumki ta’lim mazmunini takomillashtirishning bosh xususiyatlaridan biri kompyuter bilan muloqot jarayonida uning doimiy murojaat qilinadigan «qo’llab- quvvatlovchi axboroti»ni ko’paytirish, kompyuter axborot muhiti va hozirgi zamon talablariga javob bera oladigan darajadagi axborot bazasining yaratilganligi, gipermatn va multimedia, o’qitishda immitatsiya, kommunikatsiya tizimlari qabul qilingan. Ma’lumotlar bazasi deganda, axborotni kompyuter texnikasi yordamida kiritish, tizimlashtirish, saqlash va foydalanish uchun tavsiya qilish tushuniladi. Bir qator axborotlarni an’anaviy qayta ishlash uchun ularni tayyorlashning standart shakllari mavjud bo’lib, ularga bibliografiya, statistik ma’lumotlar, referatlar kiradi. Ma’lumotlar bazasi axborot tarkibiga statistik, matnli, grafik va ko’rinishli axborotlarni cheksiz ko’p miqdorda va albatta, belgilangan shakllardagi ko’rinishlarini qabul qiladi. [41] Bilimlar bazasi esa, yopiq tizimda, mazkur mavzu bo’yicha qo’shimcha axborotlarga ehtiyoj sezmagan holda va uning har bir elementi, mantiq jihatdan bog’langan boshqa elementlarga chiqa olishi bo’yicha tuzilmali axborotlashtirilgan tizimga ega bo’ladi. Bunda ushbu bilimlar bazasiga kiritilmagan, ya’ni undan tashqi elementlarga murojaat qilinishiga imkon bo’lmaydi. Bilimlar bazasining birlamchi bibliografik o’xshashlari sifatida turli entsiklopediyalar, lug’atlar xizmat qiladi. O’quvchilar bilimi sifatlarini test savollari yordamida aniqlash va psixofiziologik rivojlanayotganligini tashxis qilish maqsadida kompyuter tizimiga eksport tizimi qo’shimcha kiritilgan bo’lib, bu tizim yordamida elektron tarmoq orqali bilimlarni baholash va bu masala bo’yicha yetarlicha natijalarni aniqlash mumkin.
Bunday dasturiy vositalardan, ta’limdagi holat va uning maqsadiga ko’ra, ba’zan o’quvchilarning ehtiyojlarini chuqurroq anglash zaruriyati nuqtai nazaridan, ularning ma’lum fan sohasida bilimlarini tahlil qilish bo’yicha boshqa bir hollarda
12
esa, o’qitishning psixologik tamoyillarini hisobga olish maqsadida keng foydalaniladi. Kompyuter yordamida turli ilmiy axborotlar, o’quv materiallari bo’yicha axborotlarni tavsiya etishning boy imkoniyatlari, xususan ularga integrativ kurslarni kiritish, fanning tarixi va metodologiyasi bilan tanishish, turli fanlar bo’yicha ularning zamonaviy darajasiga oid bilimlar, madaniyat va ijtimoiy ongga dahldor bilimlarni kiritish, ta’lim mazmunini sezilarli o’zgartirish va keskin boyitishga yordam beradi, uni faollashtirish va rivojlantirishda muhim omil bo’ladi. Kompyuter vositalari yordamida mustaqil ta’limni tashkil etish nuqtai nazaridan tahlil etadigan bo’lsak, aksariyat uning interfaolligini, bevosita muloqot yordamida o’quvchi o’quv rejasida ko’rsatilgan istalgan fan sohasida maxsus o’quv dasturlari yordamida bilim olish imkoniga ega ekanligi ma’lum bo’ladi. Kompyuter vositasi, o’quvchi yoxud o’qituvchi murojaatlariga «javob beradi», ular bilan bemalol «muloqotga kiradi», bular kompyuter ta’limi metodikasining asosiy xususiyatlaridan sanaladi. Ayniqsa, kompyuter texnologiyasining ma’lum mavzuni o’qitish bo’yicha yoxud alohida didaktik masalalarni hal etishda foydalanish kabi holatda («kirib boruvchi» texnologiya nomi bilan mashhur), shuningdek o’qitishda ma’lum texnologiyaning asosiy, aniqlovchi va eng muhim tavsiflovchisi sifatida kompyuterni qo’llanish holatida kompyuter va boshqa texnologiyalar orasidagi munosabatlar masalasi juda dolzarb sanaladi. [41] Kompyuterli o’qitish metodikasining boshqa bir muhim xususiyati, u o’qitish jarayonining barcha bosqichlarida, jumladan yangi o’quv materialini tushuntirishda, qaytarishda, umumlashtirishda, o’quvchilarning ma’lum fan bo’yicha erishgan bilim, malaka va ko’nikmalarini tekshirishda namoyon bo’ladi. Bunday jarayonda o’qituvchi kompyuterning o’quvchi uchun turli vazifalarni, xususan o’qituvchilik, ishchi qurol, ta’lim ob’ekti, o’zaro muloqot kabi funktsiyalarni bajarishini bilishi kerak. Bunda o’qituvchining vazifasi dars 13
