“Maliyyə” kafedrası



Download 0,51 Mb.
Pdf ko'rish
Sana23.09.2019
Hajmi0,51 Mb.
#22503
Bog'liq
YourFileName


AZƏRBAYCAN  RESPUBLİKASI  TƏHSİL  

NAZİRLİYİ 

BAKI BİZNES  UNİVERSİTETİ 

 

 

“Maliyyə” kafedrası 

 

 

 

“DÖVLƏT  MALİYYƏSİ”   

 

fənni  üzrə 

 

 

PROQRAMI 

 

Magistr pilləsi üçün) 

 

 

 



Azərbaycan Respublikası Təhsil 

Nazirliyinin  08.12.2015-ci  il 

tarixli  1108  saylı  əmrinə  uyğun 

olaraq  BBU-nun  18.01.2016-cı 

il  tarixli 13 saylı  əmri ilə  təsdiq 

edilmişdir.  

Əsas  BBU-nin  tədris-metodik 

şu-rasının  15  yanvar  2016-cı  il 

tarixli qərarı 

                 

 

 

BAKI  2016 



 

 



Tərtib edən:           i.ü.f.d. R.M.Əliyev 

 

 



Redaktor:               i.ü.f.d. V.Q.Nəcəfova 

 

 

Rəyçilər:                 i.ü.f.d. K.N.Abdullayev 

 

                                 Ə.M.Əliyev 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Ön söz 

Hər bir dövlətin inkişafında maliyyənin rolu artdıqca, iqt-

isadiyyatın  müxtəlif  sahələrini  əhatə  etdikcə,  maliyyənin 

mahiyyəti  haqqında  müxtəlif  baxışlar  formalaşmağa  başla-

mışdır.  Dövlət  maliyyə  sistemi  olaraq  maliyyənin  mahiyyəti, 

funksiyalarını, maliyyə siyasətini, maliyyənin idarə edilməsini, 

müəssisələrin  maliyyəsi,  dövlət  büdcəsinin  gəlir  və  xərclərini, 

maliyyə bazarını, beynəlxalq maliyyə münasibətlərini və.s. nə-

zərdən keçirir. Dövlət maliyyəsinin mahiyyəti alqı -satqı fəaliy-

yətləri üçün əsas olan və əmtəə dövriyyəsi prosesində meydana 

çıxan    milli  məhsulun  dəyərinin    pul  formasında  bölgüsü  ilə 

əlaqədardır. 

Dövlət  maliyyəsi,  makroiqtisadi  məqsədlərə  nail  olmaq 

üçün  əlaqələndirilmiş  siyasət  tədbirləri  planı  hazırlamaq  üçün 

istifadə olunan modeldir. Dövlət maliyyəsi proqramı modeli ma-

kroiqtisadi siyasəti proqramlaşdıran və iqtisadiyyatın bütün sek-

torları üzrə inkişaf parametrlərini bir-biri ilə uzlaşdıran hesabla-

ma  vasitəsidir.  Bu  vasitə  iqtisadi  siyasətin  rəqəmlə  ifadə  olun-

muş hədəflərini və bu hədəflərə nail olmaq üçün iqtisadi siyasət 

alətlərinin  parametrlərini  əhatə  etməklə  müəyyən  dövr  üçün 

hökumətin  iqtisadi  fəaliyyətinin  makro  çərçivəsini  formalaşdır-

mağa imkan verir.   

Bu  proqramın  qurulmasında  əsas  məqsəd  makroiqtisadi 

sabitliyin  qorunması  üçün  siyasət  qərarlarını  müəyyən  etmək-

dir.  Dövlət  maliyyəsi  proqramı  pul  və  fiskal  siyasət  vasitəsilə 

həm daxili məcmu  tələbin tənzimlənməsi və tədiyə  balansında 

tarazlığın təmin edilməsi, həm də işsizliyin minimuma endiril-

məsinə  yönəlmiş  məcmu  təklifin  tənzimlənməsi  tədbirlərini 

əhatə edir.  

Dövlət maliyyəsi fənnin tədrisinə ayrılan saatların miqda-

rı 60 saat (30 saat mühazirə 30 saat məşğələ) müəy-yən-ləşdi-

rilmişdir. Proqram “Maliyyə” və “Mühasibat uçotu” ixtisası üzrə 

magistr pilləsi üçün tərtib edilmişdir. 

 


 

MÖVZU 1.  



DÖVLƏT MALİYYƏSİNİN YARANMA TARİXİ 

VƏ ƏHATƏ DAİRƏSİ 

 

Dövlət maliyyəsi iqtisadi kateqoriya kimi. Dövlət maliy-

yəsinin  ictimai  təkrar  istehsalda  yeri.  Dövlət  maliyyəsinin  pul 

münasibətləri sistemində rolu. Dövlət maliyyəsi iqtisadi müna-

sibətlərin  xüsusi  forması  kimi.  Sərbəst  və  iqtisadi  kateqoriya 

kimi maliyyənin özünəməxsus xüsusiyyətləri.  

Dövlət maliyyəsinin mahiyyəti. Dövlət maliyyəsinin əsas 

funksiyaları.  Dövlət  maliyyəsinin  xüsusi  əlamətləri.  Maliyyə-

nin milli gəlirin bölgüsündə iştirakı. İqtisadiyyatın maliyyə va-

sitəsilə tənzimlənməsi.   

Dövlət maliyyəsinin yaranma tarixi. Dövlət maliyyəsinin 

inkişaf  mərhələləri.  İlkin  kapitalın  formalaşmasında  dövlət 

maliyyəsinin  zəruriliyi.  Dövlət  maliyyəsinin  iqtisadi  münasi-

bətlər  sistemində  yeri.  Dövlətin  funksiyalarının  həyata  keçiril-

məsində maliyyənin rolu.  

