Мавзу: сиёсий элита ва сиёсий етакчилик

Мавзу: СИЁСИЙ БОШқАРУВДА СИЁСИЙ ЭЛИТА ВА ЕТАКЧИНИНГ ўРНИ ВА РОЛИ

РЕЖА:

• “Сиёсий элита” тушунчаси ва унинг назариялари.
• Сиёсий элитага танлаш тизимлари.
• Етакчилик табиати ва хусусиятлари.
• Сиёсий етакчиларнинг туркумланиши.

“Мен совун суртилган устуннинг учига тирмашиб чиқдим”. Б.Дизраэли

ЭЛИТА:

• жамиятда катта нуфуз, юқори мақом ва бойликка эга инсонлардан иборат олий ҳукмрон синф (Г.Лассуэлл);
• мақомидан қатъий назар оммага нисбатан ақлий ва аҳлоқий устунликка эга кишилар (Л.Бодэн);
• юксак масъулиятни ҳис қиладиган инсонлар (Ортега-и-Гассет);
• ижтимоий ҳаётни белгилаб берувчи институт ва ташкилотларда расмий ҳокимиятга эга кишилар (Т.Дай);
• жамиятдаги энг муҳим вазифаларни бажарувчи, катта нуфуз ва таъсирга эга озчилик (С.Кёллер).

Элита ва демократия: уйғунликми ёки қарама-қаршилик?

“Демократия – халқ ҳокимияти, бироқ халқ эмас, элита демократиянинг амал қилиши учун масъулдир. Бу – демократиянинг киноясидир: халқ ҳокимияти амал қилиши учун элиталар оқилона бошқармоғи лозим. Агар АқШда демократик сиёсий тизимнинг омон қолиши фуқароларнинг фаоллиги ва сиёсий саводхонлигига боғлиқ бўлганида эди, Америкада демократия аллақачонлар йўқ бўлиб кетар эди... Америка демократиясининг бахтига АқШда омма етаклаб бормайди, балки омма элиталарнинг ортидан эргашиб боради. Америка сиёсати рамзий маънода демократияга асосланган бўлса-да, у ердаги ҳаётни элитар назария нуқтаи назаридан тўғри тушуниш мумкин”.

Т.Дай ва Х.Цайглер

ЭЛИТАГА ТАНЛАШ ТИЗИМЛАРИ

Гильдия тизими:

• Ёпиқлик, юқори мансабларга талабгорларни элитанинг қуйи қатламларидан танлаш;
• “Юқорига” аста-секин кўтарилиш;
• Танлов жараёнида мансаб эгаллаш учун расмий талабларнинг кўплиги;
• Селекторатнинг нисбатан ёпиқ доираси.