jarayonida o’quvchilarni kompyuterdan to’g’ri foydalanishlarini nazorat qilishdan iborat: Kompyuterning o’qituvchilik vazifasini bajarishi quyidagi jarayonlarda namoyon bo’ladi:
o’quv axborotining manbai (o’qituvchini yoki darslikni qisman, ba’zan to’la o’rnini bosuvchi sifatida);
bo’lgan yangi sifat darajasida); individual axborot fazosining yaratilganligi; mashq qildirgich;
Ishchi qurol sifatida kompyuter quyidagi vazifalarni bajaradi: matnlarni tayyorlash va saqlash muhiti; matnlar muharriri; grafiklar quruvchi va ularning muharriri;
keng imkoniyatli hisoblash mashinasi (olingan natijalarni turli ko’rinishda ifoda etuvchi); modellashtirish vositasi. Kompyuterning ta’lim ob’ekti sifatidagi vositachilik vazifasi:
dasturlashtirish (vazifali jarayonlar bo’yicha kompyuter yordamida o’qitish); dasturiy mahsulotlarni yaratish; turli axborot muhitidan foydalanish. [41]
I bob xulosasi Kompyuter va Internet yordamida keng auditoriya bilan bog’lanish va uning natijasi sifatida o’zaro muloqotlashuvchi jamoa muhiti yaratiladi. Ta’limni intensivlashtirishda axborot texnologiyalaridan foydalanish o’quv jarayonining samaradorligini oshirishadi, bunda: 14
talabalar, o’qituvchilar, ilmiy xodimlar jahonning salmoqli ilmiy, metodik adabiyotlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar;
laboratoriyalari bilan tanishadilar; turli mavzularda videokonferentsiyalar tashkil qilish amalga oshiriladi;
o’qituvchilarning o’zaro seminar va treninglari o’tkaziladi;
masofaviy ta’lim, axborotlar almashinish va shunga o’xshash juda ko’p imkoniyatlarga ega bo’ladilar. Axborot texnologiyalarini ta’lim tizimiga tatbiq etish o’quv jarayonida zamonaviy o’qitish metodlarini qo’llashga keng imkoniyatlar ochadi.
15
foydalanish metodikasi 2.1.Masala yechishni o’rgatishda axborot texnologiyalaridan foydalanish Umumta’lim maktablarning moddiy–texnika resurslari ortib borishi bilan matematika darsida o’qituvchi an’anaviy ko’rsatmali vositalarni kompyuter slaydlari bilan almashtirish imkoniyatiga ega bo’lmoqda. Bunday imkoniyatlar ayniqsa masala yechishni o’rgatish jarayonida qo’l keladi. Masala syujetining dinamikasi slaydlarda yoki multiplikatsiya orqali ko’rsatib berilishi mumkin. Bunday vositalar ayniqsa, murakkab masala ustida ishlashda, o’zaro proportsional bog’langan miqdorlarga oid masalalarni tushuntirishda va ayniqsa harakatga doir masalalarni yechishda qo’l keladi. O’qituvchi eng oddiy slaydlarni o’zi yaratish imkoniga ega. Keyinchalik esa, bunday ko’rsatmali elektron vositalar mutaxasislar yordamida tayyorlanib, maktablarga tarqatilishi ham mumkin bo’ladi. Biz quyida ba’zi bir masalalar uchun slaydlar namunalarini keltirishga harakat qildik. Masala. Do’konda birinchi kun 160 kg olma sotildi, bu barcha olmaning 1/3 qismi, ikkinchi kun qolgan olmaning 4/5 qismi sotildi. Uchinchi kun sotish uchun necha kg olma qolgan? Bu butun va kasr qismi orasidagi munosabatni topishga oid masala. Yechish. Ekranda masalaning matni keltirilgach, rasmlar paydo bo’ladi. Birinchi bo’lib, birinchi kun barcha olmalarning 3/1 qismiga teng ekanligi ko’rsatilib, hamma olmalar massasi topiladi va yechimi yoziladi. 16
Keyin qolgan olmalar hisoblanadi. Uning uchun hamma olmalar massasidan birinchi kungi olmalar massasi ayriladi.
Masalani yechishda ekranda ― 1/3-160 ‖ –birinchi kunda sotilgan olmalar massasi, ― 4/5-? ‖ – ikkinchi kunda sotilgan olmalar massasi ekanligi yozilib, uchinchi kun qancha olma sotilganligini topish kerakligi ko’rsatiladi. So’ngra ekranda yechimi va javobi beriladi. Uchinchi kun 64 kg olma sotilganligi ko’rsatiladi. 17
Demak, slayddan foydalanish o’quvchiga amaliy ishlab (ko’z oldiga keltirib) masalaning yechimini topishga yordam beradi. Ma’lumki, ko’z bilan ko’rish eshitishdan ko’ra o’quvchi xotirasida yaxshi saqlanadi. SHuningdek, kompyuter orqali bir marta ko’rsatilib, o’tilgan taqdimot va slaydlarni qayta ko’rib chiqish mumkin. Bu esa masalalarning yechish jarayonini va shunga o’xshash tushunchalarning ta’riflanish holatini takroran ko’rish imkoniyatini beradi. O’quvchilarga kompyuter vositalari asosida amaliy mashqlar bajarishga shart- sharoit yaratish o’quv materiallarini o’zlashtirish darajasini oshirishga olib keldi.
multimediyali dars ishlanmasi Darsning mavzusi: «To’g ’ ri to’rtburchak va kvadratning perimetri» Darsning maqsadlari: O’quvchilarga geometriya va geometrik shakllar haqida tushuncha berish, to’rtburchak va kvadratning perimetrini topishni o’rgatish, og'zaki matematik hisob ko’nikmasini va o'z fikrini mustaqil bayon etishni rivojlantirish, yo'1 harakati qoidalarini yana ham mustahkamlash, Vatanga bo’lgan muhabbatni va o’zaro do’stona munosabatlarni tarbiyalash. 18
geometrik jismlar, krossvord, test-gantellari, svetofor maketi, mo"jlzalar maydoni, jetonlar (qizil, yashil, sariq), magnitofon. Darsning turi: multimediya darsi. Darsning uslubi: interfaol, fanlararo o’zaro bog’liqlik, musobaqa, muammoli vaziyatlar. Darsning borishi: Tashkiliy qism. O’qituvchi: Bolalar, bugun biz sizlar bilan geometriya saltanatiga quvnoq parovozda sayohat qilamiz. Darsimiz davomida sizlar bilan daryolarni (rasmlar) kechamiz, tog’lardan (rasmlar) oshamiz, osmonda biz uchun quyosh (rasmlar) nur sochadi, onda-sonda yomg'ir (rasmlar) yog’ishi mumkin. Sayohatimizda bular bari bizga geometrik shakllar haqida tushunchalar olishimizga yordam beradi. «Geometriya» yunonchadan tarjima qilinganda «geo»-yer, «metriya»- o’lchov, ya'ni yerni o’lchash demakdir. Geometriya bu - turli geometrik shakllar xossalarini o’rganuvchi fan, U — matematikaning ajralmas bolagidir. E'tibor berib qaralganda tabiatda tabiiy holda ko’pburchaklar mavjud emas. Mavjudlari ham insonlar tafakkuri asosida yaratilgan. Demak, inson ilmi va fan taraqqiyqti bo’lmaganda edi yer yuzi bu qadar go’zal bo’lmas edi. 1-slayd
19
Sizlar butun sayohat davomida jetonlar yig’ishingiz kerak bo’ladi. Qaranglar, bu jetonlarning xar xilligi sizlarga nimadir eslatyaptimi? Barakalla, bular haqiqatan ham svetofor ranglarini eslatadi. Ana ko’rdingizmi, darsimizning dastlabki soniyalaridanoq «GEOMETRIYA» saltanati mo’jizalarini ko’rsatishni boshlayapti. Darsimizning shiori: «Matematikasiz fikr yutq, fikrsiz esa inson». Sinf o’quvchilari kichik guruhlarga bo’linadilar
Uy vazifasini tekshirish (Kitob, daftar, ruchka, chizglch, qalam, o’chirg’ich haqidagi topishmoqlarni topib, yo’lda kerakli
bo’ladigan dars
qurollarini tayyorlab olishadi). 3-slayd Og'zaki hisob (aqliy Hujum). Birinchi bekat: «Nuqta, nuqta, vergulcha». «Maqolni «...kishi maydonda jangchi emas» «...o'lchab,... kes». «...kishi hamma uchun, hamma ... kishi uchun». « . . . k a l l a yaxshi...undan ham yaxshi», «Siyosiy daqiqa» (Xotirani tekshirish). «Qiziqarli matematika». Mana, «GEO»ning fikrlash uchun haqiqiy boshi bor. Endi mana bu krossvordni yechsak, unga tana hadiya etgan bo’lamiz.
