O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Kompyuter injineringi fakulteti Malumotlar bazasi xavfsizligi

O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad
Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Kompyuter injineringi fakulteti

Malumotlar bazasi xavfsizligi
8-laborotoriya ishi

Topshirdi: 212-17 guruh talabasi

Asiya Matjanova
Qabul qildi: Axmedova N.
8- laboratoriya ishi
Mavzu: Server ma’lumotlarini zaxira nusxalarini yaratishda maxsus vositalardan foydalanish
Ishdan maqsad: Kompyuter tizimlarida axborot xavfsizligini ta’minlash vositalarini o‘rganish, RAID sistemalarining ishlash prinsipini taxlil qilish va amaliy ko‘nikma hosil qilish.
Nazariy qism.
Ma’lumotlarni saqlashda xozirgi kunda RAID sistemalari juda keng qo‘llaniladi. RAID inglizcha Redundant array of independent/inexpensive disks
(«избыточный массив независимых дисков») so‘zlarining bosh harflaridan kelib chiqqan. RAID nazariyasi beshta asosiy prinsipdan – beshta sirli so‘zdan tashkil topgan. Bu Massiv (Array), Akslantirish (Зеркалирование Mirroring), Dupleks (Duplexing), Navbatma– navbat(Чередование Striping) va Juftlik
(Четность Parity).
Massiv deb, markazlashgan holda sozlanadigan, shakllantiriladigan, va boshqariladigan bir nechta jamlagichlarga aytiladi. Mantiqiy massiv – bu yuqori darajali ko‘rsatkich bo‘lib, tizimning fizik tavsiflari hisobga olinmaydi. Mantiqiy disklar soni va xajmi jihatidan fizik disklar bilan mos tushmaydi. Operatsion tizim uchun massiv bir butun katta disk deb qaraladi.
Akslantirish – tizimning ishonchliligini oshirish imkonini beruvchi texnologiya. Akslantirish texnologiyada ishlovchi RAID massiv axborotni bir vaqtni o‘zida ikkita diskka yozadi, ya’ni ma’lumotlar “ko‘zgu(aksi)”si yaratiladi.
Bitta disk ishdan chiqsa, ikkinchi diskda axborot saqlanib qoladi.
Bunday himoya juda qimmatga tushadi, chunki bitta vinchester tizimning unumdorligiga ta’siri yo‘q.

8.1- rasm. Akslantirish

Dupleks – akslantirish g‘oyasining rivojlanganligidir. Bu holatda ishonchlilik darajasi juda yuqori bo‘lib, qattiq diskning ikki barobar ko‘p bo‘lishini talab qiladi. Bunda xarajat ham ikki barobar bo‘lib, tizimga ikkita mustaqil ravishda ishlaydigan RAID kontroller o‘rnatiladi.