Namangan davlat universiteti ekologiya va tabiatni muhofaza qilish


-Jadval  Biosferadagi o’simlik va hayvonlar biomassasi(1)



Download 0,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/77
Sana15.05.2021
Hajmi0,8 Mb.
#64408
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   77
Bog'liq
ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fani boyicha maruzalar matni

2-Jadval 
Biosferadagi o’simlik va hayvonlar biomassasi(1) 
 
Biomassa 
Mlrd.t 



 
  Quruqlik biotasi 
       
      O’simliklar                     1341,3                              98,62 
       Hayvonlar                        10,9                                0,81 
       Jami                            1352,2                              99,43 
 
  Okean biotasi 
         
       O’simliklar                         0,7                                0,05 
        Hayvonlar                          7,1                                0,52 
        Jami                                7,8                                0,57 
 
   Hammasi                             1360,0                                100,0 
   
 
Biosferada  modda  va  energiyaning  aylanma  harakatlari    to’xtovsiz  amalga 
oshadi.  Moddalarning  aylanma  harakati  deganda  kimyoviy  elementlarning 
ko’chib  yurishi,  yoki  migratsiyasi  tushuniladi.  Kichik biologik va katta geologik 
aylanma 
harakatlar 
ajratiladi. 
Biologik  aylanma  harakatda  qatnashadigan 
organizmlarning  produtsent,  konsument  va  redutsent  ekologik  guruhlari 
ajratiladi.  Produtsentlar  uglerod,  quyosh  energiyasi  va    suv  ishtirokida  organik 
mahsulotlarni  yaratadi,  konsumentlar  birlamchi  mahsulotni  iste’mol  qiladi  va 
redutsentlar  organik  moddalarni  parchalaydi.  Yashil  o’simliklar  quyosh 
energiyasidan  foydalanib,  tirik  moddalarning  birlamchi  mahsulotini  hosil  qiladi, 
SO
2
  ni  o’zlashtirib  O
2
  ni  ajratadi.  Hayvonlar  o’simliklar  bilan  oziqlanadi, 
kislorodni  o’zlashtirib  SO
2
  ni  ajratadi.  O’lik  hayvon  va  o’simlik  qoldiqlarini 
hasharotlar,  zamburug’lar,  bakteriyalar  va  boshqalar  parchalaydi,  mineral  yoki 
noorganik  birikmalarga  aylantiradi.  Ular  tuproqqa  tushib,    yana  o’simliklar 


tomonidan  o’zlashtiriladi.  Katta  aylanma  harakatda  ushbu  jarayon  quruqlik  va 
okean o’rtasida  amalga  oshadi. 
V.I.Vernadskiy  aylanma  harakatda  ishtirok  etadigan  tirik  moddaning 
quyidagi  besh asosiy funktsiyasini  ajratadi: 
 
gaz  funktsiyasi-atmosferadagi  asosiy  gazlar  tirik  organizmlar  faoliyati 
natijasida  vujudga  kelgan  va yangilanib  turadi; 
 
biogen  moddalarni  to’plash  funktsiyasi-organizmlar    tanasida  ko’plab 
kimyoviy  elementlarni  to’playdi; 
 
oksidlanish-qaytarilish  funktsiyasi  temir,  oltingugurt,  marganets,  azot 
va  boshqa  elementlarning  biogen  migratsiyasini  ta’minlaydi.  Tirik  xujayralar 
ishtirokida  oksidlanish-qaytarilish  reaktsiyalari  millionlab  marta  katta  tezlikda 
amalga  oshadi; 
 
biokimyoviy  funktsiya-tirik  moddaning  ko’payishi,  o’sishi  va 
ko’chishi, o’lgan organizmlarning  parchalanishi  va chirishi  bilan  bog’liqdir; 
 
insonning  biogeoximik  faoliyati-  oraliq  moddalarni(ko’mir,  neftь,  gaz 
va boshqalar) ko’plab chiqarish va ishlatish  . 

Download 0,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish