|
Non qayerdan keladi?
4-sinf
Maqsadlar:
ta’limiy: o‘quvchilarni Qambar O‘tayevning «Non qayerdan keladi?» she’ri bilan tanishtirish;
tarbiyaviy: nonning aziz ne’mat ekanligini uqtirish, uni uvol qilmaslikka o‘rgatish, she’r orqali o‘quvchilarda nonni e’zozlash va qadrlash hissini rivojlantirish;
rivojlantiruvchi: o‘quvchilarning ifodali o‘qish malakalarini va non tayyorlash mashqi jarayonida qo‘l motorikasini rivojlantirish.
Dars turi: yangi bilim beruvchi, noan’anaviy.
Dars metodi: guruhlarda amaliy ishlash, aqliy hujum, o‘z-o‘zini baholash, boshqotirma, «Venn diagrammasi».
Didaktik vositalar: non turlari aks etgan rasmlar, rubob, o‘quvchilarga tanishtirish uchun bug‘doy, un va boshqotirma usulidagi tarqatmalar.
Texnik vositalar: proyektor, ekran, kompyuter, disk.
Darsning borishi
Tashkiliy qism (3 daqiqa).
(O‘qituvchi tomonidan dars nomi va kun hikmati e’lon qilinadi. O‘quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi).
Dars nomi: «Non — eng aziz ne’mat»
Kun hikmati:
Non aziz, eng halol
Non serob bemalol.
Bo‘lmasin hech uvol,
Uvog‘ini terib ol.
O‘tilgan mavzuni mustahkamlash (7 daqiqa).
Shoir Shukur Sa’dullaning «Yoz» she’ri tezkor savollar orqali yodga olinib, o‘tilgan mavzu mustahkamlanadi. Har bir o‘quvchiga tezkor savollar tarqatiladi. Uning natijasi o‘z-o‘zini baholash usuli orqali aniqlanadi.
Yangi mavzuni tushuntirish (20 daqiqa).
(O‘qituvchi bugungi mavzuni e’lon qiladi va o‘quvchilarni guruhlarga ajratadi).
O‘qituvchi: — Bugun darsda shoir Qambar O‘tayevning «Non qayerdan keladi?» she’rini o‘tamiz.
«Aqliy hujum» metodi o‘tkaziladi. «Non qayerdan keladi?» savoliga o‘quvchilarning javoblari tinglanib, umumlashtiriladi. Ekranda ovozli slayd namoyish etiladi. Unda nonning qanday paydo bo‘lishi va uning tayyor holda dasturxonimizga yetib kelguncha bo‘lgan jarayon hikoya qilinadi. She’r o‘qituvchi tomonidan ifodali o‘qib beriladi.
So‘ng har bir guruh o‘quvchilari she’rni qismlarga bo‘lib, ifodali o‘qiydilar.
1- guruh:
Uyga kelganda mehmon
Oyim yozar dasturxon.
Oldiga non qo‘yishar,
Eng avval non yeyishar.
Mehmon uyga yo‘l olar,
To‘g‘ram-to‘g‘ram non qolar...
Yuz yoshdan oshgan bobom
Dadamlarga der: — Bolam,
2- guruh:
Non qayerdan keladi,
Bular qaydan biladi?
Qurit, qopga solib qo‘y,
Nobud qilma, olib qo‘y.
Bolalar ko‘chamizda
Qish, bahor yoz-u kuzda
Non yeb yurishar, gohi
Tushar yerga ushog‘i.
3- guruh:
O‘yga tolib qolar jim
To‘qsonga kirgan buvim
Ko‘ziga yosh oladi:
— Non qayerdan keladi,
Bular qaydan biladi?
Bobomlar qotgan nonni
Boqsam, qiynalib joni
Hovonchalarda tuyar,
Ushog‘in o‘pib qo‘yar.
Lug‘at ustida ishlash va ohangdosh so‘zlarni topish guruhlarga vazifa qilib beriladi.
Ohangdosh so‘zlar:
qo‘yishar — yeyishar
yo‘l olar — non qolar
solib qo‘y — olib qo‘y
keladi — biladi
Lug‘at ishi:
Hovoncha — qotgan nonlar solib tuyuladigan idish.
O‘quvchilar ohangdosh va mazmuni yaxshi tanish bo‘lmagan so‘zlar bilan tanishtirilgach, she’rning umumiy mazmunini o‘qituvchi bilan birgalikda tahlil qiladilar. Birinchi to‘rtlikdagi mehmon kelganda dasturxon yozib, oldiga non qo‘yish kerakligi odobnoma darslarida ham o‘tilgani esga olinadi. O‘quvchilar she’rning keyingi to‘rtligidagi nonning yerga tushgan ushog‘idan ta’sirlanib, ko‘ziga yosh olgan to‘qson yoshli buvi holatini va non ushog‘ini ko‘zlariga surtib o‘pgan, yuz yoshdan oshgan bobo holatini «Venn diagrammasi» usuli orqali tasvirlaydilar.
Non — qadim-qadimdan ulug‘lanib, har bir xonadonda muqaddas va aziz hisoblangan ne’mat. O‘qituvchi bu haqda hikoya qilish jarayonida o‘quvchilarni non turlari, pishirish usullari va texnologiyasi bilan ham tanishtiradi.
-
Nonning pishirish usuliga ko‘ra turlari:
tandir non, tova non, gaz pech non.
-
Tarkibiga ko‘ra turlari:
bug‘doy non, arpa non, makkajo‘xori va oq jo‘xori non.
-
Tayyorlash texnologiyasiga ko‘ra:
obi non, gijda non, patir non, shirmoy non, (ba’zan lochira non ham alohida texnologik turga kiritiladi).
Dam olish daqiqasi.
Musiqa faniga bog‘langan holda o‘tkaziladi. «Non aziz — eng halol» qo‘shig‘i o‘quvchilar bilan rubob jo‘rligida ijro etiladi. (Po‘lat Mo‘min she’ri, Shermat Yormatov musiqasi).
«Amaliy ish» metodi. Bu metod mehnat faniga bog‘langan holda o‘tkaziladi. O‘qituvchi o‘quvchilarga oldindan tayyorlab kelingan xamir bo‘laklaridan beradi. Va bu xamirdan non yasash mumkinligini aytib, uning tarkibini tushuntiradi.
O‘qituvchi: — Non xamirini tayyorlash uchun, dastlab qaynab chiqqan suvni ilitib, unga tuz, xamirturush, so‘ngra un solib xamir qoriladi. Yaxshilab qorilgan xamirni oshirish uchun uni maxsus qalin dasturxonga o‘rab, ikki soatga dam oldirib qo‘yiladi. Qo‘limizdagi xamir ham ana shunday oshirilgan bo‘lib, endi sizlar bilan undan non yasaymiz.
O‘qituvchi dastlab bir bo‘lak xamirdan o‘zi non yasab ko‘rsatadi. O‘quvchilar esa atrofida aylana shaklida turishib, nonning yasalishi bilan tanishadi.
O‘qituvchi: — Qani ayting-chi, bolalar, bu non shakliga o‘xshadimi?
— Ha (bolalar bir ovozda javob berishadi).
O‘qituvchi: — Non ko‘rinishi matematika fanidagi qaysi shaklni eslatyapti?
O‘quvchilar: — Dumaloq.
O‘qituvchi: — Barakalla bolalar, keling, unda sizlar ham qo‘lingizdagi xamirdan shunday non yasashga harakat qilib ko‘ring.
(O‘quvchilar 3 guruhga bo‘linadi. Ular orasidan mehnat fanidan eng faol bo‘lgan o‘quvchilar tanlanib, ikki daqiqa vaqt mobaynida non yasashga kirishadilar).
O‘qituvchi o‘quvchilarning ishini kuzatar ekan, xamirgacha bo‘lgan jarayonni tushuntirib, tabiiy bug‘doy va tegirmondan chiqqan unni ko‘rsatadi.
O‘qituvchi: — Barakalla bolalar, siz juda chiroyli nonlar yasadingiz. Endi ularni pishirish uchun maktab oshxonasidagi oshpaz akalarimizga beramiz. Ular nonlarni tanaffusga chiqqunimizcha pishirib qo‘yishar ekan. Bugun tushlikda siz o‘z qo‘llaringiz bilan yasagan nonlarni tanovul qilasiz. O‘quvchilar xursandchiliklaridan chapak chalishadi.
Bu metod yordamida o‘quvchilar nonning tayyorlanish jarayoni bilan qisman bo‘lsa-da, tanishadilar. «Non yopayotgan novvoy» rasmi asosida esa o‘qituvchi xamir yasash jarayonidan keyingi bosqichlarni ham gapirib beradi.
Yangi mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa).
Har uchala guruhga mazkur bo‘g‘inlarni birlashtirib, ulardan qanday maqol hosil bo‘lishini topish vazifasi beriladi.
«Nonning uvog‘i ham non» maqolini birinchi bo‘lib topgan guruh, maqolni non haqidagi o‘zlari bilgan birorta she’rga bog‘lagan holda izohlab beradi. Nonni nima uchun qadrlash kerakligi o‘quvchilardan so‘raladi. O‘quvchilarning fikrlarini o‘qituvchi xulosalaydi. Dars boshida e’lon qilingan kun hikmatiga oydinlik kiritiladi.
Non aziz – eng halol
Non serob, bemalol.
Bo‘lmasin hech uvol,
Uvog‘ini terib ol.
O‘quvchilarni baholash va uyga vazifa berish (5 daqiqa).
Bu bosqichda darsda va amaliy ish qismida faol qatnashgan o‘quvchilar rag‘batlantirilib, baholanadi.
Uyga vazifa: Qambar O‘tayevning «Non qayerdan keladi?» she’rini yod olish.
Xulosa qilib aytganda, boshlang‘ich sinflarda tabiatshunoslik, mehnat, musiqa, o‘qish va ona tili fanlari bog‘langan holda olib borilsa, o‘quvchilar ijodkorligi va dars samaradorligiga erishish imkoniyati oshadi. Buning uchun pedagogdan boshqa fanlar bilan bog‘liq jihatni darsda o‘rinli va kerakli uslubda qo‘llay bilish talab qilinadi. Agar o‘qituvchilarimiz ana shu muhim jihatni hisobga olsalar, albatta, integratsiyalashgan darslarni o‘tishda muvaffaqiyatga erishadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
