|
Mavzu: Axborotlarni kodlash haqida boshlang’ich tushunchalar.
(amaliy mashg‘ulot 1 soat)
Mashg‘ulotning maqsadi:Axborotlarni kodlash haqida boshlang`ich tushunchalarni olish. Axborotlarni kodlashning boshlang`ich ko`rinishlarini o`rgatish.
Mashg‘ulotning jihozi: Ko‘rgazmali material:
a) Plakatlar.
b) Kompyuterdagi ma`lumotlarni proyektorda namoyish etish.
v) Axborotlarni himoyalab chiqish.
Mashg‘ulot o‘tish vositasi: Sinf xonasi, doska, bir nechta plakatlar o`quv vositalar,internet tarmog`iga ulangan kompyuter.
Mashg‘ulotning borishi:
a) Yo`qlama qilish.
b)O`quvchilarning axborotni kodlash haqidagi tushunchalarini tekshirish.
v)Blits-so`rovlari bo`yicha o`quvchilarni avvalgi mavzulardagi bilimlari bo`yicha qisqacha suxbat o`tkazish.
g) Yangi mavzuning bayoni: Axborotlarni himoyalash haqida boshlang`ich tushunchalar beriladi va bir necha qiziqarli misollar keltiriladi.
d) Sinfda qiziqarli darsni tashkil etish.Bolalar bilan guruhlarga bo`linib guruhlar o`rtasida shifrlash bo`yicha musobaqa o`tkaziladi.
e) Dars yakuni:Uyga vazifa sifatida har bir o`quvchiga muayyan shifrlash turi bo`yicha so`zlar yozilgan varoqcha tarqatiladi.
Amaliy mashg‘ulot ta’lim tеxnologiyasi
Mavzu
|
Axborotlarni kodlash haqida boshlang`ich tushunchalar
|
O`quvchilar soni: 25 tagacha
|
Vaqt – 2 soat
|
O‘quv mashg‘ulotining shakli
|
Amaliy mashg‘ulot
|
Amaliy mashg‘ulotda muhokama qilish uchun savollar
|
1. Axborotlarni kodlash boyicha ma`lumotlar.
2. Axborot kodlashning maqsadlari.
3. Axborotlarni kodlashning turlari.
4. Shifrlangan matnlarni qayta tiklash.
5. Misollar ishlash
|
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: mavzu bo‘yicha bilimlarni kеngaytirish va chuqurlashtirish
|
Pеdagogik vazifalar:
o Axborotlarni kodlash haqida tushunchaga ega bo`ladilar
o Axborotlarni kodlash tarixini o`rganish.
o Shifrlashning maqsad va turlarini o`rganish.
o Rasm va sxemalar chizishni o`rgatish
o Shifrlash turlarini o`rganish.
o Matnlarni shifrlash.
o Matnlarni deshiflashni o`rganish.
|
O‘quv faoliyatining natijalari:
o Axborotlarni kodlash haqida tushunchaga ega bo’ladidilar;
o Axborotlarni kodlash tarixini o`rganadilar;
o Shifrlashning maqsad va turlarini o`rganish;
o Rasm va sxеmalar chiza oladilar;
o Shifrlash turlarini o`rganadilar.;
o Matnlarni shifrlashni o`rganadilar va bajaradilar;
o Matnlarni deshifrlashni o`rganadilar va bajaradilar
|
O‘qitish usullari
|
Nazariy shaklida ma`lumotlarni berish, munozara, tеxnika: taqdimot, blits-so‘rov, Musobaqa.
|
O‘qitish vositalari
|
Internet vositalari,o`quv adabiyotlar.
|
O‘qitish shakllari
|
Hamkorlikda ishlash.
|
O‘qitish sharoitlari
|
Guruhlarda ishlash uchun mo‘ljallangan auditoriya va sifatga javob bera oladigan o`quv sinf xonasi.
|
Monitoring va baholash
|
Individual topshiriqlarni bajarish
|
Amaliy mashg‘ulotning tеxnologik kartasi
Bosqichlar, vaqt
|
Faoliyat
|
O‘qituvchi
|
Tinglovchilar
|
1-bosqich.
Dars holatini tekshirish
(3 min.)
|
1.1.Sinf sardoridan yoqlama tinglanadi va o`tgan darsdagi vazifalar yig`ib olinadi.
|
Sinf sardori xisobot topshiradi va vazifalarni o`qituvchiga taqdim etadi
|
2-bosqich.
