O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

1-rasm. Yarimo‘tkazgichli stabilitronni VAX o‘lchash prinspial sxemasi

2-rasm. Yarimo‘tkazgichli stabilitronni VAX o‘lchash prinspial sxemasining NI

Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan holati

1N4729 stabilitronining texnik xarakteristikalari:

Parametrlar	Qiymatlari
Kuchlanish - Zener (Nom) (Vz):	3.60V
Ta'minlovchining qadoqlash moslamasi	Axial
Shunga o‘xshash madeli	1N4973S
Ishlash harorati	-65 ° C ~ 200° C
Qarshilik (Maks) (ZZT)	10 Ohm
Teskari tiklanish vaqti (Reverse Recovery Time, trr)	5ns
Tok- teskari ulanish	2 A yoki 32.7V
Kuchlanish-to‘g‘ri ulanishda(maksimal)	0.75V yoki 1A
O‘rnatish usuli	Through Hole

Berilgan variant bo‘yicha yarimo‘tkazgichli stabilitron va R_yuk asosida NI Multisim dasturiy muhitida yarimo‘tkazgichli stabilitronni VAX o‘lchash prinspial sxemasi yig‘ib tajribani amalga oshiramiz va olingan natijalar asosida 1-jadvalni to‘ldiramiz

Ist, мА (А2)	0	-0,2	-0,4	-0,6	-0,8	-1	-2	-4
E2, В (V2)	0	-0.652	-0.87	-1.081	-1.288	-1.494	-2.512	-4.529
Ust, В (V1)	0	-0.453	-0.47	-0.481	-0.488	-0.494	-0.512	-0.53

Ist, мА (А2)	-6	-8	-10	-12	-14	-16	-18
E2, V (V2)	-6.539	-8.547	-10.552	-12.556	-14.56	-16.563	-18.566
Ust, V (V1)	-0.541	-0.548	-0.554	-0.558	-0.562	-0.566	-0.569

Olingan natijalarga ishlov berish:

1-jadval o‘lchangan qiymatlardan foydalanib yarimo‘tkazgichli stablitronning VAX 𝐼_𝑠𝑡 = (𝑈_𝑠𝑡) va 𝐼_𝑠𝑡 = 𝑓(𝐸₂) bog‘liqlik grafiklari hosil qilamiz:

1-jadvaldan foydalanib yarimo‘tkazgichli diodning asosiy parametrlari quydagi formulalar asosida hisoblanadi:

Yuklama qarshiligini hisoblash: ;



Stabilizatsiya koeffitsentini hisoblash: ;

∆𝐸₂ = 𝐸_{2.𝑚𝑎𝑥} − 𝐸_{2.𝑚𝑖𝑛}; ∆𝐸₂ = −0.652 + 18.566 = 17.914;

∆𝑈_𝑠𝑡 = 𝑈_{𝑠𝑡.𝑚𝑎𝑥} − 𝑈_{𝑠𝑡.𝑚𝑖𝑛}; ∆𝑈_𝑠𝑡 = −0.453 + 0.569 = 0.116;

3- rasm. E2 va U stat ning orta arifmtigi python 3 dasturlashtili orqali bajarildi.

E2 o’rtacha= -7.164;

U_stat o’rtacha=-0.523

Xulosa:

Men bu labaratoriya mashg’ulotida stabilizatorning VAX bilan tanishdim. Labaratoriya mashg’uloti avvaliga stabilizator haqida tushuncha va uning ishlash prinsipi haqida ma’lumotga ega bo’ldik. Va stabilizatorni multism dasturlash tizimida sxemaga asoslanib tuzdik va qiymaylar berib natijalarni jadvalga joylashtirdik. Men ham o’zimga berilgan variantga mos qiymatlar va satabilizatorlar bilan labaratoriya mash’gulotini bajardim. Hisoblashga oson bolishi uchun amallarni bajarish uchun python 3 dasturlash tilidan foydalandim, bu ish jarayonini ancha yengillatti. So’ng natijalar jadvali asosida grafiklar chizildi.

Labaratoriya mashg’ulotida stabilizator qanday ishlashi va uni VAX haqida to’liq ma’lumotga ega bo’ldim.