Dövlət maliyyəsinin bölüşdürülmə vəzifəsi. Bölüşdürücü 

və  nəzarət  funksiyalarının  qarşılıqlı  əlaqəsi.  Milli  məhsulun 

bölgüsü. Geniş təkrar istehsal. Maliyyənin əsas prinsipləri.  

Gəlirin yenidən bölüşdürülməsi. Dövlət maliyyəsinin bö-

lüşdürücü  funksiyasının  rolu.  Məcmu  daxili  məhsul.  Yenidən 

bölüşdürülmə.  Sahələrarası,  ərazilərarası,  təsərrüfatlararası  və 

dövlətlərarası yenidən bölgü.  

 

MÖVZU 2. 

DÖVLƏT MALİYYƏ SİSTEMİ 

 

Dövlət  maliyyə  sisteminin  strukturu.  Dövlət  maliyyə 

sisteminin subyektləri və obyektləri. Dövlət maliyyə sisteminin 

həlqələrinin  xarakteristikası.  Maliyyə  sisteminin  mərkəzləşdi-



 

rilmiş və qeyri mərkəzləşdirilmiş həlqələri. Maliyyə sisteminin 



təşəkkülü və inkişafı.  

Dövlətin  maliyyə  sisteminin  əlamətləri.  Dövlət  maliyyə 

resursları.  Dövlət  investisiyalarından  istifadənin  istiqamətləri. 

Dövlət  həvəsləndirmə  fondları.  İstehsalın  intensivləşdirilməsi-

nin büdcə metodları.  

Dövlət maliyyə sisteminin həlqələrinin vəzifələri. Dövlət 

maliyyə  sisteminin  inkişaf  mərhələləri.  Dövlət  maliyyə  həlqə-

lərinin rolu. Dövlət müəssisələrinin maliyyəsi. Dövlət  müəssi-

sələrinin maliyyəsinin xüsusiyyətləri.   

Funksional  maliyyə  sistemi.  İnstitusional  maliyyə  siste-

mi. Dövlət maliyyə resurslarının mahiyyəti. Dövlət maliyyə re-

surslarının  tərkibi  və  quruluşu.  Təkrar  istehsal  prosesinin  ma-

liyyələşmə metodları.  

Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi. Azərbaycan 

Respublikası  Maliyyə  Nazirliyinin  funksiyası.  Azərbaycan 

Respublikası  Maliyyə  Nazirliyinin  maliyyə  sistemində  rolu. 

Dövlət  büdcəsi  və  onun  əhəmiyyəti.  Dövlət  müəssisələrinin  

maliyyəsi.  



 

MÖVZU 3. 

DÖVLƏTİN MALİYYƏ SİYASƏTİ. DÖVLƏT 

MALİYYƏSİNİN İDARƏ OLUNMASI ƏSASLARI 

 

Dövlət  maliyyə  siyasətinin  məzmunu.  Dövlət  maliyyə 



siyasətinin  əhəmiyyəti.  Dövlət  maliyyə  siyasətinin  məqsədi. 

Dövlət maliyyə siyasətinin strategiyası və taktikası. Dövlət ma-

liyyə  siyasətinin    hazırlanması  və  həyata  keçirilməsinin  əsas 

prinsipləri.  

Dövlət maliyyə sistemi. Bələdiyyə maliyyə sistemi. Döv-

lət  maliyyəsinin  idarə  olunması.  Dövlət  maliyyəsinin  idarə 

edən  orqanlar  və  onların  funksiyaları.  Dövlət  maliyyə  aparatı 

anlayışı və onun tərkib hissələri.  



 

Təsərrüfat  subyektlərinin  maliyyə  siyasəti.  Təsərrüfat 



subyektlərinin  planlaşdırılması  və  proqnozlaşdırılması.  Təsər-

rüfat subyektlərinin planlaşdırılmasının əhəmiyyəti və vəzifələ-

ri. Dövlət maliyyə planlaşdırılmasının metodologiyası. Balans-

laşma və mütənasiblik.  

Dövlətin  maliyyə  mexanizmi. Dövlətin maliyyə  siyasəti-

nin həyata keçirilməsi. Dövlət maliyyəsinin strateji və operativ 

idarəetmə  orqanları.  Dövlət  maliyyə  aparatı.  Dövlət  maliyyə 

aparatının planlaşması.  

Dövlət  maliyyəsinin  idarə  edilmə  məzmunu.  Dövlət 

maliyyəsinin idarə edilmə zəruriliyi. Dövlət maliyyəsinin idarə 

olunmasının  mərhələləri.  Hazırlıq  mərhələsi.  Dövlət  maliyyə 

informasiyaları.  

 

 MÖVZU 4. 

DÖVLƏT MALİYYƏ NƏZARƏTİ 

 

Dövlət  maliyyə  nəzarətinin  məzmunu.  Dövlət  maliyyə 

nəzarətinin  əhəmiyyəti.  Dövlət  maliyyə  nəzarəti-maliyyənin  

idarə olunmasının əsas elementi kimi. Dövlət maliyyə nəzarəti-

nin  iqtisadiyyatın  idarə  olunmasında  rolu.  Dövlət  maliyyə  nə-

zarətinin formaları və növləri. 

Dövlət maliyyə nəzarətinin növləri. Dövlət maliyyə nəza-

rətinin təşkili subyektləri. Dövlət təsərrüfatının daxili və audi-

tor nəzarəti. Dövlət maliyyəsinə nəzarəti həyata keçirən orqan-

lar və onların funksiyaları. Dövlət maliyyə nəzarətinin subyekti.  

