Mushak qisqarishining energiya manbai

Mushak qisqarishining energiya manbai

Mushaklarning qisqarishi ko'p energiya talab qiladi. Aslida, mushaklar kimyoviy energiyani mexanik energiya va issiqlik energiyasiga aylantiradigan mashina ham deyiladi. ATF bu tezkor energiya manbaidir,uning manbai esa uglevod va lipidlar.

ATF gidrolizi(hydrolysis)

ATF gidrolizi mushaklarning qisqarishi uchun energiya beradi.

Mushakda saqlanadigan ATF muskulning qisqarish faolligini boshlaydi, lekin bir necha marta tebranishdan keyin esa u tugab qoladi. Taxminan 3 sekund ichida mushak hujayrasida saqlanadigan barcha ATF ning tugashi boshlanadi.

Shunday qilib, ATFni qayta sintez qilishga ehtiyoj paydo bo’ladi

ATP ning qayta sintezi(resynthesis)

Mushak tolasi qisqarish paytida ADF dan ATFni qayta sintez qilishning uchta usuli mavjud:

1. ADF ning kreatin fosfat bilan fosforlanishi.

Mushakning ATF lari tugagandan so’ng darhol, ATF mushak tolasining, kreatin fosfat (CP) zahiralarini defosforillash reaksiyasi natijasida ajralib chiqadigan energiya yordamida qayta tiklanadi.

Yuqoridagi reaksiya Lohman reaksiyasidir.Bu reaksiya juda tez boradi va faqat bitta enzim talab qiladi.U qaytariladigan va massa saqlanish qonuniga bo'ysunadi. Kreatin fosfat miqdori cheklanganligi sababli, ushbu mexanizm bilan hosil bo'lgan ATF miqdori mushaklarning qisqarishi uchun atigi 5 soniya ga yetadi. Shuning uchun, keyingi mexanizm tezda ishga tushadi.

[Tinch holatda mushakda ko'p miqdordagi ATF bo’ladi, shuning uchun reaksiya o'ngdan chapga qarab boradi va kreatin fosfat hosil bo’ladi va shu bilan zaxira ko'payadi.]
2.Glycolysis

Kreatin fosfat zaxiralari tugagandan so'ng, ATF va fosfokreatinni qayta tiklash uchun ishlatiladigan keyingi muhim energiya glikoliz bo'lib, mushaklarning qisqarishini taxminan 1 daqiqa ushlab turishi mumkin, glikolizdan keyin har bir glikogen molekulasi ikkita piruvat kislotasi va ikkita ATF molekulasini hosil qiladi. Piruvat kislotasining keyingi o'zgarishi kislorod mavjudligi yoki mavjud emasligiga bog'liq.

1.Kislorod mavjud bo’lmasa

Piruvat kislota qonga tushadigan sut kislotasiga aylanadi. Qondan sut kislotasi buyrak va jigar tomonga boradi, u yerda u glyukozaga aylanib, yana muomalaga chiqadi.

(Kori sikli).

2.Kislorod mavjud bo’lsa

Krebs sikli bo’yicha reaksiya davom etadi.
Har bir glikogenni parchalanishi natijasida jami 38ta ATF hosil bo’ladi:

• Glikoliz paytida 2 ta ATF molekula hosil bo'ladi,

• ATP ning 2 molekulasi Krebs tsikli davomida hosil bo'ladi

• ATPning 34 molekulasi glikogen molekulasining parchalanishi paytida hosil bo'lgan vodorod ionlari yordamida hosil bo'ladi.

Glikolizning ahamiyatini 2ta ustun tarafi:

• Birinchidan, glyukolitik reaktsiyalar kislorod bo'lmagan taqdirda ham sodir bo'ladi, shu sababli mushaklar qisqarishi kislorod mavjud bo'lmaganda ham qisqa muddat davom etishi mumkin.

• Ikkinchidan, glikoliz jarayonida ATF hosil bo'lish tezligi Kislorodli oksidlanishdagi ATF sintezi jarayonidan 2 martta tez sodir bo’ladi.
3. Kislorodli oksidlanish

Kislorodli oksidlanish,ya’ni turli xil ozuqa moddalarni kislorod bn reaksiyasi natijasida hosil bo’ladigan ATF mushaklar qisqarishi uchun so’nggi energiyadir. Ushbu manba mushaklar tomonidan uzoq muddatli qisqarish uchun ishlatiladigan barcha energiyaning 95% dan ko'prog'ini tashkil etadi. Oksidlanish almashinuvida ishlatiladigan ozuqa mahsulotlariga quyidagilar kiradi: yog'lar, uglevodlar va oqsillar:

• Yog 'kislotalari ko'p soat davomida davom etadigan mushaklarning qisqarishi paytida ATF ning ko'p qismini qayta sintez qilish uchun ishlatiladi.

• Glikogen 2-4 soat davom etadigan mushaklarning qisqarishi uchun zarur bo'lgan energiyaning yarmiga to'g'ri keladi.

Muhim eslatma!!!

• Tez, ammo qisqa muddatli mashqlar paytida, masalan. 10 soniyani talab qiladigan 100 metrlik poygada iste'mol qilingan energiyaning 85% anaerobik tarzda olinadi.

• O'rtacha intensiv mashqlar paytida, masalan. 16 daqiqa davom etadigan 3 km masofada sarflangan energiyaning 20% anaerobik tarzda olinadi.

• Yengil intensivlikda uzoq muddatli jismoniy mashqlar paytida, masalan. taxminan bir soat davom etadigan uzoq masofadagi poygada energiyaning atigi 5% anaerob metobolizmdan olinadi.

Kislorodga talab, iste'mol

Kislorodga talab jismoniy mashqlar intensivligi bilan ortadi (ya'ni mushaklarning qisqarish intensivligi). ½ daqiqagacha davom etadigan sprintda kislorodga bo'lgan talab 20 L / min atrofida ekanligi xabar qilingan.

Kislorod iste'moli

yoki kisloroddan foydalanish - bu mashqlar paytida aslida iste'mol qilingan kislorod hajmi. Kuchli jismoniy mashqlarni bajarishda odam iste'mol qilishi mumkin bo'lgan maksimal kislorod miqdori (talabdan qat'iy nazar) max. Xalqaro darajadagi sprinterda max 75 ml / kg / min (taxminan 4 L / min) bo'ladi.