Limbik tizim va uning genezi

LIMBIK TIZIM VA UNING GENEZI
Reja:
1 Limbik tizim haqida
2 Limbik sistema tuzilmalari guruhi
3Llimbik tizimning murakkab tarmoqlari

Tuyg'ular va boshqalar 1878-yilda Pol Broka, Franca neyrologi Broka ning aftasi deb atalgan mashhur "le grand lob lymbique" atamasini yaratdi. "Limbus" atamasi margin yoki ramka degan ma'noni anglatadi. Doktor Broka miyani markazining chekkasida miyaning ichki qismini o'rab turgan tuzilishlarga ishora qilardi.

Brokaning vaqtidan beri "limbik tizim" so'zi ma'nosini o'zgartirdi.
Hali ham korteks va gipotalamus va miya tuzilishi o'rtasidagi tuzilmalarni o'z ichiga oladi, ammo turli mutaxassislar limbik tizimning bir qismi sifatida turli tuzilmalarni o'z ichiga olgan. Amigdala va hipokampus keng tarqalgan bo'lib, u alfaktorlar korteksidir. Biroq, bu erda fikrlar, limbik tizimning bir qismi sifatida qaraladi va Paralimbic nima, limbik tizimi bilan yaqindan hamkorlik qilgan, lekin, albatta, bir qismi emas, balki, bir tuzilishga ega.
Limbik tizim turli xil fundamental bilim va hissiy funktsiyalarga xizmat qiladi. Temporal loblarning ichki qismida yotadigan hipokampi, xotira shakllanishi uchun juda muhimdir. Amigdala har hipokampusning old qismining tepasida o'tiradi. Har bir amigdala hissiyotni qayta ishlashda muhim ahamiyatga ega. Amigdala hippokampus bilan yaqindan muloqot qiladi, bu esa nega biz hissiy jihatdan ahamiyatli bo'lgan narsalarni eslaymiz?
Amigdala shuningdek, gipotalamus, harorat, tuyadi va hayot uchun zarur bo'lgan boshqa bir qator asosiy jarayonlarni tartibga soluvchi miya sohasi bilan ham yaqinroq aloqada bo'ladi. Gipotalamusning o'zi ham ba'zan, lekin har doim emas, limbik tizimning bir qismi sifatida kiritiladi. Gipotalamus orqali, shuningdek, miya chizig'idagi ayrim asosiy sohalar orqali limbik tizim
avtonom asab tizimimiz (yurak urishi va qon bosimi kabi narsalarni), endokrin sistemasi va viskera (yoki "ichak") bilan bog'laydi.
Miyada joylashgan asab hujayralari joyga qarab har xil modalarda joylashadi. Miya yarim korteks asosan neokortikaldir, ya'ni hujayralar 6 qatlamdan iborat. Bu hujayralar kamroq qatlamlarda (masalan, paleocorticoid) yoki ko'proq jumbled (kortikoid) bilan ajratilgan limbik tizimdan farq qiladi. Limbik tizimning bu murakkab tuzilmasi, shuningdek, hayotning asosiy jarayonlaridagi limbik tizimni nazorat qilish shifokorlarning limbik strukturning miya yarim korteksidan evolyutsion ravishda kattaroq ekanligiga ishontirishga olib keldi.
Paralimbik tuzilmalar limbik tizim bilan murakkab tarmoqni tashkil qiladi. Paralimbik tuzilmalarga misollar: singulat gyrus, orbitofrontal korteks, temporal qutb va insulaning bir qismi. Bazal forebrain, yadro akumbenslari, mammillary organlari va talamusning qismlari (old va mediodoral yadrolar) ham limbik tizim bilan yaqin o'zaro bog'liqligi tufayli paralimbik tuzilmalar deb hisoblanadi.
Ushbu paralimbik tuzilmalarning har biri tuyg'u yoki asosiy bilim jarayonlari bilan bog'liq. Masalan, oldingi singulat gyrusi motivatsiya va haydovchilikka bog'liq. Insula bizning ichki his-tuyg'ularimizni (yoki "ichak hislari") sezish qobiliyatimiz bilan bog'liq.
Orbitofrontal korteks , nukleus akumbens va bazal forbrain zukkali yoki mukofotni his qilish bilan shug'ullanadi. Mammillary jismlar va ba'zi talamik yadrolar yangi xotiralarni shakllantirish uchun muhimdir.
Bu yo'llarning barchasi murosasiz bog'langan. Masalan, amigdala orbitofrontal yo'lga, insulani xuddi, fosikul deb nomlangan oq moddalar to'plami bilan bog'laydi. Amigdala gipotalamus va singulat qismlariga stria terminali orqali, shuningdek, miya chizig'i va boshqa bir qator tuzilmalarni ventral amigdalofugal yo'l orqali yuboradi.
Hipokampus, asosan, forniks deb ataladigan katta oq materiya yo'li orqali miyani mushaklarni tanaga qaratib, marmar jismlarga, talamusta va singulatga yo'l ochib beradi.
Limbik sistema tuzilmalar guruhidir va turli xil funktsiyalarga xizmat qiladi. Bu vazifalar atrofimizdagi dunyoni qanday o'ylashimiz, his qilishimiz va ularga munosabatimiz uchun muhimdir.