Mavzu: matritsa va ular ustida amallar



Download 80,68 Kb.
Sana29.06.2021
Hajmi80,68 Kb.
#104092
Bog'liq
Matritsa va ular ustida amallar

Mavzu: MATRITSA VA ULAR USTIDA AMALLAR.


Reja:



  1. Matritsa tushunchasi va birlik matritsa

  2. Matritsa ustida amallar

Tayanch iboralar: Matritsa, birlik matritsa, chiziqli tenglamalar, tenglamalar sistemasi, Kramer usul, Gauss usuli. Teskari matritsa, minor, determinant.
Matritsa tushunchasi va birlik matritsa

Ko‘p hollarda amaliy masalalarni hal etishda maxsus matematik ifodalardan foydalaniladi. Bunday matematik ifodalardan biri matritsalardir.

ta yo‘l va ta ustun da joylashgan sonlardan tuzilgan ushbu

to‘rtburchak shakldagi jadval o‘lchovli matritsa deyiladi. Odatda matritsalar katta harflar A, B, C,… bilan belgilanadi.Masalan,

1. matritsa, chunki u 2 ta satr va 3 ta ustunga ega.

2. matritsa, chunki u 4 ta satr va 2 ta ustunga ega.

A matritsaning elementlari 2, 0, 1, 33, -22, va 0 lardan iborat. B matritsaning elementlari 2, 3, 10, 44, -1, 3, 8 va 3 lardan iborat.

Matritsani tashkil etgan sonlar uning elementlari deyiladi. Matritsaning elementlari ikki indeks bilan yozilib, birinchi indeks shu element turgan yo‘lni, ikkinchi indeks esa ustunni bildiradi.

Agar matritsa bitta ustundan iborat bo‘lsa,

u ustun matritsa, bitta yo‘ldan iborat bo‘lsa,



u yo‘l matritsa deyiladi.

Agar matritsaning barcha elementlari nolga teng bo‘lsa [1, 187-bet],

u nol matritsa deyiladi.

Agar matritsaning yo‘llar soni ustunlar soniga teng, ya’ni bo‘lsa,

( 1 )

u - tartibli kvadrat matritsa deyiladi. Bu matritsada elementlar bosh diagonal elementlar deyiladi.

Agar ( 1 ) matritsada bosh diagonal elementlardan boshqa barcha elementlar nol bo‘lsa,

u diagonal matritsa deyiladi. Xususan bu matritsada



bo‘lsa,



u birlik matritsa deyiladi.

Matritsalar ustida amallar

va bir hil o‘lchovli matritsalar bo‘lsin. Agar va matritsalarning mos elementlari teng bo‘lsa, va teng deyiladi va kabi yoziladi.

va matritsalarning mos elementlarining yig‘indisidan tashkil topgan matritsa va matritsalar yig‘indisi deyiladi va kabi yoziladi. [1, 184-bet]



va matritsalarning mos elementlarining ayirmasidan tashkil topgan matritsa va matritsalar ayirmasi deyiladi va kabi yoziladi.



Masalan, [1, 184-bet]

1. .

2.

3.

Aytaylik, matritsa hamda son berilgan bo‘lsin. Bu matritsaning har bir elementini songa ko‘paytirishdan hosil bo‘lgan matritsa son bilan matritsa ko‘paytmasi deyiladi va kabi belgilanadi [1, 186-187-betlar] :

.

Masalan, .

Ikki va matritsalarning ko‘paytmasi tushunchasi birinchi matritsaning ustunlar soni ikkinchi matritsaning yo‘llar soniga teng bo‘lgandagina kiritiladi.

Aytaylik, o‘lchovli



matritsa hamda o‘lchovli



matritsalar berilgan bo‘lsin.



matritsaning - yo‘lda joylashgan

elementlarini mos ravishda matritsaning - ustunida joylashgan.



ko‘paytirib [1, 195-bet]



yig‘indini hosil qilamiz. Bu sonlardan tuzilgan ushbu





o‘lchovli matritsa va matritsalar ko‘paytmasi deyiladi va kabi belgilanadi.

Agar




o‘lchovli kvadrat matritsa bo‘lib,



o‘lchovli birlik matritsa bo‘lsa, u holda

bo‘ladi.


Nazorat savollari
1. Matritsa nima?

2. Matritsaning turlari?



3. Matritsalar ustada qanday amallar bajarish mumkin?
Download 80,68 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish