Mo’ldaboyev Bekzod Tanqid

Mo’ldaboyev Bekzod
Tanqid — 1) biror narsaga baho berish maqsadida uni taxlil qilish, muhokama qilish (mas, adabiy tanqid); 2) muayyan narsa haqida salbiy fikr bildirish; 3) kamchiliklarni atroflicha asoslash va hal etish maqsadida bildiriladigan fikrmulohazalar yigʻindisi. Shu jihatdan tanqidga taraqqiyot omili sifatida qaraladi. Tanqid asosli boʻlsa, uni hisobga olish mavjud kamchiliklarni bartaraf etishga olib kelib, taraqqiyotga ijobiy taʼsir qiladi. Tanqid ayrim hollarda arzimas nuqsonlarni boʻrttirib koʻrsatish, erkin fikr bildirish imkonini suiisteʼmol qilish evaziga mavjud muhitda keskinlikni yuzaga keltirishi mumkin. Tanqid ayrim shaxs, guruh, jamoaga, aniqrogʻi, ular faoliyatining natijalariga ham qaratiladi. Bunda shaxsiy manfaatlar bilan umum manfaatlari uygʻunligi taʼminlansa, tanqidiy fikrlar umum manfaatiga xizmat qiladi.
Tanqid, adabiy tanqid, tanqidchilik — adabiy faoliyat turi, badiiy asarni, shuningdek, bu asarda aks ettirilgan hayot hodisalarini taqlil va talqin etish. Tanqid koʻpincha adabiyotshunoslikning bir qismi sifatida taʼriflanib keladi. Lekin tanqid adabiy faoliyatning mustaqil sohasi boʻlib, adabiyotshunoslikdan farqli oʻlaroq, asosan zamonaviy adabiy hayotda sodir boʻlayotgan jarayonlarni kuzatadi, bu jarayondagi yetakchi tamoyillarni aniqlaydi, gaz va jurnali saxifalarida eʼlon qilingan adabiy asarlarga munosabat bildirib, ularni odatda shu davrning gʻoyaviy va estetik talablari asosida tahlil etadi. Tanqid adabiy meros namunalarining teatr, kino, musiqa va tasviriy sanʼatdagi yangi talqini masalalari bilan ham qiziqib, oʻz eʼtiborini koʻpincha shu asarlarning hozirgi zamon uchun ahamiyatli tomonlariga qaratadi. Tanqidning asosiy vazifasi yozuvchi yoki adabiy asarni faqat tanqid qilish emas, balki adabiy asar yoki hodisaga haqqrniy baho berish, undagi yutuq va kamchiliklarni xolislik bilan yoritishdir.