KIRISH
Mavzuning dolzarbligi.
Yurtimizda kichik biznes va tadbirkorlik
faoliyatini to'g'ri yo'lga qo'yilishi va rivojlanishi, mahalliy xom-ashyo va
qishloq xo'jalik mahsulotlarini qayta ishlashni yanada rivojlantirish,
O'zbekiston Respublikasi ichki bozorini iste'mol tovarlari va chakana
xizmatlar bilan to'ldirish kabi muommolarni hal qilish, ularni milliy va
xorijiy kredit liniyalari hisobidan moliyaviy ehtiyojlarini qondirish
bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. Jahon amaliyotini
kuzatadigan bo'lsak, rivojlangan va rivojlanib borayotgan ko'pgina
davlatlarda iqtisodiyotning rivojlanishiga kichik biznes subyektlarini
rivojlantirish orqali erishilgan. Buning asosiy sababi ularning moliyaviy
resurslarga bo'lgan ehtiyojini ichki va tashqi resurslardan oqilona
foydalanib qondira olganligidir. Mamlakatimizdagi iqtisodiy va ijtimoiy
ahvolidan kelib chiqib, dehqon va fermer xo'jaliklarini, xususiy
tadbirkorlarni yanada rivojlantirish, ularni texnika- texnologiyalar bilan
ta'minlash, ularning faoliyatini yaxshilash uchun respublikamiz va xorijiy
davlatlardan kreditlar ajratilmoqda. Bu esa bevosita yangi ish o'rinlariga
bo'lgan talab darajasini qondirishga, yalpi ichki mahsulotning sezilarli
darajada oshishiga bevosita xizmat qiladi. Masalan, "kichik biznesni
rivojlantirish uchun qulay ishbilarmonlik muhitini shakllantirish va
tadbirkorlikka yanada keng erkinlik berish borasida qabul qilingan
direktiv hujjatlar ijrosini ta'minlash borasida amalga oshirilgan keng
ko‘lamli tadbirlar kichik biznes subektlariga ajratilgan kreditlar
hajmining 2015 yilga nisbatan 1,3 barobar ko‘payishiga, 2017 yilning 1
yanvar holatiga ko‘ra 15,9 trln. so‘mdan oshishiga imkon berdi.
Jumladan, mikrokreditlar hajmi 3,3 trln. so‘mni tashkil etdi yoki bu
ko‘rsatkichning hisobot yili davomida 1,3 barobar o‘sishi ta'minlandi.
Tijorat banklari tomonidan ayollarning tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-
quvvatlashga yo‘naltirilgan kreditlar hajmi 2015 yilga nisbatan qariyb 1,3
barobar ko‘payib, 2017 yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra 1,6 trln. so‘mga
yetdi1".
Yurtboshimiz ham mana shu sohaga o'zining asosiy e'tiborlarinini
qaratib, yuqori saviyali loyiha va me'yorlar ishlab chiqarish kichik biznes
subyektlarini har tomonlama qo'llab quvvatlashga keng yo'l ochib
bermoqda. Shuni ta’kidlab o’tishimiz kerakki, ikkinchi prezdidentimiz
tashabbusi bilan ishlab chiqilgan „2017-2021-yillarda O’zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha
harakatlar strategiyasi“ davlatmiz va jamiyatimiz, qolversa,
iqtisodiyotimiz rivojining kaliti bo’lib xizmat qilishi shubhasiz. Aynan
yuqoridagi harakatlar strategiyasida kichik biznes subyektlari uchun ham
alohida e'tibor berib o'tilgan ya'ni: "Iqtisodiyotda davlat ishtirokini
kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uni ustuvor
mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik
rivojini rag‘batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlarni
davom ettirish" sarlavhasi bilan boshlanib quyidagicha davom etadi: -
xususiy mulkning huquq va kafolatlarini ishonchli himoya qilishni
ta’minlash, barcha turdagi to‘siq va cheklovlarni bartaraf etish, xususiy
tadbirkorlik va kichik biznes rivojiga to‘liq erkinlik berish, “Agar xalq
boy bo‘lsa, davlat ham boy va kuchli bo‘ladi” degan prinsipni amalga
oshirish; -kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni keng rivojlantirish
uchun
qulay
ishbilarmonlik
muhitini
yaratish,
tadbirkorlik
tuzilmalarining faoliyatiga davlat, nazorat va huquqni muhofaza qiluvchi
organlar tomonidan noqonuniy aralashuvlarning qat’iy oldini olish; -
davlat mulkini xususiylashtirishni kengaytirish va uning tartib-
taomillarini yanada soddalashtirish, xo‘jalik yurituvchi subyektlarning
ustav jamg‘armalarida davlat ishtirokini kamaytirish, davlat mulki
xususiylashtirilgan
obyektlar
bazasida
xususiy
tadbirkorlikni
rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; -investitsiya muhitini
takomillashtirish, mamlakat iqtisodiyoti tarmoqlariga va hududlariga
xorijiy, eng avvalo, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni faol jalb
qilish; -korporativ boshqaruvning zamonaviy standart va usullarini joriy
etish, korxonalarni strategik boshqarishda aksiyadorlarning rolini
kuchaytirish; -tadbirkorlik subyektlarining muhandislik
tarmoqlariga ulanishi bo‘yicha tartib-taomill va mexanizmlarni
takomillashtirish va soddalashtirish; -ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish
jarayonlarini tartibga solishda davlat ishtirokini kamaytirish, davlat
boshqaruvi tizimini markazlashtirishdan chiqarish va demokratlashtirish,
davlat-xususiy sheriklikni kengaytirish, nodavlat, jamoat tashkilotlari va
o‘zini o‘zi boshqarish organlarining rolini oshirish2. Shunga ko‘ra
davlatimiz zamonaviy mamlakatlar xalqaro iqtisodiy aloqalarni
kengaytirish va chuqurlashtirish uchun turli davlatlar hamkorlikda bir
birlari bilan moliyaviy munosabatlarni bog'lashga katta e’tibor
bermoqda. Ayniqsa, bu mustaqil rivojlanish yo‘liga o‘tgan respublikamiz
uchun muhim ahamiyatga ega.