O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi fag’ona politexnika instituti

 

1 

 

 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 

Fag’ona politexnika instituti 

"Iqtisod va menejment" fakul’teti 

"Menejment" kafedrasi 

 

Mavzu: Elektron hukumat va imzo 

Bajardi:    I-kurs 50-10 gurux talabasi:  KARIMOV SHERZOD 

Rahbari: i.f.n. M.Payozov. 

 

 

Fargona-2011 yil. 

 

 

2 

// 

Elektron hukumat va imzo 

 

Reja: 

Elektron hukumat haqida tushuncha 

 

Elektron hukumatning asosiy 3 elementi 

 

Elektron raqamli imzo 

 

 

 

 

 

 

3 

Umumiy tushuncha 

  Elektron hukumat – bu davlat boshqaruvi organlarida ichki va tashqi aloqalarning butun jamini  

  tegishli axborot-kommunikasiya texnologiyalari bilan qo`llab-quvvatlash va ta'minlash tizimidir. U  

  jumladan quyidagilarni o`z ichiga oladi: 

  - 

kommunikasiya tarmoqlari orqali axborotni qayta ishlash, uzatish va yoyishning elektron  

  vositalari (shu jumladan Internet) asosida davlat boshqaruvining axborot-kommunikasiya ta'minoti; 

  - 

davlat hokimiyati barcha tarmoqlari organlarining fuqarolarning barcha toifalariga  

  elektron vositalar orqali xizmat ko`rsatishi; 

  - 

davlat organlarining faoliyati to`g`risida fuqarolarga elektron vositalar orqali xabar berish. 

 

Elektron hukumatni shakllantirishga yo`naltirilgan normativ-huquqiy baza 

Qonunlar: 

«Elektron to`lovlar to`g`risida», «Elektron tijorat to`g`risida», «Elektron hujjat aylanishi  

to`g`risida», «Elektron raqamli imzo to`g`risida», «Axboratlashtirish to`g`risida», «Pochta aloqasi  

to`g`risida», «Telekommunikasiyalar to`g`risida», «Radiochastota spektorlari to`g`risida». 

 

Prezident farmonlari: 

«Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikasiya texnologiyalarini joriy etish  

to`g`risida»; 

 

4 

«Telekommunikasiyalar sohasida boshqaruvni mukammallashtirish choralari haqida»; 

«Axborot texnologiyalari sohasida rayonlashtirishni va boshqaruvni mukammallashtirish choralari haqida». 

Davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarida AKTni qo`llash sur'atlari 

•  300ga yaqin axborotlashtirishga doir normativ hujjatlar qabul qilindi; 

•  axborot xavfsizligi yo`nalishi bo`yicha 4ta standart qabul qilindi; 

•  davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining veb-sahifalariga rasmiy maqom berildi (VM 181-sonli  

•  qarori, 23.08.2007y.); 

•  davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining veb-sahifalari uchun maxsus himoyalangan texnologik  

•  maydon yaratildi. 

Hukumat     (klassik tuzilma) 

 

 

5 

 

Hukumat  (klassik tuzilma) 

2 

 

6 

Hukumat     (elektron hukumatga o`tish) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

7 

 

    Hukumat (elektron portali) 

2 

 

8 

 

 

Davlat  organlari 

Tug`ilganli

k  

haqida  

ma

 

`lum

ot 

Ta`lim 

Meditsina 

Sport 

FHDYo 

Ish bilan  

ta`minlash 

………………………… 

………………………… 

Turizm 

Tug`ilganlik/vafot 

etganlik qaydlari 

Hukumat  

portali

 

Hukumat 

portali

 

 

 

Korporatsiyala

r 

Moliya 

Import/ek

sport 

Moliyaviy xizmatlatar 

………………………

………………………

………… 

Korxonalarni ro`yhatdan olish  

 

 

Jismoniy shaxslar bazasi 

Aholi bo`yicha markaziy baza 

Korxonalarni  ro`yhatga  

olish bazasi 

 

  

 

  