20
Demak, bizning bugungi mavzuimizning nomi: «To’g’ri to’rtburchak va kvadratning perimetri».
Husnixat daqiqasi Hozir biz «Geo»ga chiroyli yozish uchun mehnatsevar qoo’lchalar sovg'a qilamiz. Buning uchuri daftarlarimizga 2 va 1 raqamini yozib chiqamiz. 5-slayd Yangi mavzu bayoni: 2-Bekat. Endi ―Geo‖ga yurish uchun oyoqchalar kerak bo’ladi. Matematik diktant. Har bir
guruh ishtirokchisi 4 va 5 xonali son aytadi.
21
O’qituvchi: Kvadrat - bu nima? To’g’ri to’rtburchak-chi? Demak, barcha tomonlari teng to’g’ri to’rtburchak kvadrat deyiladi. Kvadratning perimetri P=a+a+a+a=4*a
Bo’sh kataklarni to’ldiring. Ushbu jadval har bir guruhga bittadan tarqatiladi. A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 B 9 8 7 6 5 4 3 2 1 A+B
22
8- slayd Dam olish daqiqasi: Gulla, yashna mustaqil O’zbekiston! (musiqiy). Muammoli vaziyat – 1 ―Bor ekanda yo’q ekan. To’rtburchak va Uchburchak bo’lgan ekan. Uchburchak bo’lgan ekan. Uchburchak to’rtburchakka doim xasad bilan qarar ekan. Bir kuni kechqurun To’rtburchak uxlab yotganda Uchburchak qaychi bilan to’rtburchakning bir uchini qirqib tashlabdi. Tongda turishganida qanday g’aroyib hodisa yuz berdi?‖
A+B=10 sm 8 mm P=? sm
Yechish: 1. 10 sm 8 mm *2=20 sm 16 mm = 21 sm 6 mm Javobi: 21 sm 6 mm
Muammoli vaziyat – 2 ―Kvadrat bu – barcha tomonlari teng bo’lgan to’rtburchak‖. Ushbu jumla to’g’rimi? Mustaqil ish Kvadratning perimetrini toppish uchun biz uning bir tomoniin 4 ga ko’paytirar edik. Demak, kvadratning tomonini topish uchun perimetrni 4 ga bo’lish kerak. 11- slayd Qiziqarli test 1. Eng kichik uzunlik o’lchovi, bu - … 23
A) mm; B) dm; C) sm
D) m 2. Eng katta uzunlik o’lchovi, bu - … A) sm; B) dm;
C) m; D) km.
3. P=4*a bu ... perimetri. A) kvadrat; B) to’g’ri to’rtburchak. 4. 60 va 80 sonlarining yig’indisini toping. A) 800; B) 140;
C) 4800; D) 360;
5. 50 va 60 sonlarining ko’pytmasini toping. A) 300;
B) 3000; C) 60;
D) 10000.
