Muhammad al- xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

MUHAMMAD AL- XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Elektronika va sxemalar 2

Bajardi: CAE005-guruh talabasi

Muxamedov Olimxon

Tekshirdi: Aripov Xayrulla

4-mavzu bo’yicha savol va javoblar

Darlington juftligi. Uilson tok ko'zgusi sxemasi

1.Tarkibiy tranzistorlar haqida tushuncha bering.

Tarkibiy tranzistorlar. Kaskadlaming kuchaytirish koeffitsiyentlari va kirish qarshiliklari uchun ifodalami tahlil qilib, ularning maksimal qiymatlari UE ulangan sxemada tranzistorning differensial tok uzatish koeffitsiyenti h_2iE=B bilan aniqlanadi deb xulosa qilish mumkin.

h_2iE ning real qiymatlari tranzistor tuzilmasi va tayyorlanish texnologiyasi bilan aniqlanadi va odatda bir necha yuzdan oshmaydi. Bundan

asosan operatsion kuchaytirgichlarning kirish kaskadlarida qo'llaniladigan, maxsus superbeta tranzistorlar mustasno.

Bir nechta (odatda ikkita) tranzistomi o‘zaro ulab h_2iE qiymatini oshirish muammosini hal qilish mumkin. Ulanishlar shunday amalga oshirilishi kerakki, tranzistorlami yagona tranzistor deb qarash mumkin bo‘lsin. Bir turli tranzistorga nisbatan sxemalar birinchi marta Darlington tomonidan taklif etilgan edi, shuning uchun Darlington juftligi yoki tarkibiy tranzistori deb ataladi.

Tarkibiy tranzistorda natijaviy tok uzatish koeffitsiyenti alohida tranzistorlar tok uzatish koeffitsiyentlarining ko'paytmasiga teng. Agar B₁va B₂ bir xil qiymatga ega bo‘lsa, masalan, lOOga hisoblab topilgan koeffitsiyent B=B₁×B₂=10⁴ bo'ladi.Lekin bir xil VT1 va VT2 larda B₁ va B₂ koeffitsiyentlar I_K1 va I_K2 kollektor toklari bir xil bo‘lgandagina bir-biriga teng bo‘ladi. I_E1>>I_B1=I_E2 bo‘lgani uchun I_K2 >> I_{K1 .} Shuning uchun B₁<2 va B=B₁×B₂ amalda bir necha mingdan oshmaydi.

Tarkibiy tranzistorlar turli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan tranzistorlar asosida ham hosil qilinishi mumkin. Bunday tuzilmalar qo‘shimcha simmetrfyaga ega bo‘lgan tarkibiy tranzistorlar deb ataladi.

2. Uilson tok ko'zgusi sxemasini ishlash mexanizmini tushuntiring.

Sxemada boshqaruvchi VT1 va VT2 tranzistorlaning baza toklari qarama-qarshi yo'nalgan.

I₁ - I_B2 + I_B1 = I_E1 I₂ + I_B2 - I_B1 = I_E3

( Uilson tok ko'zgusi sxemasi )

VT1 va VT2 tranzistorlar egizak. Ulaming ishlash rejimlari bir birinikidan kollektor - baza kuchlanish bo'yicha farq qiladi. VT1 tranzistorning kollektor - baza kuchlanishi VT2 tranzistorning emitter -baza kuchlanishiga teng, ya’ni qiymati kichik. VT2 tranzistorning kollektor - baza kuchlanishi esa R rezistordagi va RYu zanjirdagi kuchlanish pasayishlari bilan aniqlanadi va sezilarli darajada katta bo‘lishi mumkin.

Lekinn baza toki kollektor - baza kuchlanishi qiymatiga sust bog‘langan, shuning uchun I_B1= I_B2 Emitter toklari ham holat sabablariga ko‘ra bir-biriga teng I_E1= I_E3.

Natijada : I₂ = I₁ – 2(I_B2 - I_B1 ) = I₁ .

3. Aktiv tok transformatori sxemasini ishlash mexanizmini tushuntiring.