Darsga kirish
(7 min.)
|
2. Darsing mazmuni aytiladi va dars bo`yicha materiallar tarqatib darsning negizi va uning maqsad va axborotlarni himoyalash usullari bo`yicha ma`lumotlar o`rgatiladi.(1 ilova)
|
O`quvchilar diqqat bilan tinglaydilar va hamkorlik tizimida o`qituvchiga yordam beradilar.
|
3-bosqich.
Guruhlarda ishlash
(20min.)
|
3.1.Talabalarni guruhlarga ajratadi. Guruhlarda musobaqa o`tkazish uchun savollar va vazifalarni tarqatadi va guruhlar taqsimlaydi.(2 ilova). Vazifani bajarishda qo‘shimcha matеriallardan foydalanish mumkin emasligini tushuntiradi. Natijalarni baholash varog‘larini tarqatadi.
3.2. Musobaqa boshlanganligi e`lon qilinadi va ish bajarilish tartibi va musobaqa adolatli o`tishi ta`minlanadi.
|
Guruhda musobaqa o`tkazish tartibi tanishtiriladi materiallar taqsimlanadi va tanishtiriladi.
Musobaqa o`tkazadilar, bajarilgan ishlar yig`ib olinadilar va tekshiriladi.
|
4-bosqich.
“Individual ish”
(10 min.)
|
4.Individual ravishda blits so`rovlari o`tkaziladi.(3 ilova)
|
O`quvchilar savollarga javob beradilar va darsdagi faoliyatiga qarab baholanadilar.
|
5-bosqich.
YAkuniy
(5 min.)
|
5.1.Ishga yakun yasaydi, baholar qo‘yadi.
5.2. Uyga vazifa uchun vazifa bеradi (4-ilova)
|
Tinglaydilar, vazifani yozib oladilar.
|
1 ilova
Amaliy mashg‘ulotning qisqacha bayoni
Kodlash – axborotlar ustida amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun ularni aniq bir qoidalar asosida boshqa ko‘rinishga o‘tkazishdir.
Axborotlarni kodlash jarayonida har bir belgiga bitta kod, ya’ni birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish dekodlash deb ataladi ya`ni belgi yoki belgilar ketmaketligi mos qo‘yiladi.Kodlangan axborotni birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish dekodlash deb ataladi.
Kodlashda belgiga mos qo‘yilgan kod uzunligi turlicha bo‘lsa, notekis kodlash usuli, belgiga mos qo‘yilgan kod uzunligi bir xil bo‘lsa, tekis kodlash usuli deyiladi.
Axborotlarni kodlash insoniyat tomonidan faqat amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun emas, balki axborotni sir saqlash uchun ham qo‘llanilgan. Kodlashning bu ko‘rinishi shifrlash deb ataladi. Shifrlangan axborotni birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish deshifrlash deb ataladi.
Qadimda axborotlarni kodlash
Hayotda axborotni kodlashning ko‘pdan ko‘p usullari mavjud.Birinchi kodlashni qo‘llagan inson Qadimgi Gretsiyaning sarkardasi Lisandro hisoblanadi. U axborotni mahfiy saqlash, ya’ni kodlash uchun ma’lum bir qalinlikdagi «Ssital» tayoqchasini o‘ylab topgan. Kodlashning bu usuli o‘rin almashtirish usuli deb ataladi.
Qadimgi Rim imperatori Yuliy Sezar ham axborotning mahfiyligini saqlash uchun matnni kodlash usulini o‘ylab topgan. «Sezar shifri»da matndagi harf alifboda o‘zidan keyin kelgan uchinchi harfga almashtiriladi. Bunda alifbo doiraviy yozilgan hisoblanadi. Bu kodlash usuliga alifboni surish usuli deyiladi. Sezar usulidan foydalanganda belgini istalgancha surish mumkin.
Ssital va Sezar usullari tekis kodlash usuliga misol bo‘ladi.
Kodlash usullari
Semyuel Morze 1837yilda elektromagnit telegraf qurilmasini ixtiro qilgan va 1838yilda shu qurilma uchun telegraf kodini ishlab chiqqan. Unda harf va raqamlarga nuqta va tirelarning maxsus ketmaketligi kod sifatida mos qo‘yiladi, ya’ni axborot quyidagi uchta belgi yordamida kodlanadi: «uzun signal» (tire yordamida ifodalanadi), «qisqa signal» (nuqta yordamida ifodalanadi), «signalsiz»
(bo‘shliq, pauza bilan ifodalanadi)
Morze kodlash usulini notekis kodlash usuliga misol bo‘ladi. Mazkur usul yordamida «elektron» so‘zini yozsak, u quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