Darsni yakunlash. ‖Ortiqcha‖ shaklni toping (metaplon bilan ishlash); 24
— Nimaga tanlangan shakl «ortiqcha»? — Nima bilardingiz, nima bildingiz, nima bilmoqchi edingiz? 13-slayd Baholash Yig’ilgan jetonlarga qarab o’quvchilar reyting asosida baholanadilar. Uyga vazifa: - Keyingi sayohatga chiqish uchun uyda tayyorgariik ko’rib kelasizlar, buning uchun 87-betdagi 17- va 18- mashqlarni bajarasizlar. II bob xulosasi Kompyuterning o’qituvchilik vazifasini bajarishi quyidagi jarayonlarda namoyon bo’ladi:
o’quv axborotining manbai (o’qituvchini yoki darslikni qisman, ba’zan to’la o’rnini bosuvchi sifatida);
bo’lgan yangi sifat darajasida); individual axborot fazosining yaratilganligi; mashq qildirgich;
Ishchi qurol sifatida kompyuter quyidagi vazifalarni bajaradi: matnlarni tayyorlash va saqlash muhiti; matnlar muharriri; grafiklar quruvchi va ularning muharriri; keng imkoniyatli hisoblash mashinasi (olingan natijalarni turli ko’rinishda ifoda etuvchi);
25
modellashtirish vositasi. Kompyuterning ta’lim ob’ekti sifatidagi vositachilik vazifasi:
o’qitish); dasturiy mahsulotlarni yaratish; turli axborot muhitidan foydalanish. 2.2. –faslda 4-sinflar uchun qiziqarli geometriyani o’rgatish maqsadida «To’g ’ ri to’rtburchak va kvadratning perimetri»mavzusini o’tkazish bo’yicha multimediyali dars ishlanmasi keltirildi. O’quvchilarga geometriya va geometrik shakllar haqida tushuncha berish, to’rtburchak va kvadratning perimetrini topishni o’rgatish, og'zaki matematik hisob ko’nikmasini va o'z fikrini mustaqil bayon etishni rivojlantirish, yo'1 harakati qoidalarini yana ham mustahkamlash, Vatanga bo’lgan muhabbatni va o’zaro do’stona munosabatlarni tarbiyalash darsning maqsadlari belgilab olinib,ushbu maqsadlarga erishildi. 26
III BOB. Boshlang’ich sinf matematika darslarida tashkil etilgan tajriba-sinov ishlari
3.1. Tajriba sinov ishlari Men Toshkent shahar Yakkasaroy tumanidagi 26-maktabda pedagogik amaliyotni o’tadim. Pedagogik amaliyot davrida boshlang’ich sinf o’quvchilariga mavzularni o’qitishda kompyuter texnologiyalardan foydalanib darslar o’tdim. Boshlang’ich sinf matematika darslarini o’tishda noan’anaviy usullardan foydalandim. Bitiruv malakaviy ishimda o’tkazilgan darslardan namunalar keltiraman. Mavzu: «Qavslar». Maqsad: -qavsli misollarni yechishni o’rgatish, -hisoblash malakalarini va og’zaki nutqni rivojlantirish; -bilish faoliyatini tarbiyalash; -qavsli ifodalarni o’rgatish; - qavsli ifodalarni hisoblashni o’rgatish; - 20 ichida sonlarni qo’shish va ayirish amallarini bajarish malakalarini shakllantirish. Ko’rgazmali texnik vosita: «Matematika» darsligi, «Qavslar»mavzusini taqdimoti
Darsning borishi 1.Tashkiliy qism.(slayd 1)
27
3. Og’zaki hisob.(slayd 3) 4.Mavzuga kirish.(slayd 7)
10-4+3=9 10-4+3=3 -Bolalar qarang Botir va Dildora misolni to’g’ri yechishdimi -Bu misollar nimasi bilan o’xshaydi? (Misolning chap tomonlari o’xshash) -Ular nima bilan farqlanadi? (javoblari bilan) -Bu misollarni yechishda kim xato qildi? -Dildorani xatosi qaerda? -Bolalar, amallarni tartibini bilish kerak. -Nima uchun amallar tartibini bilish kerak?(to’g’ri natijani topish uchun) -Siz nima deb o’ylaysiz, faqat bu misolni yechishda amallar tartibini bilish kerakmi? -Barakalla bolalar! -Dildora birinchi 4 va 3 sonlarini qo’shganda misolni yechimi to’g’ri bo’lar edi. Bu amalni qanday qilib birinchi bajarish kerakligini ko’rsatish mumkin? O’quvchilarni javoblari eshitiladi. -Sonlarni o’rnilarini almashtira olmaymiz, shuning uchun matematikada yangi belgi paydo bo’lgan. 5.Yangi mavzuni bayoni. -Qadimda odamlarga shunga o’xshash misollarni yechishda birinchi amal qo’shishni bajarishda oval bilan belgilashgan.(slayd 8). Vaqt o’tishi bilan matematika rivojlanib oval ko’p joyni egallagani uchun chizish noqulay bo’lgan, ovalning yuqori chiziqlari olib tashlangan,faqat yon chiziqlari qolgan va ularni qavslar deyilgan.(slayd 9)
6. Qoidalarni o’rganamiz.(slayd 10) 28
7.Darslik bilan ishlaymiz 119 betdagi 2 misolni yechiladi.(slayd 12) Misollarni yechamiz. 9+(7+3) (6+4)-5
8.Dam olish daqiqasi. 9.Doskada misollarni yechamiz.(slayd 13) (18-8)+2 (13-3)+10 30+(10-2) 19+(10-9) 10-(4+4) (8-2)+40 10.Didaktik o’yin. -O’quvchilar +; -; =; ( ; ); 2; 5; 6; 7; 9; 10; 50; 57 belgi va sonlar yozilgan kartochkalar bilan chiqishadi. -Misolni tuzishadi a) 7 soniga 9 va 6 sonlarning ayirmasi qo’shiladi. b) 50 soniga 5 va 2 sonlarining yig’indisi qo’shiladi. 11. Dars yakuni. -Nima yangi tushunchani bildingiz? -Nima qiyin bo’ldi? 12.Uyga vazifani tushuntiriladi.
Ushbu bobda Toshkent shahar Yakkasaroy tumanidagi 26-maktabda pedagogik amaliyot davrida boshlang’ich sinf o’quvchilariga mavzularni o’qitishda ko’pgina ko’rgazmali qurollardan foydalanilgan darslardan namunalar keltirilgan.
malakalarini va og’zaki nutqni rivojlantirish,bilish faoliyatini tarbiyalash,qavsli ifodalarni o’rgatish,qavsli ifodalarni hisoblashni o’rgatish, 20 ichida sonlarni qo’shish va ayirish amallarini bajarish malakalarini shakllantirish maqsad qilib 29
olib,ko’rgazmali texnik vositalar «Matematika» darsligi, «Qavslar»mavzusini taqdimoti slaydlar bilan o’tkazilgan dars ishlanmasi keltirilgan.
30
UMUMIY XULOSA Boshlang’ich sinf o’qituvchisi kompyuter texnologiyasi (kompyuter savodxonligi) mazmunining quyidagi tuzilmalari to’g’risida ma’lumotga ega bo’lishi kerak lozim deb hisoblaymiz: informatika va hisoblash texnikasining asosiy tushunchalarini bilishi; kompyuter texnikasining funktsional imkoniyatlarini bilishi; zamonaviy operatsion tizimlarni bilish va ularning asosiy buyruqlarini o’zlashtirishi; zamonaviy dasturiy vositalar va operatsion tizimlarni (Norton Commander, Windows, ularning versiyalarini) bilish va ularning vazifalarini o’zlashtirishi;
algoritmlar, tillar va dasturlashtirish haqida dastlabki tushunchalarga ega bo’lishi; amaliy dasturlardan foydalanish to’g’risida dastlabki tajribaga ega bo’lishi. Kompyuter texnologiyalari asosida o’qituvchi o’zining kasbiy mahoratini oshirish uchun mustaqil faoliyatida quyidagi vazifalarni bajarishi lozim ekan: 1. O’quv jarayonini bir butun guruh va bir butun fan (o’quv jarayonining grafigi, tashqi tashxis, joriy, oraliq va yakuniy nazorat va boshqalar) sifatida tashkil etish. 2. O’quv jarayonida guruhni faollashtirish va muvofiqlashtirish, ish joylarini taqsimlash, ko’rsatmalar, guruh ichida boshqarish va boshqalar. 3. O’quvchilarni individual kuzatish, individual yordam ko’rsatish, har bir o’quvchi bilan individual muloqot olib borish. Kompyuter yordamida eshitish va ko’rish imkoniyatlari, individual o’qitishning eng samarali shakllariga erishiladi. 4. Axborot muhitini tashkil etuvchilari (shaxsiy kompyuter, o’quv va namoyish qurilmalarining har xil turlari, dasturiy vositalar va tizimlar, o’quv- metodik ko’rsatma, qo’llanmalar va boshqalar) ma’lum o’quv kursining mazmuni 31
bilan aniqlangan bog’liqlik asosida tayyorlanadi. Boshlang’ich sinf matematika darslarida masala yechishga o’rgatishda axborot texnologiyalaridan ya’ni kompyuter vositasidan foydalanish metodikasini keltirdik.
