Mehnat bozori turlari Tayyorladi: G'aniyev ruslan

Mehnat bozori turlari

Mehnat bozori turlari

Tayyorladi:G'aniyev ruslan

Mehnat bozori — ish kuchi oldisotdi qilinadigan bozor. Mehnat bozorining ishtirokchilari ishga yollovchilar, ishga yollanuvchilar va ular oʻrtasidagi turli vositachilar hisoblanadi. Turli vositachi firmalar, tashkilotlar va agentliklar Mehnat bozorining infratuzilmasini tashkil etadi. Ish kuchi maxsus tovar sifatida uning sohibi tomonidan bozorga taklif etiladi. Ishga yollovchilar Mehnat bozoriga talab bilan chiqadi. Ish kuchining oldisotdisi bevosita haridor bilan sotuvchi oʻrtasida toʻgʻridan toʻgʻri yoki vositachilar ishtirokida yuz berishi mumkin.
Bu ishni mehnat birjasi yoki ish topib beruvchi firmalar bajaradi. Ish kuchining oldisotdisi mehnat bitimi shaklida rasmiylashtiriladi. Mehnat bozorida ish kuchini sotuvchi bilan uni oluvchi oʻrtasida mehnatning kelishilgan narxi — ish haqidkr.
Mehnatga talab uning narxi boʻlmish ish haqi miqsoriga nisbatan teskari mutanosiblikda, yaʼni ish haqi oshsa mehnatga talab qisqaradi, agar u pasaysa, mehnatga talab oshadi. Mehnat bozoridagi mehnat taklifi ish haqiga nisbatan toʻgʻri mutanosiblikda boʻladi. Moddiy muhtojlik sharoitida koʻp ishlab, koʻp pul topishga intilish mehnat taklifini oshiradi.
Mehnat bozorida mehnatga talab taklifdan oshib ketsa ish kuchi taqchilligi, mehnat taklifi talabdan koʻp boʻlsa ishsizlik paydo boʻladi.
Mehnat bozorining turlarga ajralishi uning harakteri va koʻlamiga bogʻliq. Mehnat bozori oshkora va yashirin harakterda faoli-yat koʻrsatishi mumkin. Oʻz koʻlamiga qarab Mehnat bozori mahalliyhududiy, milliy va jahon bozorlaridan iborat. Globalizatsiya sharoitida moddiy resurslarni mamlakatlararo taqsimlanishiga mos ravishda mehnat resurslari ham taqsimlangani sababli jahon Mehnat bozori tez rivojlanadi. Iqtisodiyoti kuchli mamlakatlar milliy Mehnat bozorida kelgindilar mehnati taklifi tez usadi, narxi arzonligidan unga talab ham ortadi. 2000-yilda Yer yuzida oʻzi tugʻilgan yurtida ishlamaydiganlar soni 80 mln. nafardan ziyod boʻldi. Xalqaro Mehnat bozori kengayishi rivojlangan mamlakatlarda oʻzga millat diasporasi oʻsishiga olib keladi (mas, 2002-yil AQShdagi xitoyliklar 15 mln. nafardan ortiq boʻlgan).
Mehnatga talab uning narxi boʻlmish ish haqi miqsoriga nisbatan teskari mutanosiblikda, yaʼni ish haqi oshsa mehnatga talab qisqaradi, agar u pasaysa, mehnatga talab oshadi. Mehnat bozoridagi mehnat taklifi ish haqiga nisbatan toʻgʻri mutanosiblikda boʻladi. Moddiy muhtojlik sharoitida koʻp ishlab, koʻp pul topishga intilish mehnat taklifini oshiradi.
Mehnat bozorida mehnatga talab taklifdan oshib ketsa ish kuchi taqchilligi, mehnat taklifi talabdan koʻp boʻlsa ishsizlik paydo boʻladi.
