|
Oddiy modda
– ximiyaviy elementning erkin xolda mavjud bula oladigan turi.
|
Murakkab modda
|
– uzaro ma'lum nisbatlarda birikkan ikki yoki bir necha elementdan tashqil topadi.
|
Jism
|
– moddaning fazoda chegaralangan kismi.
|
Energiya
|
– jism xarakatining ulchovi.
|
Bertolidlar
|
– uzgaruvchan tarkibli birikmalar
|
Daltonidlar
|
– uzgarmas tarkibli birikmalar
|
Allotropiya
|
– muayyan ximiyaviy element atomlarining ikki yoki bir necha xil oddiy modda xosil qilish xodisalari
|
Atom ogirlik
|
– element atomining uglerod birligida ifodalangan ogirligi.
|
Molekulyar ogirlik
|
– modda molekulasining uglerod birligida ifodalangan ogirligi
|
Gramm atom
|
– elementning atom ogirligiga son jixatdan teng bulib, gramm xisobida olingan miqdori.
|
Gramm molekula
|
– moddaning molekulyar ogirligiga son jixatdan teng qilib, gramm xisobida olingan miqdori.
|
Gramm ekvivalent
|
– moddaning ekvivalent ogirligiga son jixatdan teng qilib, gramm xisobida olingan miqdori.
|
Gruppa
|
– bitta vertikal katorga joylashgan uxshash elementlar katori
|
Davr
|
– xar kaysi ishqoriy metalldan galogengacha bulgan elementlar katori.
|
Massa soni
|
– atom yadrosi massasini uglerod birlikda takriban ifodalaydigan butun son.
|
Ximiyaviy element
|
– uzida muayyan xossalarni mujassamlashtirgan atomlar turi, yadrolarning zaryadlari bir xil bulgan atomlar turi
|
Izobarlar
|
– atom ogirliklari bir-biriga teng, lekin yadro zaryadlari boshka-boshka bulgan elementlar.
|
Izotoplar
|
– yadro zaryadlari bir xil, lekin atom ogirliklari bir-birlaridan fark qiladigan elementlar.
|
Termoximiya
|
– ximiyanig ximiyaviy reaksiyalar vaktida sodir buladigan energetikaviy xodisalarni tekshiruvchi kismi
|
Ekzotermik reaksiya
|
– issiklik chikishi bilan boradigan reaksiya.
|
Endotermik reaksiya
|
– issiklik yutilishi bilan boradigan reaksiya
|
Valentlik
|
– u yoki bu element atomining uz atrofida boshka necha atomni ushlab tura olish kobiliyati.
|
Molekula
|
– moddaning mustaqil mavjud bula oladigan eng kichik zarrachasi
|
Boglanish energiyasi
|
– ximiyaviy bogni uzib yuborish uchun zarur bulgan energiya miqdori.
|
Ionlar
|
– atom yoki molekulalarning elektron berishi yoki kabul qilib olishi natijasida xosil buladigan zarrachalar
|
Erkin radikallar
|
– tuyinmagan valentlikka ega bulgan zarrachalar
|
Faza
|
– geterogan sistemaning boshka kismlaridan chegara sirtlar bilan ajragan gomogen kismi
|
Kaytar prosess
|
– ikki qarama-karshi yunalishda boradigan prosess
|
Geterogen sistema
|
– bir-biridan sirt chegaralari bilan ajralgan moddalar sistemasi
|
Eritma
|
– ikki yoki undan ortiq komponentlardan iborat gomogen sistema
|
Katalizator
|
– reaksiya tezligini uzgartiradigan, lekin reaksiya natijasida ximiyaviy jixatdan uzgarmaydigan modda
|
Prosent konsentrasiya
|
– 100 gr. eritmada erigan moddaning grammlar xisobidagi miqdori
|
Molyar konsentrasiya
|
– 1 l eritmada erigan moddaning mollar soni
|
Normal konsentrasiya
|
– 1 l. eritmada erigan moddaning ekvivalentlar soni
|
Molyal konsentrasiya
|
– 1000 gr. erituvchida erigan moddaning mol soni
|
Titr
|
– eritmaning 1 millilitrida bulgan eruvchi moddaning ogirlik miqdori
|
Elektrolitlar
|
– eritmalari yoki suyuklanmalari elektr tokini utkazadigan moddalar.