Ikkinchi bobda boshlang’ich sinf matematika darslarida axborot texnologiyalardan foydalanish, ya’ni masalalarni yechishda axborot
texnologiyalardan foydalanish metodikasi, 4-sinflar uchun qiziqarli geometriya mavzusini o’tkazish bo’yicha multimediyali dars ishlanmasi keltirildi. Kompyuter va Internet yordamida keng auditoriya bilan bog’lanish va uning natijasi sifatida o’zaro muloqotlashuvchi jamoa muhiti yaratiladi. Ta’limni intensivlashtirishda axborot texnologiyalaridan foydalanish o’quv jarayonining samaradorligini oshirishadi, bunda:
adabiyotlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar; uzoq hududlarda joylashgan yetakchi ta’lim muassasalarining ilmiy laboratoriyalari bilan tanishadilar; turli mavzularda videokonferentsiyalar tashkil qilish amalga oshiriladi;
o’qituvchilarning o’zaro seminar va treninglari o’tkaziladi;
masofaviy ta’lim, axborotlar almashinish va shunga o’xshash juda ko’p imkoniyatlarga ega bo’ladilar. Axborot texnologiyalarini ta’lim tizimiga tatbiq etish o’quv jarayonida zamonaviy o’qitish metodlarini qo’llashga keng imkoniyatlar ochadi. Uchinchi bobda pedagogik amaliyot davrida boshlang’ich sinf o’quvchilariga mavzularni o’qitishda kompyuter texnologiyalardan foydalanilgan darsdan namuna keltirilgan. 32
1. Karimov I.A. ―Mamlakatni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish-ustivor maqsadimiz‖. O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 27 yanvar kuni bo’lib o’tgan qo’shma majlisidagi ma’ruzasi. Adolat gazetasi – Toshkent.: 2010 yil, 29 yanvar. №4 (761) 1-3 bet 2. ―Barkamol avlod yili‖ davlat dasturi. O’zbekiston Respublikasi prezidentining Qarori. Adolat gazetasi – Toshkent.: 2010 yil , 29 yanvar. №4 (761), 1-2 bet 3. Karimov I.A.Yuksak ma’naviyat-engilmas kuch – Toshkent.: 2008. 4. Karimov I.A. ―Yuksak malakali mutaxasislar - taraqiyot omili ‖- Toshkent.: O’zbekiston, 1995-24 bet 5. Karimov I. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori.-T.: ―Sharq‖ nashriyot - matbaa konserni. 1997. 6. Karimov I.A ―O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida‖- Toshkent.: O’zbekiston, 2011, 440 bet. 7. O’zbekiston Respublikasining ―Ta’lim to’g’risidagi qonun‖ // Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori.- Toshkent.: Sharq, 1997, 20-29 bet. 8. O’zbekiston Respublikasining ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risida‖ gi qonun // Barkamol avlod- O’zbekiston taraqqiyotining poydevori.- Toshkent.: Sharq, 1997, 31-61 bet. 9. Abdullayeva B.S va b Oliy matematika asoslari - Toshkent. ―Iqtisod- moliya‖, 2011, 392- b. 10. Abdullayeva B.S va b Boshlang’ich sinf o’quvcnilariga geometrik materiallarni o’rgatish metodikasi -Toshkent:OOO ―Jahon print‖, 2011,90 b. 11. Abdullayeva B.S va b Boshlang’ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish-Toshkent.: OOO ―Jahon print‖,2011,146- b. 33
