Мавзу: Нутқ техникаси ва уни эгаллаш йўллари Режа

Мавзу: Нутқ техникаси ва уни эгаллаш йўллари
Режа:
Кириш

1. 
   Нутқ техникаси ҳақида тушунча
   
2. 
   Нафас техникаси
   
3. 
   Овоз техникаси
   
4. 
   Талаффуз ва нутқ суръати
   
5. 
   Нутқ техникасини такомиллаштириш
   

Хулоса

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

Кириш
Ўқитувчининг педагогик фаолиятида нутқ техникаси энг мураккаб ва доимий мунозараларга сабаб бўладиган жараён. Психологик тил билан айтганда нутқ техникаси, нотиқ нутқининг ўринли ёки ўринсиз эканлигини белгилашда намоён бўлади. Ўқитувчи ҳар хил вазиятларда, турли характердаги ўкувчилар билан мулоқотда бўлади. Демак у ўз нутқини ана шу вазиятлар асосида, ўқувчилар ҳолатига қараб тузиши, ўзгартириши, доимо нутқининг таъсирчан чиқишига эътибор бериши, ўқувчиларни зериктириб кўймаслиги учун тилнинг тасвирий воситалари бўлмиш метонимия, метафора кабилардан фойдаланиши лозим. Ўқувяилар диққатини жалб этиш, ўрганилаётган мавзуга уларни қизиқгира олиш ўқитувчи нутқ техникасининг асосий хусусиятларидандир. Ўқувчи ҳаёти давомида ўқитувчисининг нутқий хусусиятларини, ўқувчиларга мурожаат қилиш, саволларга жавоб бериш усулларини хотирасида сақлайди. Ўқитувчи нутқи ўқувчиларга таълим - тарбия бериш вазифасини бажариши керак. Шунинг учун унга фақат умуммаданий эмас, балки касбий ва педагогик талаблар ҳам қўйилади. Ўқитувчи ўз сўзининг мазмуни, сифати ва оқибати учун жамият олдида ижтимоий жавобгар шахсдир. Шунинг учун таълим-тарбия жараёнида ўқитувчи нутқи педагогик маҳоратнинг муҳим таркибий қисми ҳисобланади. Ўқитувчи нутқи дейилганда, ўқитувчининг оғзаки ва ёзма нутқи назарда тутилади. Ёзма нутқ ўкувчилар томонидан маълум бир ўрганилаётган материални ёзиб ўзлапггириши. Оғзаки нутқ - бу ўқитувчининг гапириш вақгида тузиладиган нутқи бўлиб, ўқувчилар онгига, истак ва мотивларига, ҳис-туйғуларига таъсир этувчи муҳим омилдир. Ўқитувчи оғзаки нутқ асосида зарур бўлганда ўз камчиликларини тузатиб, коррекциялаб боради.

Тажрибали ўқитувчининг нутқи қуйидагиларни таъминлаши керак:
• ўқитувчи ва унииг тарбияланувчилар ўртасидаги ўзаро муносабати ва маҳсулдор мулоқотини;
• таълим жараёнида билимни тўла қабул қилинишини, англаниши ва мустаҳкамланишини;
• ўқувчилар фаолиятига, улардаги қобилият ва иқгидор инстинктини шакллантириш мақсадида онги ва ҳиссиётига ижобий таъсир кўрсатиш;
• ўқувчиларнинг ўқув ва амалий фаолиятини мақсадга мувофиқ ташкил этиш.