Маъруза ва унга қЎйиладиган талаблар (Мавзуни ўқитишда янги педагогиктехнологиялардан фойдаланилади)

МАЪРУЗА ВА УНГА ҚЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР
(Мавзуни ўқитишда янги педагогиктехнологиялардан
фойдаланилади).


РЕЖА:

1. 
   Маъруза ва унга қўйиладиган асосий талаблар.
   
2. 
   Маърузанинг турлари ва уларнинг вазифалари.
   
3. 
   Маърузани баён қилиш услублари.
   
4. 
   Маъруза матнини тайёрлаш.
   

Келинг, узимизни мактабда укиган пайтимизни ёки талабалик йилларини куз унгимизга келтирайлик. Август ойининг охири, укув йилининг бошланишида энг кизиктирган савол, кандай фанлар утилади ва кимлар дарс утади? Танаффусда, дарсдан кейин узимиздан кура юкори синф укувчилари ёки юкори курс талабаларидан дарров сураганмиз, хамда сухбатга тушиб кетганмиз, кайси укитувчи кандай дарс беради, кандай талаблар куяди. Кайси укитувчи берган дарс тушунарли, кайси гурухни омади бор экан, аксинча, кайси укитувчи утган дарслар халигача жумбок.

Нима сабабдан бир укитувчи билдирган фикрларини тезда илгаб олиш мумкин, бошкаси билан аксинча. Иккинчиси ниманидир нотугри килгандир? Унинг сабабларини маърузага тайёрланиш ва уни тахлил килиш асосида куриб чикишга харакат киламиз.
Маъруза (арабча, лекция (лот. lectio) – укиш) – укув материали, бирор масала, мавзу кабиларнинг изчил, маълум бир тизимга солинган баёнидир.
Узбек тилида араб тилидан кириб узлаштирилган маъруза сузи кулланилади. Маъруза укув жараёнининг асосий бугини, олий укув юртларида дарс беришнинг асосий шаклидан бири. У талабаларнинг дуне карашини шакллантиришда катта рол уйнайди.
Маърузада мавзунинг асосий саволлари кетма-кетлик асосида ёритилади.
Иктисодиёт назарияси фанидан укиладиган маъруза факатгина иктисодий ривожланишнинг асосий конуниятларини очиб беришгина эмас, фаннинг сунгги ютукларидан фойдаланилган холда амалиётла кандай ахамиятга эга эканлигини, хаётда реал муаммоларни ечишдаги ахамиятини хам курсатиши керак.
Маъруза илмий характерга эга булиши, турли назарий йуналишлар, илмий мактабларнинг асосий гояларини талабалар онгига етказиши ва олган билимини ишончга айлантириши керак.
Хар кандай маърузанинг энг зарур шарти аудитория билан контактга киришишдир. Маърузани кутаринки рух билан укиш керак.
Маъруза укиш энг аввало, унга тайёрланишдан бошланади. Бунинг учун биринчи навбатда маъруза мавзуси буйича адабиётлар танлаш, хамда улар билан танишиб чикиш керак.
Олий укув юртида укитиладиган маърузалар уз функциясига кура куйидаги турларга булинади:

• 
  кириш маърузаси;
  
• 
  якунловчи маъруза;
  
• 
  мавзулар буйича муаммоли маъруза;
  
• 
  йул-йурик курсатадиган маъруза;
  
• 
  обзорли маъруза.
  

Маърузаларнинг турларидан катъий назар барчасини функциясига кура муаммоли маъруза тарзида укиш мумкин.
Кириш маърузаси маълум бир мавзуни ёки муаммони урганишга багишланган маъруза булиб, унда анна шу масала, муаммолар хакидаги фикрлар, уларнинг ижобий томонлари, камчиликлари, ечилмаган муаммолар курсатилади.