Mashina tarjimasi

---

Mashina tarjimasi

Mashina tarjimasi - bir tabiiy tildan ikkinchi tilga matnni raqamli hisoblash mashinalari va

kompyuterlar yordamida tarjima qilish. EHM va kompyuterlar uchun dasturlar tuzish, matematik

lingvistika va amaliy lingvistika kabi yoʻnalishlar bilan chambarchas bogʻliq. Mashina tarjimasi

tizimini yaratish i. t.lar mahsuli hisoblanadi. Mashina tarjimasi gʻoyasini birinchi boʻlib fransuz

ixtirochisi J. Arsruni va undan mustaqil ravishda rus ixtirochisi P. P. Smirnov-Troyanskiylar 1933-

yil ilgari surishgan. Pekin u, asosan, 20-asr 40— 50-yillarida rivojlangan. Mashina tarjimasi jarayoni

matnni tarjima qilish uchun uni tahlil etish, yaʼni morfologik, sintaktik nuqtai nazaridan oʻrganib

chiqishni taqozo qiladi. Mashina tarjimasi tizimi uchun maʼlumotlar bilan taʼminlashning ushbu 5

turi zarur: lingvistik taʼminot (matnni taxlil va sintez qilish uchun grammatik hamda semantik

maʼlumotlarni beruvchi avtomatik lugʻatlar); matematik-algoritmik taʼminot (matnga ishlov

berish algoritmlari va maʼlumotlar va algoritmlarni qayd qilish uchun qoidalar tizimi), dasturiy

taʼminot (tarjima algoritmini amalga oshiruvchi va qoʻshimcha dasturlar), informatsion taʼminot

(tegishli fan sohalariga doyr maʼlumotlar bazasi) hamda mantiqiy taʼminot (matnni fan sohasiga

doyr maʼlumotlar bilan taqqoslash uchun mantikiy xulosalar usullari) zarur boʻladi. Mashina

tarjimasi tizimida qaysi tildan qaysi tilga tarjima kilinsa, oʻsha tillarning ham grammatik, ham

semantik, imloviy xususiyatlarini aks ettiradigan maxsus dastur tuzib olish kerak boʻladi. Zarur

hollarda Mashina tarjimasi ishiga inson-muharrir ham aralashadi.

Mashina tarjimasi tizimi kiruvchi va chiquvchi tillarning lingvistik tavsifi (yaʼni barcha darajadagi

avtomatik lugʻatlar va shartli grammatika) va algoritm (yaʼni bu lugʻatlar va grammatikadan

foydalanishga doyr yoʻl-yoʻrikdar) dan iborat. Tarjima shu asosga asoslanib bajariladi. Mashina

tarjimasida asosiy kiruvchi tillar — ingliz, fransuz, rus tillari; chikuvchi tillar — oʻzbek, nemis,

yapon, chex va boshqa tillar. Agar maxsus dasturlar tuzilsa, aksincha (mas, oʻzbek tilidan rus

tiliga) tarjima qilish mumkin.

[1]

Manbalar

---

 

Soʻnggi tahrir 1 oy avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi  

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Bu maqolada 

boshqa til boʻlimlariga ishorat

 yoʻq. 

Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin.

Ko‘proq o‘rganish

Ushbu maqolada 

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi

 (2000-2005)

maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mashin

a_tarjimasi&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

title=Mashina_tarjimasi&oldid=238

5643

" dan olindi

---