Dövlət  maliyyə  nəzarətinin  metodları.  Dövlət  maliyyə 

nəzarəti iqtisadi nəzarət formasıdır. Dövlət maliyyə ehtiyatları-

nın  formalaşması.  Dövlət  maliyyə  nəzarətinin  əhəmiyyəti. 

Dövlət maliyyə nəzarəti və pul-bölgü prosesi.   

Qeyri-dövlət  maliyyə  nəzarəti.  Qeyri-dövlət  maliyyə  nə-

zarəti sisteminin strukturu. Qeyri-dövlət maliyyə nəzarətini hə-

yata keçirən şəxslər. Maliyyə nəzarəti sferası. Dövlət nəzarəti. 


 

Dövlət  maliyyə  nəzarətinin  təşkilati  əsasları.  Dövlət  ma-



liyyə  nəzarətinin  hüquqi  əsasları.  Dövlət  maliyyə  nəzarətinin 

təsnifatı. Mülkiyyət formaları. Cari maliyyə nəzarəti.  

Dövlət  maliyyə  nəzarətinin  təkmilləşdirilməsi  yolları. 

Dövlət  maliyyəsində  auditor  nəzarəti.  Daxili  və  xarici  audit. 

Audit xidmətinin həyata keçirilməsinin hüquqi əsasları. Audit-

orlar palatası və onun vəzifələri. 



 

MÖVZU 5. 

DÖVLƏT FƏALİYYƏTLƏRİNİN İQTİSADİ 

TƏSİRLƏRİ 

 

Dövlət sektorunun iqtisadiyyatdakı payı. Dövlət sektoru-

nun fəaliyyətlərinin optimal səviyyəsi. Dövlət maliyyəsinin iq-

tisadi  mahiyyəti  və  funksiyaları.  Dövlət  maliyyəsinin  hüquqi 

formaları. Dövlət maliyyəsinin mahiyyəti və əhəmiyyəti. 

Dövlət  fəaliyyətlərinin  iqtisadi  struktura  təsiri.  Dövlət 

maliyyə sisteminin əsas sferası kimi. Dövlət mliyyəsinin təşkili 

prinsipləri.  Dövlət  maliyyəsinin  təşkilinə  sahə  xüsusiyyətləri-

nin təsiri. Pul fondları və ehtiyatları.  

Dövlət  xərcləri  və  iqtisadi  təsirləri.  Dövlət  xərclərinin  

plan  laşdırılması.  Dövlət  müəssisələrinin  maliyyəsi.  Dövlət 

müəssisələrinin maliyyəsinin mahiyyəti və onların təşkili xüsu-

siyyətləri. Dövlət müəssisələrinin  xərcləri və gəlirləri.  

Dövlət  gəlirləri  və  iqtisadi  təsirləri.  Dövlət  gəlirlərinin 

planlaşdırılması.  Tənzimlənən  və  sərbəst  qiymətlər,  tənzimlə-

nən  və  sərbəst  topdan  satış  qiymətləri.  Mülkiyyətin  müxtəlif 

formalarında ümumi və xalis gəlirin yaranması. Mənfəətin tər-

kibi,  satışdan  mənfəət,  satışdan  kənar  əməliyyatlardan  gəlirlər 

və xərclər. 

Büdcə  kəsiri.  Pul  xərclərinin  təsnifatı.  Pul  gəlirləri.  Pul 

gəliri və onun planlaşdırılması. Pul gəlirlərinin bölüşdürülməsi 

və istifadəsi.  



 

MÖVZU 6. 



DÖVLƏT VƏ BƏLƏDİYYƏ MALİYYƏSİNİN 

NƏZƏRİ ƏSASLARI 

 

 Dövlət və bələdiyyə maliyyəsinin ümumi nəzəri əsasları. 

Dövlət və bələdiyyə maliyyəsinin iqtisadi məzmunu və funksi-

yaları.  Dövlət  maliyyəsinin  quruluşu.  Dövlət  və  bələdiyyə  ma-

liyyəsinin əsas prinsipləri. Dövlət maliyyəsinin  mahiyyəti və əhə-

miyyəti. 

Dövlət və bələdiyyə maliyyəsinin funksional sistemi haq-

qında anlayış. Dövlət büdcəsinin, müəssisə və təşkilatların gə-

lirləri. Əhalidən tutulan gəlirlər. Dövlət gəlirləri, büdcə gəlirləri 

və  dövlət  müəssisələrinin  gəlirləri.  Dövlət  gəlirlərinin  əsasını 

təşkil edən vergilər və  onların təsnifatı.  

Bələdiyyə maliyyəsinin əsas istiqaməti. Bələdiyyə maliy-

yəsinin  prinsipi.  Bələdiyyə  gəlirləri.  Bələdiyyə  xərcləri.  Bələ-

diyyə maliyyəsinin təsnifatı.  

Bələdiyyə maliyyə siyasəti. Bələdiyyə büdcəsinin funksi-

yası.  Maddi-istehsal  və  qeyri-maddi  istehsal  xərclərinin  milli 

gəlirin  yaranmasında  rolu.  Bələdiyyə  xərclərinin  təsnifləşdiril-

məsi. İdarəetmə əlamətlərinə  və iqtisadi mahiyyətinə görə təs-

nifləşdirmə. 

Bələdiyyə  maliyyəsinin  təşkili  xüsusiyyətləri.  Ümumilik 

prinsipi,  vahidlik  prinsipi.  Bələdiyyə  gəlir  və  xərclərinin  bir 

mərkəzdən  proqnozlaşdırılmasının məqsədi. Bələdiyyə büdcə-

sinin sabitliyi. Vahidlik norması. 

 

MÖVZU 7. 

DÖVLƏT BÜDCƏ ANLAYIŞI 

 

Büdcə sisteminin quruluşu. Büdcə sistemi büdcə qurucu-

luğunun tərkib hissəsi kimi. Büdcə sisteminin təşkili  prinsipləri. 


 

Büdcə  sisteminə  daxil  olan  büdcələrin  fəaliyyətinin  hüquqi 



əsasları. Büdcə haqqında qanunun qəbul edilməsi. 

Büdcə və onun formalaşması. Gəlir və xərclərinin təmin 

edilməsi. Büdcənin nizamlaşdırılması metodu. Dövlət vergi və 

gəlirlər. Büdcələrə ayırmalar. 

Büdcə  siyasəti.  Büdcənin  təsnifatı.  Müxtəlif  səviyyəli 

büdcələrin  müstəqilliyi.  Büdcənin  balanslaşdırılması.  Büdcə 

vəsaitlərindən qənaətlə və səmərəli istifadə olunması zəruriliyi.  

Büdcə  tarazlığı.  İqtisadi  tarazlıq.  Büdcələrarası  münasi-

bətlər. Büdcələrin tənzimlənməsi. Büdcə münasibətlərinin əsas 

prinsipləri.   

Büdcə  prosesinin  təşkili  prinsipləri.  Büdcə  sisteminin 

mərhələləri.  Büdcə  prosesi  layihəsinin  müzakirəsi.  Növbəti 

büdcə. Gəlirlər və xərclər. 

 

MÖVZU 8. 



AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT 

BÜDCƏSİNİN  GƏLİRLƏRİ 

 

 Dövlət büdcəsinin gəlirlərinin iqtisadi mahiyyəti. Büdcə 

gəlirlərinin  tərkibi  və  onların  quruluşu.  Dövlət  büdcəsinin 

gəlirlərinin  səfərbərliyə  alınması  metodları.Vergili  və  qeyri-

vergili gəlirlər. Dövlət büdcəsinin  gəlirlərinin iqtisadi  əhəmiyyəti.  

Dövlət  büdcəsinə  rüsum  xarakterli  ödənişlər.  Büdcə  gə-

lirlər sisteminin təsnifatı. Büdcənin gəlirlərinin tərkibi və quru-

luşu.  Vergilərin  funksiyaları.  Ayrı-ayrı  vergilərin  iqtisadi  ma-

hiyyəti, hesablanması və büdcəyə alınması qaydası.  

Dövlət büdcəsində vergi gəlirlərinin rolu. Yerli özünüida-

rəetmə  orqanlarının  vergi  sistemi.İqtisadi  siyasətdə  vergilərin 

rolu.  Dövlət  gəlirlərinin  formalaşmasında  vergi  siyasəti.  Vergi 

sistemi. Proqressiv vergi sistemi.   

Bələdiyyə  büdcəsinin  gəlirləri.  Vergiqoymanın    əsas 

prinsipləri. Bərabərlik prinsipi. Sadəlik prinsipi. Ucuzluq prinsipi.  


10 

 

Azərbaycan Respublikasında vergilərin mahiyyəti və fun-



ksiyaları.  Vergilərin    növləri.  Fiziki  şəxslərdən  gəlir  vergisi. 

Hüquqi şəxslərdən  mənfəət vergisi. Əlavə dəyər vergisi.   



 

MÖVZU 9.  

DÖVLƏT  XƏRCLƏRİ VƏ ONLARIN TƏSNİFATI 

 

Dövlət  büdcəsinin  xərclərinin  iqtisadi  mahiyyəti.  Büdcə 



vəsaitlərindən  istifadənin  prinsipləri.  Büdcə  vəsaitlərinin  me-

todları.  Büdcənin  kapital  və  cari  xərcləri.  Büdcədən  iqtisadiy-

yatın, sosial  tədbirlərin, idarəetmə və müdafiə xərclərinin ma-

liyyələşdirilməsi.  

Büdcə  maliyyələşdirilməsi.  Xərclərin  büdcə  həlqələri 

arasında bölüşdürülməsi. Dövlət büdcəsi xərclərinin  artmasına 

səbəb olan amillər.  Ölkə daxilində  və əhalinin tərkibində  baş 

verən dəyişikliklər. Əhalinin  artım  sürəti ilə  dövlət  xərclərinin 

artımı arasındakı  əlaqə 

Dövlət  büdcəsi  xərclərinin  təsnifatı.  Dövlətbüdcəsi  xərc-

lərinin  məqsədi.  Dövlət  büdcəsi  bir  maliyyə  vasitəsi  kimi.  

Dövlət xərclərinin quruluşu. Dövlət orqanlarının sosial ehtiyac-

larını təmin olunmasında dövlət xərclərinin rolu.  

Dövlət büdcə xərclərinin artım səbəbləri. Xərclərinin artı-

rılması  səbəbləri.  İqtisadi  fəaliyyətin  həyata  keçirilməsində 

dövlət  büdcəsi  və  onun  əhəmiyyəti.  Müasir  iqtisadi  inkişaf 

səviyyəsində dövlət xərclərinin  tərkibi. Xərcləmə metodlarına 

görə büdcə xərclərinin bölgüsü və qruplaşması.  

Dövlət  xərclərinin  real  artım  səbəbləri.Real  və  transfer 

büdcə  xərcləri.  Transfer  xərclərin  milli  gəlirə  təsiri.  Birbaşa  və 

dolayı  transfer  xərcləri.  İnvestisiyalar  və  onların  maliyyələşmə 

mənbələri.  

 

 

 


11 

 

MÖVZU 10. 



DÖVLƏT  KREDİTİ VƏ DÖVLƏT BORCLARININ 

İDARƏ OLUNMASI 

 

Dövlət  kreditinin  mahiyyəti.  Dövlət  kreditinin  iqtisadi 

məzmunu.  Dövlət  kreditinin  xüsusiyyətləri.  Daxili  və  xarici 

borc. Dövlət kreditinin iqtisadi mahiyyəti və əhəmiyyəti. Döv-

lət kreditinin funksiyaları.  

Dövlət  kreditinin təsnifatı. Dövlət  borclarının sosial-iqti-

sadi  mahiyyəti.  Dövlət  borcunun  hökumətin  borcundan  fərqi. 

Hökumətin  fiziki  və  hüquqi  şəxslərə  verdiyi  zəmanət  və  onun 

məqsədi. Dövlət borclarının sosial -iqtisadi inkişafa təsiri.  

Dövlət  kreditinin  funksiyaları.  Borclanma  barədə  iqtisadçı 

və maliyyəçi alimlərin fikirləri. Xaricdən alınan kredit üçün fa-

iz dərəcələri. Xarici dövlət istiqrazlarının əsas məqsədi. Dövlət 

kreditinin idarə olunması xüsusiyyətləri.  

Dövlət  kreditinin  idarə  olunması.  Dövlət  kreditinin  prin-

sipləri.  İstiqrazların  təsnifatı.  İstiqraz  vərəqələri.  Xəzinə  öhdə-

çiliyi.  

Azərbaycan Respublikasının dövlət borclarının formaları. 

Dövlət  borcu  müvafiq  xərclərin  maliyyələşdirilməsi  kimi. 

Azərbaycan Respublikası hökumətinin aldığı kreditlər. İstiqraz 

vərəqələrinin  hazırlanması  və  buraxılması.  Dövlət  kreditinin 

səmərəliliyinin artırılması yolları. 

 

MÖVZU 11. 

 BÜDCƏDƏNKƏNAR XÜSUSİ FONDLAR 

 

Büdcədənkənar  fondların  sosial-iqtisadi  məzmunu.  Büd-



cədənkənar  fondların  sosial-iqtisadi  vəzifələri.  Dövlət  büdcə-

dənkənar fondları. Dövlət büdcədənkənar fondların xüsusiyyət-

ləri. Vəsaitlərin istifadə mexanizmi. 

Büdcədənkənar  fondlar.  Büdcədənkənar  fondların  əhə-

miyyəti. Büdcədənkənar fondların metodu. Büdcədənkənar fond-


12 

 

lar dövlət maliyyəsinin əsas həlqəsi kimi. Büdcədənkənar fondla-



rın təşkilinin zəruriliyi. 

Büdcədənkənar dövlət fondlarının xarakteristikası. Sosial 

və  iqtisadi  təyinatlı  büdcədənkənar  fondlar.  Pensiya  fondu, 

onun  təşkili  və  istifadəsi  qaydası.  Pensiya  fonduna  daxil  olan 

gəlirlərin tərkibi. Pensiya fondundan maliyyələşən xərclər. 

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sosial Müdafiə Fon-

du,  onun  fəaliyyət  xüsusiyyətləri.  Əhalinin  məşğulluq  fondun-

dan  istifadə  məqsədləri.  İş  yeri  olmayan  vətəndaşların  işə  dü-

zəldilməsi. İxtisasın öyrədilməsi. İşləməyənlərə müvəqqəti yar-

dımların verilməsi qaydası.  

Ehtiyat  və  məqsədli  büdcə  fondları.  Sosial  syasətin  ma-

hiyyəti  və  əhəmiyyəti.  Sosial  siyasətin  funksiyaları.  Sosial  sı-

ğorta və onun təşkili prinsipləri. Sosial sığorta üzrə vətəndaşla-

rın təminatında ümumilik prinsipi.  



 

MÖVZU 12. 

SIĞORTA FƏALİYYƏTİNİN NƏZƏRİ 

ASPEKTLƏRİ VƏ TƏŞKİLİ ƏSASLARI 

 

Dövlət  sığortasının  iqtisadi  məzmunu.  Dövlət  sığortası-

nın funksiyaları. Dövlət sığortasının təsnifatı və onun məzmu-

nu.  Dövlət  sığortasının  mahiyyəti.  Dövlət  sığortasının  funksi-

yaları. 

Dövlət sığortasının formaları. Dövlət sığortasının növləri. 

Dövlət  sığorta işinin  təşkili.  Sığorta istehsal münasibətləri. Sı-

ğorta fondunun yaradılması və istifadə metodları. 

Azərbaycan  Respublikasında  sığortanın  təşkili  xüsusiy-

yətləri.  Sığorta  məsuliyyəti.  Sığorta  qiyməti.  Sığorta  müddəti. 

Sığorta sahəsi. Sığorta portfeli.  

Sığorta  təşkilatının  maliyyə  sabitliyinin  təmin  edilməsi. 

Dövlət sığortasının formaları. Sığorta işində tətbiq olunan anla-

yışlar və onların mahiyyəti. Sığorta müdafiəsi, sığorta marağı. 

Yenidən sığortaçı.  


13 

 

Sığorta  fəaliyyətinə  dövlət  nəzarəti.  Dövlət  sığortasının  



sahələri  və  obyektləri.  Əmlak  sığortası,  onun  mahiyyəti.  Məc-

buri  və  könüllü  sığorta.  Kooperativlərin,  şirkətlərin,  səhmdar 

cəmiyyətlərin,  ictimai  təşkilatların,  vətəndaşların  əmlak  sığor-

tası.  



 

MÖVZU 13. 

MALİYYƏ BAZARI 

 

Dövlət maliyyə bazarı anlayışı. Dövlət maliyyə bazarının 

mahiyyəti.  Dövlət  maliyyə  bazarının  nəzəri  əsasları.  Dövlət 

maliyyə bazarı ölkənin iqtisadi sisteminin elementi kimi. Fond 

bazarının mahiyyəti, quruluşu və əsas iştirakçıları.  

Azərbaycanda maliyyə bazarının ümumi xarakteristikası. 

Dövlət maliyyə bazarının formalaşması mərhələləri. Makroiqti-

sadi  sabitlik  şəraitində  dövlət  maliyyə  bazarının  fəaliyyəti. 

Dövlət maliyyə bazarı iqtisadiyyatın atributu kimi. Dövlət ma-

liyyə bazarının iştirakçıları.  

Törəmə maliyyə alətlərinin xarakteristikası. Dövlət bazar 

infrastrukturunun  mahiyyəti.  Kapital  bazarının  mahiyyəti,  tər-

kibi  və  quruluşu.  Orta  və  qısamüddətli  kapital  bazarı.  Orta  və 

qısamüddətli kredit bazarı. Milli və xarici kapital bazarının qar-

şılıqlı əlaqəsi.  

Qiymətli  kağızlar  bazarının  məzmunu.  Pul  və  kapital 

bazarı. Xəzinə vekselləri. Kommersiya vekselləri. Banklararası 

pul bazarı. 

Borc  qiymətli  kağızlar-istiqrazlar.  Doorinq  biznes.  Döv-

lət maliyyəsinin  sosial xidmət sferasına təsiri. Qiymətli kağız-

lar bazarının rolu. Beynəlxalq valyuta fondu. 

 

 

 

 


14 

 

MÖVZU 14. 



 EV TƏSƏRRÜFATLARININ MALİYYƏSİ 

 

Ev təsərrüfatları maliyyəsinin mahiyyəti. Ev təsərrüfatları 

maliyyəsinin inkişafı. Müstəqil həlqələrin növləri. Ev təsərrüfa-

tı maliyyəsi müstəqil həlqə kimi. İstehlak və yığım fondu. 

Ev  təsərrüfatı  maliyyəsinin  funksiyaları.  Ev  təsərrüfatla-

rının  maliyyəsinin  xarakterik  xüsusiyyətləri.  Ev  təsərrüfatının 

maliyyə qərarları. Bazar münasibətlərinin inkişafı. Pul vəsaitlə-

ri axınının genişləndirilməsi yolları.  

ÜDM  və  MG  yaradılması.  İlkin  bölgüsündə  və  istifadə-

sində ev təsərrüfatı maliyyəsinin rolu. Ev təsərrüfatının maliy-

yəsi.  Ev  təsərrüfatı  iqtisadi  münasibətlərin  subyekti  kimi.  Ev 

təsərrüfatının maliyyə resursları. 

Ev təsərrüfatının maliyyə resursları. Ev təsərrüfatının pul 

xərcləri. Pul xərclərinin təsnifatı və strukturu. Müntəzəmlik də-

rəcəsinə görə xərclər. Zərurət dərəcəsinə görə xərclər.  

Ev təsərrüfatlarının büdcəsi. Ev təsərrüfatının ümumi gəliri. 

Natural gəlirlər. Pul gəlirləri. Nominal gəlirlər. Real gəlirlər.  

 

MÖVZU 15. 



BEYNƏLXALQ VALYUTA-MALİYYƏ VƏ 

KREDİT MÜNASİBƏTLƏRİ 

 

Beynəlxalq  valyuta  münasibətləri.  Dünya  valyuta  siste-

minin mahiyyəti. İlkin ticarətin meydana gəlməsi. Qızıl və pul 

münasibətləri. Beynəlxalq maliyyənin əsasları.  

Beynəlxalq maliyyə münasibətlərinin məzmunu. Beynəl-

xalq maliyyə münasibətlərinin strukturu. Valyuta və kredit mü-

nasibətləri. Beynəlxalq kreditlər və onların əsas fəaliyyət prin-

sipləri: Ödəmə, maddi təminat, məqsədli və müddətli xarakterli 

kreditlər.  


15 

 

Beynəlxalq maliyyə münasibətlərinin mahiyyəti. Beynəl-



xalq  maliyyə  münasibətlərinin  formaları.  Beynəlxalq  iqtisadi 

inteqrasiyanın  mahiyyəti.  Beynəlxalq  inteqrasiya    prosesində 

maliyyənin  rolu.  Maliyyə  resurslarının  investisiyasında  xarici 

kapitalın iştirak formaları. 

Beynəlxalq  maliyyə  bazarı.  Beynəlxalq  maliyyə  müna-

sibətlərinin  məzmunu.  Beynəlxalq  maliyyə  strukturu.  Maliyyə 

çətinliklərinin  aradan  qaldırılması  üzrə  tədbirlər.  Beynəlxalq 

maliyyə münasibətləri ilə tənzimləmə.  

Beynəlxalq  maliyyə-kredit təşkilatları. Beynəlxalq  kredit 

təşkilatları.  Beynəlxalq kreditlər  və  onların  əsas fəaliyyət planı. 

Müddətinə görə beynəlxalq kreditlər. Beynəlxalq kredit bazarları. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


16 

 

“DÖVLƏT MALİYYƏ” FƏNNİNİN İŞÇİ 



PROQRAMI  KURSUNUN ÖYRƏNİLMƏSI ÜZRƏ 

PLAN 

 

Mövzunun adı 

Müh 

Məş 



Dövlət maliyyəsinin yaranma tarixi 

və əhatə dairəsi. 