12. Azizxodjayeva N.H ―Pedagogik texnologiya va pedagogik maxorat‖- Toshkent.: TDPU, 2003, 174 bet. 13. Axmedov M va boshqalar Matematika 1, Toshkent.: O’zinkomsentr, 2003, 160-bet. 14. Axmedov M va boshqalar 1-sinfda matematika darslari – Toshkent.: O’zinkomsentr, 2003, 96-bet. 15. Ahmedov M., Ibragimov P., Abdurahmonova N., Jumayev M. E. ―Birinchi sinf matematika darsligi.‖ – T.: ‖Sharq‖, 160-bet. 16. A’zamov A. ‖Yosh matematika qomusiy lug’at‖- Toshkent.: Qomuslar bosh tahririyati, 1991, 478 bet. 17. Bikbayeva N.U va boshqalar ‖Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi ‖- Toshkent.: O’qituvchi, 2007, 208 bet. 18. Bikbayeva N.U va boshqalar Matematika 2 – Toshkent.: O’qituvchi, 2010, 208 bet. 19. Bikbayeva N.U va boshqalar Matematika 3 – Toshkent.: O’qituvchi, 2010, 206 bet. 20. Bikbayeva N.U, Yangabayeva E, K.Girfanova ‖Kichik yoshdagi maktab o’quvchilarini boshlang’ich matematik ta’limning Davlat ta’lim standartlari asosida o’qitish‖ Toshkent.: – 2008, ‖Turon - Iqbol‖, 8 bet. 21. Jumayev M.E. va boshqalar. Matematika o’qitish metodikasi (kasb- hunar kollejlari o’quvchilari uchun o’quv qo’llanma) – T.: ‖Ilm-Ziyo‖, 2003, 240b 22. Jumayev M.E., „Matematika o’qitish metodikasidan praktikum―- Toshkent.: O’qituvchi, 2004, 328 bet. 23. Jumayev M.E., Tadjiyeva Z „Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi― Toshkent.: Fan va texnologiya, 2005, 312 bet. 24. Jumayev M.E. Bolalarda matematika tushunchalarni shakllantirish nazariyasi.-T.: ‖Ilm-Ziyo‖, 2005, 240-bet 25. Jumayev M.E. va boshqalar 1-sinf daftari- Toshkent.: Sharq, 2006, 64 bet.
34
26. Jumayev M. „Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasidan labaratoriya mashg’ulotlari ― Toshkent.: Yangi asr avlodi, 2006, 256- bet. 27. Jumayev M.E. ‖O’quchining ijodiy shaxs sifatida rivojlanishida bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilarining metodik – matematik tayyorgarligi‖ – Toshkent.: Fan, 2009, - 240 b. 28. Tadjiyeva Z.G’. Boshlang’ich sinf matematika darslarida tarixiy materiallardan foydalanish.-T.: ‖Uzkomsentr‖, 2003, 24- bet. 29. Tadjiyeva Z.G’. va boshqalar „Boshlang’ich sinf matematika, ta’lim samaradorligini oshirishda tarixiy materiallardan foydalanish―-Toshkent.: Jahon Print, 2007, 100 bet. 30. Stoylova L. va boshqalar „Boshlang’ich matematika kursi asoslari― – Toshkent.: O’qituvchi, 1991, 336 bet. 31. Mardonova G’.I. „Matematikadan test topshiriqlari 1-sinf‖- Toshkent.: O’qituvchi, 2007, 48 bet. 32. Mardonova G’.I. „Matematikadan test topshiriqlari 2-sinf‖- Toshkent.: O’qituvchi, 2007, 60 bet. 33. Mardonova G’.I. „Matematikadan test topshiriqlari 3-sinf‖- Toshkent.: O’qituvchi, 2007, 64 bet. 34. Mardonova G’.I. „Matematikadan test topshiriqlari 4-sinf‖ -Toshkent.: O’qituvchi, 2007, 56 bet. 35. Qo’chqorov va boshqalar Matematika 4. – Toshkent.: Yangi yo’l poligraf servis, 2007, 208 bet. 36. Xoliqov A ‖Pedagogik mahorat‖ – Toshkent.: Iqtisod – moliya, 2010 – yil, 350 b. 37. Tolipov O’ ‖Pedagogik texnologiya‖ –Toshkent.: Fan, 2005, 205 bet. 38. Yo’ldoshev J.G’. Yangi pedagogik texnologiya yo’nalishlari, muammolari//Xalq ta’limi, 1999. N 4. –B. 4-11.
Download 0,71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish