Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш

“Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш” фани бўйича амалий ҳамда тажриба машғулотларини ўтказиш учун мўлжалланган услубий қўлланма олий ўқув юрти (НамМПИ) томонидан қайта ишлаб чиқилган ва олий ўқув юртларининг Касб таълими "Озиқ-овқат технология" ва Касб таълими ―Кимѐвий технологияси‖ йўналишлари бўйича таълим олаѐтган талабаларлар учун мўлжалланган.

Ушбу фанни ўзлаштиришда талабалар интернет орқали қўшимча адабиѐтлардан, метрология ва стандартлаштириш соҳаси бўйича янги чиққан қонунлардан, йўриқномалардан кенг фойдаланишлари мумкин.
Тузувчилар: доц. А.С.Пулатов,
кат. ўқит. М. Худайбердиева (НамМПИ)
Тақризчилар: доц.. Нематуллаев(НамМПИ)
Х. Холматов (Наманган МСС маркази бўлим бошлиғи)

Кириш.

Ўзбекистон Республикаси мустақил давлат сифатида эркин иқтисодий бозор муносабатлари асосида босқичма-босқич ривожланмоқда.
Эркин бозор муносабатлари тараққий топган иқтисодий жиҳатдан ривожланган мамлакатлардаги каби мустақил Ўзбекистон Республикасида 1992 йилда «Стандартлаштириш ва метрология Давлат қўмитаси» ташкил этилди. Шу муносабат билан Ўзбекистон Давлат стандартлаштириш, метрология ва миллий сертификатлаштириш тизимлари ташкил қилинди. Бундан кўзланган асосий мақсад ички ва ташқи бозорлар учун маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи ташкилотлар ва корхоналарни ишлаб чиқараѐтган маҳсулотларини стандарт талабларига мос келишини назорат қилишдир.
Бозор муносабатларига ўтиш, ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот сифатини ошириш соғлом рақобатни юзага келишини ва шу асосда халқ хўжалигини ривожлантиришни таъминлашга ундайди.
Кадрлар тайѐрлаш миллий дастурида кўрсатилганидек хозирги кундаги республика олий ва ўрта махсус касб хунар таълими Ўқув юртларида кадрлар тайѐрлашнинг асосий муаммоларидан бири, кадрларни бозор иқтисодиѐти талабларига жавоб берадиган, замонавий техника ва технологияларни ишлаб чиқаришга бемалол қўллай оладиган, рақобатбардош ва жахон стандартлари талабларига жавоб берадиган мутахассисларни тайѐрлашдан иборатдир.
Юқоридаги вазифаларни хал этиш учун Ўқув жараѐнини такомиллаштириш, ўқитишни янги замонавий услубларидан кенг фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Ана шу вазифа мутахассислар етиштирадиган, жумладан мухандис-педагоглар тайѐрловчи билим масканлари зиммасига таълим-тарбия ишларини хозирги давр талабларига мувофиқ янги усулларни такомиллаштириш вазифасини юклайди.
«Маҳсулотлар назорати ва стандартлаш» фанидан яратилган Ўқув қўлланма метрология, стандартлаштириш бўйича илмий-текшириш институтда ишлаб чиққан ўқув-услубий материаллар асосида яратилди.
Дарсликда маълумотлар стандартлаштиришнинг назарий ва услубий асоси, озиқ-овқат маҳсулотларининг сифатини текшириш ва уни назорати, давлат стандартлаш системаси, стандартларнинг иқтисодий эффекти хисоби, сертификатлаштириш атамалари ва терминларини ЎзРДС 5.0.92 га мос келиши, саноат ва қишлоқ-ҳўжалик маҳсулотларини классификациялаш, кодлаштириш ва шунга ўхшаш саволлар ўрганилади.
Юқорида келтирилган далиллар ишлаб чиқаришнинг қуйи буғини учун ишчи кадрлар тайѐрлайдиган касб-ҳунар коллежларининг Ўқув дастурларида «Маҳсулотлар сифатини назорати ва стандартлаш», фанини ўқитиш режалаштирилган бўлиб барча кўрсатилган талаблар асосида тузилди.
«Маҳсулот сифатини назорати ва стандартлаш» фанининг назарий ва амалий асосларини ўрганиш туфайли саноат маҳсулотларининг сифат кўрсаткичларини бошқариш тизимига катта эътибор қаратилади. Юқоридаги вазифаларни хал этиш учун Ўқув жараѐнини такомиллаштириш, ўқитишнинг интерактив усулларидан кенг фойдаланиш, имкон даражасида Ўқув жараѐнига янги замонавий технологияларини тадбиқ этиш долзарб вазифалардан бири бўлиб қолмоқда.
Мазкур Ўқув қўлланмада Ўзбекистон республикасининг «Метрология ва стандартлаштириш тўғрисида»ги давлат қонуни ва стандартлаштириш Давлат тизими, стандартлаштиришнинг мақсади, вазифалари категориялари, турлари ва маҳсулотларни кодлаштириш, уларни сифат кўрсаткичларини бошқаришнинг хуқуқий тамойиллари хақидаги материаллар келтирилган.