Citizens 

Biznes 

subyektlari 

Aholi                                                 Biznes 

 

«Elektron hukumat» modeli

 

Aholi 

2 

Avtomobil

lar 

 

 

 

 

 

 

   

Elektron hukumatning rivojlanish bosqichlari 

Elektron 

demokratiya 

Axborot  

ta`minlash 

Xizmatla

r 

Unumdorlik 

Elektron 

hukumat 

konsepsiyasi 

On-line 

xizmatlar 

Axborot  

ta`minlash 

Tranformatsiya  

jarayonlari 

Korxonalarda   

axborotlarni 

boshqa  

shaklda  loyihalash 

On-line 

jarayonla

r 

 

Axborotlar  

manbai 

 

Elektro

n 

jamiyat 

On-line 

qatnashish 

Elektron 

hokimyat 

Yagona bir  

to`xtamli davlat  

Portali 

Davlat 

portali 

Kompyuterlashtirish  On-

line 

Integratsiyalash 

To`liq 

o`tish 

1-bosqich 

2- bosqich 

3- bosqich 

4- 

bosqich 

 

10 

O`zbekiston Respublikasi davlat hokimiyati portali 

 

 

 

 

 

 

 

 

11 

 

AQSH hukumat portali (www.usa.gov) 

2 

 

12 

 

Estoniya hukumat portali (www.riik.ee) 

2 

 

13 

 

Rossiya Federatsiyasi 

hukumat portali 

(www.government.ru) 

2 

 

14 

 

 

Davlat organlarining web-saytlari 

www.mzr.uz 

www.uznature.uz 

www.gki.u

2 

 

15 

 

2 

AKT ni qo`llashning samaradorligi 

2003

2006

Электрон матнли ахборот ҳажми

100% 

Аввал

Натижа

Фуқароларнинг давлат 

органларига мурожаат 

давомийлиги

12 

маротаба

Manba: Xorijiy tadqiqotlar markaz ma'lumotlari 

 

16 

 

2 

АКТни қўллашнинг самарадорлиги 

Аввал

Натижа

Сарф-ҳаражатлар қискариши

10 маротаба 

Manba: Xorijiy tadqiqotlar markaz 

Аввал

Натижа

Бюджет маблағларининг иқтисоди

40% 

Аввал

Натижа

Давлат бюджетига солиқ 

тушумлари даражаси

10% 

 

17 

 

   

 

   

 

(Government to Government) 

«Davlat – Davlat» Hukumat muassasalarining o`zaro va mahalliy davlat boshqaruv organlari bilan  

o`zaro hamkorlik qilishi 

 

 

(Government to Business)  

 

«Davlat – Biznes»  Hukumat muassasalari bilan biznes sub'ektlari o`rtasidagi o`zaro aloqa 

 

 

 

 

(Government to Citizens) 

«Davlat – Fuqarolar» Hukumat muassasalari  

bilan mamlakat fuqarolari o`rtasidagi o`zaro aloqa 

 

 

«Davlat – Davlat» elementi 

G2G elementiining asosiy vazifalar: 

 

davlat boshqaruvi organlari va davlat muassasalarining axborot massivlari, banklari va  

 

ma'lumotlar bazasini yagona tizimga integrasiyalash; 

 

hujjatlar aylanishini optimallashtirish; 

 

Elektron hukumatning asosiy 3 elementi 

G

2

G

G

2

B

G

2

C

G

2

G

 

18 

 

davlat qarorlarini ishlab chiqishni, kelishishni, qabul qilishni va ijrosini nazorat qilishni  optimallashtirish. 

