Molekulyar spektroskopiya va uning rivojlanish tarixi

Molekulyar spektroskopiya va uning rivojlanish tarixi.

Guruh: C5-18 Bajardi:_______________________ Tekshirdi:_____________________

• Reja:
• Kirish
• Spektroskopiyaning rivojlanish tarixidagi birinchi va ikkinchi davrlar, spektroskopiyaning asosiy ifodalari.
• Energetik holatlar orasidagi о‘tishlar haqida umumiy tushunchalar
• Eynshteyn koeffisiyetlari.
• Zarralarning uyg‘ongan holatda yashash vaqti. Metastabil holat
• Xulosa

• Yorug‘lik tо‘lqini tarqalayotganda ikki muhit chegarasidan qaytish va sinish qonunlari bizlarga ma’lum. Shu bilan birga yorug‘lik tо‘lqini biror bir moddada tarqalayotganda yutilish bilan birga sochiladi ham. Bu hodisani biz kundalik hayotimizda har kuni kuzatamiz. Yorug‘likning atmosferada sochilishi natijasida osmon kо‘m-kо‘k bо‘lib kо‘rinadi. Agar yorug‘lik atmosferada sochilmaganda edi kunduz kuni ham biz quyosh va yulduzlarni qorong‘i osmonda kuzatgan bо‘lar edik.
• Umuman elektromagnit tо‘lqinni (radiasiyaning) modda bilan ta’sirini о‘rganadigan fan bu molekulyar spektroskopiyadir. Elektromagnit radiasiya bilan moddaning ta’siri natijasida yutilish va sochilish hodisalari vujudga keladi. Kuzatish obyekti sifatida har xil agregat holatdagi obyektlarni qо‘llash mumkin. Spektroskopiyaning rivojlanish tarixi asosan ikki davrga bо‘linadi.

• Birinchi davr 1666 yili Nyuton tomonidan spektrning kashf etilishidan 1913 yilgacha. Nyuton, Lomonosov va boshqalar faqatgina tutash spektrlarni kuzatgan. 1777 yilga kelib Sheyel tomonidan infraqizil nurlar, 1801 yilda Ritter tomonidan ultrabinafsha nurlar kashf etildi. Chiziqli spektrlarni birinchi bо‘lib 1814 yilda Fraungofer ochdi. 1859 yilda Kirxgof jismlarni nur chiqarishi va nur yutishlari orasidagi bog‘lanishni topib spekroskopiyaning asosiy qonunlaridan birini yaratdi. Keyinchalik spektral analiz metodini yaratdilar. Spektral analiz metodi yordamida osmon jismlarining tarkibi birinchi bо‘lib aniqlandi. Kо‘plab yangi elementlar topildi. Kо‘p elementlarning spektral chiziqlarining tablisalari tuzildi va undan keyingi yarim asr davomida spektroskopiya texnikasi rivojlandi. Vodorod va ishqoriy metallar spektridan seriyalar topildi. 1885 yilda Balmer vodorodning kо‘zga kо‘rinuvchi yaqin ultrabinafsha oblastidagi 13 ta spektral chiziqni ma’lum bir qonuniyat bilan joylashishini va chiziqlar tо‘lqin uzunligi yagona formula bilan aniqlanishini kо‘rsatdi.