 

2 

2 

 

1.1.Dövlət maliyyəsi iqtisadi kateqori-

ya kimi 

1.2.Dövlət maliyyəsinin mahiyyəti və 

funksiyaları 

1.3.Dövlət maliyyəsinin tarixi 

1.4.Dövlət maliyyəsinin qaynaq  bö-

lüşdürülmə vəzifəsi 

1.5.Gəlirin yenidən bölüşdürülmə 

vəzifəsi 



 

 



Dövlət  maliyyə sistemi 

2 

2 

 

2.1.Dövlət maliyyə sisteminin strukturu 

2.2.Dövlət maliyyə sisteminin əlamət-

ləri   


2.3. Dövlət maliyyəsi həlqələrinin və-

zifələri 

2.4.Funksional və institusional maliy-

yə sistemi 

2.5.Azərbaycan Respublikası  Maliy-

yə Nazirliyi 



 

 



Dövlət maliyyə siyasəti. Dövlət 

maliyyəsinin idarə olunmasının 

əsasları 

2 

2 

 

3.1.Dövlət maliyyə  siyasətinin məz-

munu, məqsədi və əhəmiyyəti 

3.2. Dövlət (bələdiyyə) maliyyə siyasəti 

3.3.Təsərrüfat subyektlərinin maliyyə 

 

 


17 

 

siyasəti 



3.4.Maliyyə mexanizmi və maliyyə 

siyasətinin həyata keçirilməsində 

onun rolu   

3.5. Dövlət maliyyəsinin idarə edil-

məsinin zəruriliyi və məzmunu 



Dövlət  maliyyə nəzarəti 

2 

2 

 

4.1.Dövlət maliyyə nəzarətinin məz-

munu  və əhəmiyyəti 

4.2.Dövlət maliyyə nəzarətinin növləri. 

4.3.Dövlət maliyyənəzarətinin 

metodlarının xarakteristikası  

4.4.Qeyri-dövlət maliyyənəzarəti 

4.5.Dövlət maliyyə nəzarətinin 

təşkilati-hüquqi əsasları 

4.6.Dövlət maliyyə nəzarətinin tək-

milləşdirilməsi yolları 

 

 



Dövlət  fəaliyyətlərinin iqtisadi tə-

sirləri 

2 

2 

 

5.1.Dövlət sektorunun iqtisadiyyatda-

kı payı və fəaliyyətlərinin optimal sə-

viyyəsi 


5.2. Dövlət fəaliyyətlərinin iqtisadi 

struktura təsiri   

5.3.Dövlət xərcləri və iqtisadi təsirləri 

5.4.Dövlət gəlirləri və iqtisadi təsirləri 

5.5.Büdcə kəsirlərinin meydana gəl-

məsi və iqtisadiyyata təsiri 



 

 



Dövlət və Bələdiyyə maliyyəsinin 

nəzəri əsasları 

2 

2 

 

6.1.Dövlət və bələdiyyə maliyyəsi 

anlayışı 

6.2.Dövlət və bələdiyyə maliyyəsinin 



 

 

18 

 

funksional sistemi haqqında anlayışı 



6.3.Bələdiyyə maliyyəsi və onun əsas 

istiqaməti 

6.4.Bələdiyyə maliyyə siyasəti 

6.5.Bələdiyyə maliyyəsinin təşkili  

xüsusiyyətləri 



Dövlət  büdcəsi anlayışı 



2 

2 

 

7.1.Dövlət büdcəsinin tərifi 

7.2.Büdcə və onun formalaşması 

7.3.Büdcə siyasəti 

7.4.Büdcə tarazlığı və iqtisadi tarazlıq 

7.5.Büdcə prosesinin təşkili 

prinsipləri. 

 

 



Azərbaycan Respublikasının dövlət 

büdcəsinin  gəlirləri 





 

8.1.Azərbaycan Respublikasının 

dövlət büdcəsinin gəlirlərinin iqtisadi 

mahiyyəti 

8.2.Dövlət büdcəsinə rüsum xarakterli 

ödənişlər 

8.3.Dövlət vergiləri və büdcə 

gəlirlərinin formalaşmasında onların 

rolu 

8.4.Yerli (bələdiyyə)vergilər və ödə-



nişlər, onların büdcəgəlirlərinin for-

malaşmasında rolu 

8.5Vergilərinmahiyyəti, nəzəri əsasla-

rı vəfunksiyaları 



 

 



Dövlət  xərcləri və onların təsnifatı 



 

9.1.Dövlət xərclərinin tərifi və əhatə 



dairəsi 

9.2.Büdcəmaliyyələşdirilməsi 

9.3.Dövlət  xərclərinin təsnifatı 

 

 


19 

 

9.4.Dövlət xərclərinin görünüşcə 



artım səbəbləri 

9.5. Dövlət xərclərinin real artım 

səbəbləri 

10 

Dövlət  krediti və dövlət borclarının 

idarə olunması 





 

10.1.Dövlət kreditinin mahiyyəti 

10.2.Dövlətkreditinintəsnifatı 

10.3.Dövlətkreditininfunksiyalrı 

10.4.Dövlət  borclarının idarəolunması 

10.5.Azərbaycan Respublikasının 

dövlət borclarının formaları 

 

 

11 

Büdcədənkənar xüsusi fondlar 





 

11.1.Büdcədənkənar fondların sosial-

iqtisadi məzmunu 

11.2.Büdcədənkənar fondlar və onla-

rın əhəmiyyəti  

11.3.Büdcədənkənar  dövlət fondları-

nın xarakteristikası 

11.4.Azərbaycan Respublikasının 

Dövlət Sosial Müdafiə Fondu, onun 

fəaliyyət xüsusiyyətləri 

11.5.Sosial siyasətin mahiyyəti və 

əhəmiyyəti. 