|
Kationlar
|
– musbat zaryadlangan ionlar
|
Anionlar
|
– manfiy zaryadlangan ionlar
|
Eruvchanlik
|
– moddaning biror erituvchida eriy olish xususiyati
|
Diffuziya
|
– bir modda zarrachalarining ikki modda ichida uz-uzicha bir tekisda taksimlanishi
|
Indikatorlar
|
– rangi vodorod ionlarining konsentrasiyasiga qarab uzgaradigan moddalar
|
Oksidlanish
|
– biror atom, molekula yoki ion uziga elektron kabul qilish prosessi
|
Oksidlovchi
|
–uziga elektron kabul qilgan zarracha
|
Kaytaruvchi
|
– uzidan elektron bergan atom, molekula yoki ion
|
Korroziya
|
– metallarning xavo, suv, kislota, ishqor va tuzlarning eritmalari ta'sirida yemirilishi
|
Ingibitorlar
|
– metall korroziyasini sekinlashtiruvchi moddalar
|
Oksidlash
|
– metall sirtida korroziyaga chidamli oksid parda xosil qilish prosessi
|
Gidridlar
|
– tarkibida biror element va vodorod bulgan birikmalar
|
Yonish
|
– issiklik va yoruglimk chikarish bilan boradigan tez oksidlanish prosessi
|
Fosforesensiya
|
– moddalarning korongida shu'lalanish xodisasi;
|
Ruda
|
– tarkibida metallarning tabiiy birikmalari bulgan tog jinslari
|
Elektroliz
|
– elektr toki ta'sirida elektrolit eritmalarda yoki suyuklanmalarda boradigan oksidlanish-kaytarilish prosessi;
|
Metallurgiya
|
– sanoatda tabiiy xom-ashyodan metallar ajratib olish usullari xakidagi fan
|
Xalkogenlar
|
– O, S, Se Te elementlarning umumiy nomi;
|
Xalkovodorodlar
|
– kislorod gruppachasidagi elemetlarning vodorodli birikmalari;
|
Polimerlanish
|
– bir xil molekulalarning birikib, bir muncha yirik molekular xosil qilish prosessi;
|
Silikatlar
|
– silikat va polisilikat kislotalarning tuzlari;
|
Alyumosilikatlar
|
– tarkibida alyuminiy oksid xam buladigan silikatlar.
|
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. N.S.Axmetov. Obhaya i neorganicheskaya ximiya. M. «Vo'sshaya shkola». 1998.
2. X.R.Raximov. Anorganik ximiya. Toshkent. «usituvchi». 1984.
3. N.A.Parpiyev, X.R.Raximov, A.G.Muftaxov. Anorganik kimyo nazariy asoslari. Toshkent. «uzbekiston». 2000.
4. T.M.Mirkomilov, X.X.Muxitdinov. Umumiy ximiya. Toshkent. «usituvchi». 1987.
5. R.A.Lidin, L.YU.Alikberova, G.P.Logipova. Neorganicheskaya ximiya v voprosax. M.Ximiya. 1991.
6. N.B.Lyubimova. Voproso' i zadachi po obhey i neorganicheskoy ximii. Uchebnoye posobiye. M. Vo'sshaya shkola. 1990.
ALGEBRA VA ANALIZ ASOSLARI
To`plamlar haqida dastlabki tushunchalarga ega bo`lish; to`plamlarning berilish usullarini, bo`sh to`plam, qism to`plam, to`p-lamlar birlashmasi, kesishmasi, ayirmasi, chekli, cheksiz to`plamlarni bilish; ixtiyoriy va mavjudlik kvantorlarini bilish va ularni matematik fikrlarni yozishda qollay olish; chekli o`nli, cheksiz o`nli davriy, davrsiz kasrlar, ratsional, irratsi-onal, haqiqiy sonlar haqida bilimlarga ega bo`lish; asosiy sonli to`plamlar( natural, butun, ratsional, irratsional, haqiqiy sonlar )ni bilish; sonli kesmalar, ochiq, yopiq intervallar haqida tushunchalarga ega bo`lish, haqiqiy sonlar ustida amallar bajarishni, haqiqiy sonning moduli, uning asosiy xossalarini bilish; kompleks sonning ta`rifi, mavhum birlik, kompleks sonlarning tenglii, kompleks sonlar ustida amallar bajarishni, kompleks sonning geometrik ma`nosini, kompleks sondan kvadrat ildiz chiqarishni bilish; butun ratsional ifodalarning kanonik ko`rinishini, Bezo teoremasi, ko`phadni ikki hadga bo`lishni (Gorner sxemasi), ratsional algebraik ifodalarni aynan almashtirishni bir o`zgaruvchili ratsional tenglama va tengsizliklarni yechishni, tenglama va tengsizliklarni yechishning asosiy usullarini bilish; Al Xorazmiyning “Al-jabr va Al-muqobalar hisobi haqida“gi kitobining qisqacha mazmuninin bilish, ikki o`zgaruvchili tenglamani geometrik ma`nosini bilish, tenglamalar sistemasiga oid misollarni yecha olish; matematik induktsiya haqida tushunchaga ega bo`lish, matematik induktsiya usulidan foydalanib ba`zan ayniyat va tengsizliklarni isbotlay olish; funktsiyaga oid terminlardan to`g`ri foydalana olish va tushunish, funktsiyaning aniqlanish, o`zgarish (o`sish va kamayish) sohlarini topa olish; funktsiyaning berilish usullarini bilish, funktsiyalar grafiklari haqida ma`lumotga ega bo`lish, funktsuyaning juft - toqligi, davriyligini, funk-tsiyaning eng kichik musbat davrini aniqlash, funktsiyaning nollarini topa olish, elementar funktsiyalar, ularning asosiy xossalarini bilish, o`zaro teskari funktsiyalar haqida ma`lumotlarga ega bo`lish; logarifmik va ko`rsatkichli funktsiyalarning asosiy xossalarini bilish; funktsiyalar grafiklarini sxematik tasvirlay olish; biri ikkinchisiga, Y = X ga nisbatan simmetrik ekanligini tasvirda ko`rsatish, funktsiya grafiklarini almashtira olish malakalariga ega bo`lish; modul bilan bog`liq bo`lgan funktsiyalarning grafiklarini tekislikda tasvirlay olish; murakkab bo`lmagan logarifmik, ko`rsatkichli, darajali tenglama va tengsizliklarni yechish usullarini bilish; sonnli ketma - ketliklar, ularning limeti haqida ma`lumotlarga ega bo`lish, ba`zi sodda ketma - ketliklar limetini hisoblashni, huqtaning atrofini, funktsiya limetini, bir tomonlama limetlar, cheksiz limetlar, funktsiyaning uzluksizligi, uzluksiz funktsiyaning asosiy xossalarini, elementar funktsiyalar uzluksizligini bilish; funktsiya orttirmasi, hosilasi, hosilaning geometrik va mexanik ma`nosini bilish; ba`zi funktsiyalar hosilasi, hosilalarni hisoblash, ikkinchi tartibli hosila, funktsiyaning o`sish, kamayish oraligini, funktsiya ekstre-mumlari, kesmada funktsiyaning eng katta va eng kichik qiymatlarini topish, funktsiyani to`la tekshirish, grafigini chizish, hosilaning ba`zi tatbiqlarini bilish; asosiy trigonometrik funktsiyalar va ularning asosiy hossalari, garmonik tebranish haqida tushunchaga ega bo`lish, asosiy trigono-metrik funktsiyalar yig`indisini va ayirmasini ko`paytmaga aylantirishni, bu funktsiyalar ko`paytmasini yig`indiga almashtirishni, trigonometrik tenglama va tengsizliklarni yechishni, trigonometrik funktsiyalar hosilasini bilish; boshlang`ich funktsiya va uning hosslari, boshlang`ich funktsiya-larini topish qoidalarini bilish, aniqmas integral, egri chiziqli trapetsiya yuzini hisoblash, aniq integral, Nyuton - Leybnits formulasi, aniq integral yordamida geometrik figuralar yuzini, hajmini hisoblashni bilish; birlashmalar, o`rinlashtirish, o`rin almashtirish va grupplashlar sonini hisoblashni, Nyuton formulasiga oid misollarni yechish, kombinatorik masalalarini yechishni bilish; tasodifiy, muqarrar va ro`y berishi mumkin bo`lmagan hodisalarni, ho disalar birlashmasi va kesishmasini topa olish, hodisalarni ehtimolliklarini hisoblashni bilish, chastota, polegon, gistogramma tushunchalarini bilish va ularga oid masalalarni yecha olish.
GEOMETRIYA
Do'stlaringiz bilan baham: |