 

«Davlat – Biznes» elementi 

 

G2B: davlat va biznes tuzilmalari munosabatlari reinjiniringi, ularni davlatning direktiv-nazorat qiluvchi patronajidan bozor 

talablariga javob beradigan sivilizasiyali sherikka aylantirish  

 

Asosiy davlat xizmatlari 

Kompaniyalarni davlat ro`yxatidan o`tkazish; 

Davlat organlaridan kerakli ruxsat beruvchi hujjatlarga kelishish va ruxsatnomalar olish (ekologiya,  

qurilish, tabiy manbalardan foydalanish); 

Lisenziya olish va uzaytirish; 

Davlat organlari tomonidan sotuv operasiyalarini bajarish; 

Korporativ to`lovlarni byudjetga to`lash (korporativ soliq, NDS, transport solig`i, yer solig`i va boshq); 

eksport-import hujjatlarini rasmiylashtirish;  

Statistik ma'lumotlarni rasmiylashtirish va boshqalar.  

G

2

B

 

19 

 

«Davlat – Fuqarolar» elementi 

G

2

C

2 

Asosiy  maqsad  –  so`rovlarga  xizmat  ko`rsatish  tezligini  oshirish  va  kutish 

vaqtini qisqartirish  

hisobiga fuqarolarning davlat  xizmatlaridan foydalanishini yengillashtirish 

 

Asosiy davlat xizmatlari 

To`lovlarni amalga oshirish: daromad solig`i, transport solig`i va h.k; 

Ijtimoiy xizmatlar; 

(tug`ilganlik, nikoh) hujjatlarini qayd qilish: so`rov va yetkazish; 

Shaxsiy hujjatlarni rasmiylashtirish (pasport va haydovchilik guvohnomasi);  

Mulkni rasmiylashtirish (ko`chmas mulk, transport) va bular bo`yicha 

operasiyalar;  

Joylarda fuqarolarni ro`yxatga olish yoki vaqtinchalik yashash, manzil 

o`zgarishi bo`yicha ogohlantirish;  

Mehnat birjalari orqali ish qidirish xizmatlari;  

Qurilishga oid hujjatlarni rasmiylashtirish; 

Sog`liqni saqlash bo`yicha xizmatlar (interaktiv maslaxatlar, mavjud xizmatlar 

bo`yicha axborotlar,  

qabulga yozilish); 

Oliy va o`rta maxsus o`quv dargohlariga kirish va boshqalar. 

 

20 

 

 

 

 

 

 

 

www.usa.gov 

www.riik.ee 

www.government.ru 

www.gov.uz 

ИНТЕРНЕТ   САЙТЛАРИ 

 

21 

 

Elektron raqamli imzo 

 

Elektron raqamli imzo yangi texnologiyadir.  

 

Elektron raqamli imzo elektron axborot almashuviga   

asoslangan faoliyat samaradorligini oshirishga yordam beradi. 

Elektron raqamli imzo xujjatlarni tasdiqlashda o`z qo`li bilan 

qo`ygan  imzoga teng va xujjjatga xuquqiy maqom beradi.  

 

ERI borasidagi qabul qilingan xujjatlar: 

 

"Elektron raqamli imzo to`g`risida " qonun 2003-yil  

“Elektron xujjat aylanishi to`g`risida" qonun 2004-yil 

ERI texnologiyasidan foydalanish milliy standartlari 

ERI ni qo`llash doirasi o`z ichiga:  

elektron savdo tizimlari budjetni boshqarish, 

telemeditsina, turizm, patent sohasi, buhgalteriya, to`lov tizimlari, tarnsport, ichki va tashqi yozishmalar kabi qator sohalarni 

oladi. Bunda vaqt va mablag` tejaladi 

Hozirgi kunda 30000 ga yaqin ERI kalitlari 

va sertifikatlari  topshirilgan.  

Respublikada bir nechta ERI kalitlarini ro`yxatga olish markazlari bor. 

Ular ERI sertifikatlarning elektron hujjat va qog`oz shaklidagi hujjatlarini topshirish,  

ERI ning elektron hujjatlarida va boshqalarda haqiqiyligini tekshirish kabi xizmatlarni bajaradi 

Elektron hujjatda ERI ni qo`llagan holda uning muallifini aniqlash mumkin. Shu tufayli rasmiy hujjatlarni qog`ozda emas, balki 

Internet tarmog`i orqali  elektron shaklda jo`natish, bu bilan vaqt va mablag`ni tejash imkoni tug`iladi.