 

 

12 

Sığorta fəaliyyətinin nəzəri aspekt-

ləri və təşkili əsasları 





 

12.1.Dövlət sığortasının iqtisadi məz-

munu vəfunksiyaları 

12.2.Dövlət sığortasının formaları və 

növləri 

12.3.AzərbaycanRespublikasında sı-

ğortanın təşkili xüsusiyyətləri  

12.4.Sığorta təşkilatının maliyyə sa-

bitliyinin təmin edilməsi 

 

 


20 

 

12.5.Sığorta fəaliyyətinə dövlət nəzarəti 



13 

Maliyyə bazarı 



 

13.1.Maliyyə bazarının mahiyyəti və 

rolu 

13.2.Azərbaycanda maliyyə bazarının 



ümumi xarakteristikası 

13.3.Törəmə maliyyə alətlərinin xa-

rakteristikası 

13.4.Qiymətli kağızlar bazarının məz-

munu  

13.5.Borc qiymətli kağızlar-istiqrazlar 



 

 

14 



Ev təsərrüfatlarının maliyyəsi 





 

14.1.Ev təsərrüfatlarının maliyyəsinin 

mahiyyəti 

14.2.Ev təsərrüfatı maliyyəsinin funk-

siyaları 

14.3.ÜDM və MG yaradılması, ilkin 

bölgüsündə və istifadəsində ev təsər-

rüfatı maliyyəsinin rolu 

14.4.Ev təsərrüfatının maliyyə resursları 

14.5.Ev təsərrüfatının büdcəsi 



 

 

15 

Beynəlxalq valyuta-maliyyə və kre-

dit münasibətləri 





 

15.1.Beynəlxalq valyuta münasibətlə-

ri və dünya valyuta sistemi mahiyyəti 

15.2.Beynəlxalq maliyyə münasibət-

lərinin məzmunu və strukturu 

15.3.Beynəlxalq maliyyə münasibət-

lərinin mahiyyəti və əsas formaları 

15.4.Beynəlxalq maliyyə bazarları 

15.5.Beynəlxalq maliyyə-kredit təşki-

latları 



 

 

 

CƏMİ 

30 

30 

21 

 

“DÖVLƏT MALİYYƏ” FƏNNİNİN IŞÇİ   



PROQRAMI  KURSUNUN ÖYRƏNİLMƏSİ  

ÜZRƏ PLANI 

 

№ 



Mövzunun adı 

Müh  Məş 

Dövlət maliyyəsinin yaranma tarixi və 



əhatə dairəsi 



Dövlət  maliyyə sistemi



 



Dövlət maliyyə siyasəti. Dövlət 



maliyyəsinin idarə olunmasının əsasları

 



Dövlət  maliyyə nəzarəti



 



Dövlət  fəaliyyətlərinin iqtisadi təsirləri



 



Dövlət və Bələdiyyə maliyyəsinin 



nəzəri əsasları 



Dövlət  büdcəsi anlayışı



 



Azərbaycan Respublikasının dövlət 



büdcəsinin  gəlirləri

 



Dövlət  xərcləri və onların təsnifatı



 



10  Dövlət  krediti və dövlət borclarının 

idarə olunması

 



11  Büdcədənkənar xüsusi fondlar 





12  Sığorta fəaliyyətinin nəzəri aspektləri 

və təşkili əsasları 



13  Maliyyə bazarı 





14  Ev təsərrüfatlarının maliyyəsi

 



15  Beynəlxalq valyuta-maliyyə və kredit 

münasibətləri 





 

Cəmi 

30 

30 

 

 

 


22 

 

İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT SİYAHISI. 



 

1.Dr.Cihan Bulut.“Dövlət maliyyəsi”. Qafqaz 2013. 

2.Dərslik.  “Maliyyə  nəzəriyyəsi”.Kooperasiya  nəşriyyatı. 

Bakı-2014 

 3.M.X.Həsənli,  L.T.Mehdiyeva,  T.T.Qurbanova  “Maliyyə” 

Bakı 2006 

4.M.X.Həsənli. “Vergilər”, Bakı, 1998 

5.S.M.Məmmədov. “Maliyyə”, Bakı, 1997. 

6.Ş.Ş.Bədəlov,  R.  B.Məhərrəmov,  F.Ə.Qurbanov  “Büdcə 

sistemi”, Bakı, 2003. 

7.M.M.  Sadıqov  “Beynəlxalq  valyuta-kredit  münasibətləri 

və xarici ölkələrin pul-kredit sistemi”, Bakı 2003 

8.N.N.Xudiyev. “Sığorta işi: sığortaçının maliyyə potensialı 

və sığorta resurslarının idarəedilməsi”. Bakı, 2003. 

9.B.A.Xankişiyev  “Büdcə  təşkilatlarında  uçot  və  hesabat”, 

Bakı 2012. 

10.“Maliyyənin əsasları” V.Zeynalov, Bakı 2008;    

 9. “Maliyyə (suallar və cavablar)” V.Z.Zeynalov, Bakı 2010;  

3.”Maliyyə” N.Novruzov, X.Hüseynov, Bakı 2007;  

10.Балабанов А.И., Балабанов А.Т. Финансы- СПб: Изд-

во «Питер».-2000.-912 с.: ил;  

11.Финансы: учебник/ под редакцией М.В. Романовско-

го,  Б.М.  Сабанти.-  М.:  «Перспектива».  Издво  «Юрайт». 

2000.-520с.;  

12.Финансы:  учебник  для  вузов  под  редакцией  проф. 

Дробозиной.- М. ЮНИТИ.-2000.-527с.  

Həmçinin internet səhifələrindən və dövrü mətbuatdan bu fənn 

və əlaqədar mövzular haqqında məlumat almaq mümkündür. 



23 

 

 



 

 

Download 0,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish