Orfoepiya haqqinda Buwinnin jasaliwi



Download 0,71 Mb.
Sana29.09.2021
Hajmi0,71 Mb.
#189274
Bog'liq
ameliy





Ameliy jumis

Orfoepiya


Jobasi

Orfoepiya haqqinda

Buwinnin jasaliwi
So’ylew waqtinda so’ylew ag’imi ta’biyiy tu’rde buwinlarg’a bo’linip aytiladi. So’ylew ag’imin payda etiwdin’ deregi bolg’an hawa ag’imi ju’da’ az waqitqa bo’liniwi na’tiyjesinde buwinnin’ jigi payda boladi. So’ylew ag’zalari muskullarinin’ seziwi ha’m esitiwi arqali buwinlardin’ shegarasi esitilip turadi. Solay etip buwin fonetikaliq kategoriya bolip awizeki so’ylew arqali ju’zege asadi. So’ylew waqtinda sesler birgelki aytilmaydi. Dawissiz seslerdi aytqanda so’ylew ag’zalari ortasinda jabisiw yamasa jaqinlasiw payda etiletug’inlig’i, dawislilardi aytqanda so’ylew ag’zalarinin’ aralig’i ashiq halda bolatug’inlig’i belgili. Al so’ylew bolsa, dawisli ha’m dawissiz seslerdin’ maqsetke muwapiq izbe-iz dizbeklesken ag’iminan turadi. Sonliqtan so’ylew waqtinda awiz boslig’inda u’nsiz jabisiw (yamasa juwisiw) ashiliw mudami qaytalanip turadi. Bunday qubilislar buwinnin’ jasaliwina sebepshi boladi.
So’ylew ag’zalarinin’ jabisiw (yamasa juwisiwi) ha’m ashiliw qubilisi menen so’ylew ag’zalari muskullarinin’ bosan’lasiw ha’m olardin’ keriliw qubilisi, basqasha aytqanda so’ylew ag’zalarinin’ tek belgili bo’liminin’ ko’birek ku’shli jumsaliwi ha’m tutas barliq so’ylew ag’zalarinin’ birlikte ko’birek ku’sh jumsawi, o’z ara tig’iz baylanisli boladi. Dawisli seslerdin’ artikulyatsiyasi waqtinda awiz boslig’i anaw ya minaw da’rejede ken’irek ashiq boliwi menen birge tutas so’ylew ag’zalarinin’ muskullari kerilip, barliq so’ylew ag’zalari ko’birek ku’sh jumsaydi. Al dawissiz seslerdi aytqanda so’ylew ag’zalarinin’ bir bo’liminde g’ana maksimal’ jaqinlasiw (yamasa jabisiw) boladi ha’m da’l sol bo’limine ko’birek ku’sh tu’sip, ko’birek energiya jumsaladi da, qalg’an so’ylew ag’zalarinin’ muskullari bosan’ halda turadi. Ko’birek ku’sh jumsalip, muskullardin’ keriliwi arqali jasalatug’in ses (dawisli ses) buwin quraytug’in ses delinedi ha’m ol buwindi sho’lkemlestiriwshi, buwinnin’ orayi boladi. Al az ku’sh jumsalatug’in, muskullardin’ bosan’lasiwi arqali jasalatug’in ses (dawissiz ses) buwin quray almaytug’in ses delinedi ha’m ol dawisli sestin’ jeteginde buwinnin’ qurilisinda keledi.

Buwing’a bo’liw


Ha’r bir buwin artikulyatsiyaliq jaqtan u’sh basqishtan turadi; birinshi ku’sh jumsawdin’ kem-kem o’sip bariw basqishi; ekinshi, ku’sh jumsawdin’ shin’i; u’shinshi, ku’sh jumsawdin’ pa’sen’lep bariw basqishi. Dawissiz sesler buwinnin’ orayi bolg’an dawisli sestin’ aldinda yamasa son’inda kelip, ku’shtin’ kem-kem o’siw yamasa pa’sen’lep bariw basqishina tuwra keledi. Eger buwin tek jalg’iz dawisli sesten ibarat bolsa, ol dawisli ses u’sh basqishti da toliq bastan keshiredi.


Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish