О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri

О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri.

Reja:

• Pedagogik muomala va uning funksiyalari.
• O’qituvchining ta'lim jarayonidagi mahorati
• Zamonaviy o'qituvchining kasbiy mahorati, dars jarayonida interfaol usullar.

O’qituvchlik faqat ta’lim berishdangina iborat kasb emas, balki shaxsni shakllantiruvchi va o’quvchida insoniylik tuyg’ularini tarkib toptirishdek oliy maqsadni bajarishdan iborat. Shu nuqtai nazardan, bugungi pedagog zimmasiga yuksak mas’uliyat yuklatilgan. Bugun zamonaviy pedagog qanday bo’lishi lozim? Zamonaviy pedagog ijtimoy faol, qobiliyatli, ma’naviy boy va madaniyatli, innovatsion g’oyalarga intiluvchan bo’lishi, yangiliklar yarata olishi va albatta, o’quvchilarni sevishi lozim.

• O’qituvchlik faqat ta’lim berishdangina iborat kasb emas, balki shaxsni shakllantiruvchi va o’quvchida insoniylik tuyg’ularini tarkib toptirishdek oliy maqsadni bajarishdan iborat. Shu nuqtai nazardan, bugungi pedagog zimmasiga yuksak mas’uliyat yuklatilgan. Bugun zamonaviy pedagog qanday bo’lishi lozim? Zamonaviy pedagog ijtimoy faol, qobiliyatli, ma’naviy boy va madaniyatli, innovatsion g’oyalarga intiluvchan bo’lishi, yangiliklar yarata olishi va albatta, o’quvchilarni sevishi lozim.

Ba’zi o’qituvchilar borki, ular nihoyatda kuchli bilim, yaxshigina nutqqa ega bo’lishadi, biroq o’quvchilar bilan muomala qila bilishmaydi. Ularda o’qituvchini eshitish sabr-toqat malakasi yetishmaydi. 

• Hamma narsa o’qituvchining o’quvchilar bilan mohirona
• maqsadga muvofiq munosabatlarni o’rgatishga bog’liq, 
• chunki bunday munosabatlar o’z navbatida ijodiy muloqotni 
• shakllantirishga xizmat qiladi. 
• Ko’pchilik 25 % o’qituvchi o’zining maktabdagi yetakchilik
•  rolini anglamaganligi uchun hamma aybni o’quvchilarning “tarbiyasizligi” ga to’nkaydi. 

• Pedagogik muomala - bu o’qituvchining o’quvchilar bilan dars va darsdan tashqari
• paytdagi qulay psixologik holat yaratish maqsadida olib boradigan kasbiy muloqoti.
• Pedagogik muomala ijtimoiy-psixologik jarayon sifatida quyidagi funksiyalarga ega:
• shaxsni anglash, axborot almashuv, faoliyatni tashkil etish, rol almashtirish, hamdardlik, o’z
• qadrini bilish, ishtirokchilarni almashtirish, kechinmalar hosil qilish, o’zida ishonchni
• shakllantirish va hakozo.

• Xushmuomala xulq-atvorli pedagog insonparvarlik prinsipiga asoslanib, eng murakkab
• vaziyatlarda ham insonni hurmat qilish asosida ish tutadi. Bu to’g’risida
• O’zbekiston Respublikasining
• “Ta’lim to’g’risida”gi Qonunida
• “ta’lim va tarbiyaning insonparvar,
• demokratik xarakterda ekanligi” ta’kidlangan.

• Diqqatni taqsimlay olish qobiliyati- bu qobiliyat bir vaqtning o’zida diqqatni bir qancha faoliyatga qarata olishda namoyon bo’lib, o’qituvchi ishida g’oyat muhim ahamiyatga egadir Qobiliyatli, tajribali o’qituvchi o’zining diqqat e’tiborini o’quv materialini qanday bayon etilishiga , uning mazmuniga, o’z fikrlarini atroflicha qilib qanday ochib berishiga yki o’quvchi fikriga baralla qaratadi va shu bilan birga bir vaqtning o’zida barcha o’quvchilarni kuzatib, ularni toliqqan toliqmaganliga e’tiborli yoki e’triborsizligiga, darsni tushunish tushunmasligiga ahamiyat berib, o’quvchilarning intizomini kuzatadi hamda oqibat natijada o’zining shaxsiy xulq atvoriga ( yurish turishiga, o’zining qanday tutishiga, mimika va pontamimikasiga ) e’tibor beradi. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan qobiliyatlardan tashqari o’qituvchi inson shaxsining maqsad sari intilishi, uddaburonlik, mehnatsevarlik, kamtarlik, kabi qator ijobyuiy xislatlariga ega bo’lishi lozim. U o’quvchilarni tarbiyalar ekan, o’zining xulq- atvori, yurish- turishi, xullas, butun o’qituvchilik shaxsi bilan o’quvchilarga o’rnak bo’lishi kerak. O’qituvchining o’zini qo’lga ola bilishi muhim ahamiyatga egadir.

• O’z diqqatini taqsimlashni bilmaydigan o`qituvchi darsda juda qiynaladi. U diqqatini bir narsaga, doska oldidagi o`quvchi bilan band qiladida, boshqa o`qituvchilarning nima qilayotganligini ko`rmaydi, sinfda, intizom izdan chiqadi. O`quvchilarning yozma ishlarini e`tibor bilan tekshirish o`qituvchidan diqqatning nihoyatda kuchli va chuqur bo`lishini taqazo qiladi. Tajribali o`qituvchilar bir o`quvchidan so`raganda, boshqasini doskaga chiqaradi, uchinchisiga qaraydi, to`rtinchisining yoniga boradi, beshinchisiga individual topshiriq beradi va hakozo. Bularning barchasi ortiqcha ogohlantirishsiz bajariladi va qolgan o`quvchilar ham diqqat ko`lamidan chetga qoldirilmaydi. Bu, birinchidan, ta`lim tarbiya vazifalarining muvaffaqiyatli bajarilishining ta`minlasa, ikkinchidan o`quvchilar diqqatining o`quv faoliyatiga har doim faol yo’naltirib borilishi natijasida ularda ixtiyoriy barqaror diqqat tarbiyalanib boradi. Demak, ta`lim-tarbiyadagi muvaffaqiyat o`qituvchi diqqati va kuzatuvchanligining yuqori sifatga ega bo`lishiga ham bog`liqdir.