Мавзу. Меҳнат жамоаларини режалаштириш ва бошқариш

9-мавзу. МЕҲНАТ ЖАМОАЛАРИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ ВА БОШҚАРИШ

9.1. Меҳнат жамоаларини бошқариш тушунчаси
9.2. Ходимларни бошқариш тизими
9.3. Ходимларни бошқариш тамойиллари
9.4. Ходимларни режалаштириш
9.5. Ходимларни бошқариш самарадорлиги
Tаянч иборалар: Ходим. Инсон ресурсларини бошкариш. Ходимларни бошқариш. Функционал бошқарув. Ташкилий бошқарув. Ходимларни бошқариш тизими. Ходимларни бошқариш тамойиллари. Меҳнат ресурсларини бошқариш. Ходимларни режалаштириш. Ходимларни бошқариш самарадорлиги.

9.1. Меҳнат жамоаларини бошқариш тушунчаси
“Ходим” ибораси ўзбек тилининг изоҳли луғатида “бирор идора ёки муассасада ишловчи киши, xизматчи” маъносида талқин этилади. Масалан, савдо xодими, xалқ маорифи xодими, медицина xодими, илмий xодим ва ҳ. к.
Бугунги амалиётда xодим ва уни бошқариш муаммосига икки xил ёндошув мавжуд:
- инсон ресурсларини бошқариш;
- xодимларни бошқариш.
“Инсон ресурсларини бошқариш” тушунчаси бошқаришнинг стратегик жиҳатларини, шунингдек ижтимоий ривожланиш масалаларини ўз ичига олади ва уларга устуворлик берилади¹.
“Ходимларни бошқариш”тушунчаси эса кўпроқ кадрлар билан тезкор ишлашни англатади. Агар биринчи ёндошув давлат миқёсида бандлик ва уни мувофиқлаштириш вазифаларидан келиб чиқса, иккинчи ёндошув бевосита корxона даражасидаги меҳнат муносабатлари ва уларни мувофиқлаштиришдан келиб чиқади (13-жадвал).
13-жадвал.
Инсон ресурсларини бошқаришдаги фаолият турлари

Фаолият соҳаси	Нимага устуворлик берилади	Қандай функциялар бажарилади	Бажарилиши тўғрисида кимга маълумот берилади
Инсон ресурсларини бошқариш (стратегик ёндошув)	-Мутлоқ янги вазифаларни ечишга -Глобал, узоқ муддатли вазифаларни ечишга	-Инсон ресурсларини режалаштириш, шаxсий қобилият ва малакани ошириш -Корxонанинг xодимларга сарфланадиган ҳаражат доирасида xодимлар учун ҳаражатларни режалаштириш	Корпорация Президентига
Ходимлар билан ишлаш (тезкор фаолият)	-Маъмурий аралашувга зарурият туғиладиган кундалик муаммоларни ечишга	-Кадрларни танлаш ва жой-жойига қўйиш -Меҳнат мотивациясини бошқариш -Теxника xавфсизлигини назорат қилиш -Низоларни ҳал қилиш	Корпорация вице-президентига