Mehnat bozorining turlarga ajralishi uning harakteri va koʻlamiga bogʻliq. Mehnat bozori oshkora va yashirin harakterda faoli-yat koʻrsatishi mumkin. Oʻz koʻlamiga qarab Mehnat bozori mahalliyhududiy, milliy va jahon bozorlaridan iborat. Globalizatsiya sharoitida moddiy resurslarni mamlakatlararo taqsimlanishiga mos ravishda mehnat resurslari ham taqsimlangani sababli jahon Mehnat bozori tez rivojlanadi. Iqtisodiyoti kuchli mamlakatlar milliy Mehnat bozorida kelgindilar mehnati taklifi tez usadi, narxi arzonligidan unga talab ham ortadi. 2000 yilda Yer yuzida oʻzi tugʻilgan yurtida ishlamaydiganlar soni 80 mln. nafardan ziyod boʻldi. Xalqaro Mehnat bozori kengayishi rivojlangan mamlakatlarda oʻzga millat diasporasi oʻsishiga olib keladi (mas, 2002 yil AQShdagi xitoyliklar 15 mln. nafardan ortiq boʻlgan).
Mehnat bozori tuzilmasi beshta asosiy qismdan tashkil topgan. Avvalo, bu yuqori malakali xodimlar rahbarlari (rahbarlari) nisbatan kichik, ammo juda sifatli guruh hisoblanadi. So'ngra kadrlar va yuqori malakali xodimlar mavjud. Tarkibiy tuzatishlarni va ishlab chiqarish davriy kamaytirish ichiga olgan ishlash bilan ergashdi. Unumdorligi past darajada bilan ifodalanadi ishchilar mehnat talab tarmoqlar guruh xavfsiz holatga bu guruhlar, qo'shimcha ravishda. Sabablarga ko'ra yoshlar, keksalar, nogiron insonlar, odamlar, - beshinchi qismi ishlaydigan odamlar eng zaif segment hisoblanadi , ular ish topa olmaydi.
Mehnat bozorini shakllantirish xususiyatlari uning tarkibiy qismlari, barcha va joriy holati ta'sir bor.
So'nggi yillarda, G'arb mamlakatlari sanoati uchun kadrlar qishloq xo'jaligi sohasida va ko'paytirish band sonining barqaror pasayishiga istagi kuzatilishi mumkin xizmat ko'rsatish sohasida, shuningdek, iqtisodiyotning ilm-intensiv tarmoqlarini.
Professional tuzilishi kasblar har turli vakillari majmuini o'z ichiga oladi. malaka tuzilishi ishchilar bir xil fitnes darajada va mahorat bilan bog'liq. Bugun biz ishchi kuchining umumiy massasi ta'lim darajasi muhim ortishi haqida gapirish mumkin.
Mehnat bozori tarkibi sifatida rivojlanishiga risolaning tomonidan belgilanadi bozor tuzilmalari. Bu mezon bo'yicha rivojlanayotgan ajrata bozorlar va bozorlar o'tish va ishlab (etuk) mehnat bozorida.
Tashkiliy-funksional mehnat bozori tuzilmasi rivojlangan o'z ichiga oladi , bozor iqtisodiyotini elementlarni quyidagi: printsiplarni bandlik davlat siyosati; shartnoma tizimi, shu jumladan, ishga qabul qilish tizimi; Kadrlar tizimining ta'lim intildi; qayta tayyorlash va qayta tayyorlash tizimi; ishsizlik qo'llab-quvvatlash jamg'armasi; ish birjalar; bandlik tartibga solish
Bozor sotuvchilar bilan xaridorlarning oldi-sotdi qilish orqali yuz beradigan o’zaro manfaatli va hamkorlik aloqalaridir. Umuman olganda, bozor besh funktsiya (vazifa)ni bajaradi: 1.Ishlab chiqarish bilan iste’molni bog’lash funktsiyasi. Iqtisodiy faoliyat ishlab chiqarishdan boshlanib, iste’mol bilan tugallanadi. Masalan, vertolyot zavodi uchish apparatini chiqaradi, ammo o’z ishchilari uchun oziq-ovqat, kiyim-kechak, turar-joy yaratmaydi, stanoklar, vertolyot uchun metall plasmassa, bo’yoq elektr qismlarini ham tayyorlamaydi. Zavod vertolyotini bozordr sotib, pulni ishchilarga maosh qilib beradi, ular iste’mol bozoridan tirikchilik tovarlarini sotib oladilar. Zavod ishlab chiqarish uchun zarur narsalarni ham sotib oladi. Demak, bozor orqali har xil iste’mol qondiriladi.