O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

1- rasm. Yarimo‘tkazgichli diod VAXsining to‘g‘ri shohobchasini (VAX) o‘lchash prinspial sxemasi

2- rasm. Yarimo‘tkazgichli diod VAXsining to‘g‘ri shohobchasini (VAX) o‘lchash prinspial sxemasining NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan holati

1N4003 diodining texnik xarakteristikalari:

Parametrlar	Qiymatlari
Tok – o‘rtacha rektifikatsiya qilingan (I0)	1A
Kuchlanish– teskari doimiy tok (Vr) (maksimal)	200V
Kuchlanish – to‘g‘ri (Vf) (maksimal)	1.1V
Qo'rg'oshinsiz / RoHS holati	Qo‘rg‘oshinsiz / RoHS-ga mos keladi
Tok - teskari oqishi	5.0 µA
Diyot turi	Standart
Tezlik	3.7A^2s
Teskari tiklanish vaqti (Reverse Recovery Time, trr)	8ms
Sig‘imi F	15pF
O‘rnatish usuli	chiqishli
Korpusi (razmeri)		Molded plastic, DO-41, Axial leads
Korpusi	DO-41

Tajriba natijalari: 0.669

1-jadval.

	Iтўгри,мА	0	0,2	0,4	0,6	0,8	1	2	4	6	8	10	12	14
	Uтўгри,В	0	0.46	0.493	0.512	0,526	0,536	0.569	0.602	0,622	0,635	0,646	0.655	0.662
	Rстат,кОм	-	2.3	1.232	0.853	0.657	0.536	0.284	0.15	0.103	0.079	0.064	0.054	0.047
	Rдифф,кОм	-	0.165	0.095	0.07	0.05	0.033	0.0165	0.01	0.0065	0.055	0.0045	0.0035	0.0035
	ln Iтўгри	-	-1,609	-0,916	-0,511	-0,223	0	0,693	1,386	1,792	2,079	2,303	2,485	2,639
	Uаппр,В	0	0.133	0.164	0.183	0.197	0.207	0.24	0.273	0.292	0.306	0.316	0.325	0.332

1-jadvaldan foydalanib yarimo‘tkazgichli diodning asosiy parametrlari quydagi formulalar asosida hisoblanadi:

Statik qarshilikni hisoblash:

3-rasm. Hisoblashning python 3 dasturlash tilidagi ko’rinishi.

2.3kOm; 0.15kOm;

1.232kOm; 0.103kOm;

0.853kOm; 0.079kOm

0.657kOm; 0.064kOm

0.536kOm; 0.054kOm

0.284kOm; 0.047kOm

Differensial qarshilikni hisoblash:





4-rasm. ning python 3 dasturlash tilida olingan qiymaylari.

Rdif1=0.165 kOm

Rdif2=0.09499999999999999 kOm

Rdif3=0.06999999999999999 kOm

Rdif4=0.049999999999999996 kOm

Rdif5=0.033 kOm

Rdif6=0.0165 kOm

Rdif7=0.01 kOm

Rdif8=0.0065 kOm

Rdif9=0.055 kOm

Rdif10=0.0045 kOm

Rdif11=0.0035 kOm

Rdif12=0.0035 kOm

Approksimatsiya kuchlanishini hisoblash:

I to’g’ri dan ixtiyoriy 2 ta qiymatni olamiz va unga mos U to’g’ri ni ham olib quyidagi formula orqali hisoblaymiz.









5-rasm. Kuchlanish aproksimaysiyasining python 3 da hosil bo’lgan ko’rinishi.

Uaprok1=0.13340240516604068 V

U aprok2=0.16494125181200686 V

U aprok3=0.18374949251712538 V

U aprok4=0.19719684841043533 V

U aprok5=0.20767101601390642 V

U aprok6=0.24037313516731135 V

U aprok7=0.2732269638636687 V

U aprok8=0.2924836564922053 V

U aprok9=0.30615719733410374 V

U aprok10=0.3167677108393641 V

U aprok11=0.32543944038379474 V

U aprok12=0.3327726266314729 V

2-qism: Yarimo‘tkazgichli diod VAXsining teskari shohobchasi

Iteskari=f(Uteskari) ni o‘lchash.

6- rasm. Yarimo‘tkazgichli diod VAXsining teskari shohobchasini (VAX) o‘lchash prinspial sxemasi

7- rasm. Yarimo‘tkazgichli diod VAXsining teskari shohobchasini (VAX) o‘lchash prinspial sxemasining NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan holati

2-jadval

𝑈𝑡𝑒𝑠𝑘𝑎𝑟𝑖,𝑉	0	-0,5	-1	-2	-3	-4	-5	-6	-7	-8	-9	-10
𝐼𝑡𝑒𝑠𝑘𝑎𝑟𝑖,𝑚𝑘𝐴	0	- 0,056	-0.111	-0.222	-0.333	-0,444	-0.555	-0.666	-0.777	-0,888	-0,999	-1,776

Olingan natijalarga ishlov berish: 1 va 2-jadvallar asosida olingan o‘lchash va hisoblash natijalari asosida I(to’gri)=f(u(togri)),

I(teskari)=f(u(teskari));

R(satat)=f(I(to’g’ri));

R(dif)=f(I(to’g’ri));

I(to’g’ri)=f(U(approk));

I(to’gri)=f(u(togri)) grafigi

Xulosa:

Men bu labaratoriya darsida diodlar va ularn ustida VAX bilan tanishdik. Avvaliga diodlarning turlari va ularnig ishlar prinsipi haqida, o’tishlar bilan tanishdik. Labaratoriyamizning birinchi bo’limida diodga tokni to’g’ri ulab tajriba qildik, tajriba hisoblashlarini python 3 dasturlash tili yordamida bajardim. Shuningdek bu natijalarni tajriba orqali olgan najitalarimiz bilan solishtirdim, va jadval ga joylashtirdim. Tajribanig 2-qismida ham xuddi shu jarayonlar amalga oshirildi, faqat tokni teskari oqim bo’yicha qo’yib bajardim va natijalarini jadvalga joylashtirdim. Song barcha olingan natijalarga mos grafiklarni tuzib chiqdim. Shuningdek bu labaratoriya diodlarni ishla prinsipi, ularni VAX da qo’llanilishini organish uchun juda foydali bo’ldi.