Laboratoriya ishi №2 Sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy vositalari bilan ishlash. Ishning maqsadi

---

LABORATORIYA ISHI №2 

Sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy vositalari bilan ishlash. 

Ishning maqsadi. Talabalarda sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy 

vositalari bilan ishlash  bo„yicha amaliy bilim va ko„nikmalar hosil qilish.  

Masalaning qo‘yilishi. Sonli axborotlar bilan ishlash texnologiyasi va uning dasturiy 

vositalari bilan tanishish.  

Qisqacha nazariy ma’lumotlar: 

Elektron  kalkulyatorlar  -  bu  hisob-kitoblarni  amalga  oshirish  uchun  mo„ljallangan 

ixtisoslashgan  dasturiy  ta‟minot.  Elektron  kalkulyatorlar  o„zlarining  funktsional  imkoniyatlari 

jihatidan apparat mikrokalkulyatorlariga mos keladi. 

Uskuna  mikrokalkulyatorlari  ularning  imkoniyatlari  va  qo„llanilishida  sezilarli  darajada  farq 

qilishi  mumkin.  Oddiy  mikrokalkulyatorlar  faqat raqamlar bo„yicha arifmetik amallarni  bajarishga 

imkon  beradi  va  kundalik  hayotda  qo„llaniladi.  Muhandislik  kalkulyatorlari,  shuningdek,  turli 

funktsiyalarning qiymatlarini hisoblashga imkon beradi va o„quv jarayonida va muhandislik hisob-

kitoblarida  qo„llaniladi;  dasturchi  mikro  kalkulyatorlari  har  xil  sanoq  tizimlarida  va  boshqa 

operatsiyalarda hisob-kitoblarni amalga oshirishga imkon beradi. 

 

 

Elektron  kalkulyatorlar  ancha  qulaydir,  chunki  ular  yuqorida  ko„rsatilgan  barcha  turdagi 

mikrokalkulyatorlarning  imkoniyatlariga  ega  bo„lishi  mumkin.  Raqamli  ma‟lumotlarni  kiritish  va 

qayta ishlash uchun dastur quyidagilarni o„z ichiga oladi: elektron jadvallar; statistik ma‟lumotlarni 

qayta ishlash to„plamlari; ixtisoslashtirilgan matematik dasturiy ta‟minot to„plamlari. 

Elektron  jadval  -  bu  jadvaldagi  ma‟lumotlar  bo„yicha  hisob-kitoblarni  avtomatlashtirish 

uchun universal dasturiy ta'minot vositasi sifatida kompyuterda yaratilgan jadval. 

Elektron jadvallar (SuperCalc, Excel, Lotus, Quattro Pro, SDSS Spreadsheet, VistaCalc, GS-

Calc) Spreadsheet deb nomlangan raqamli axborotni qayta ishlash tizimlari sinfiga kiradi. 

 

 

Birinchi VisiCalc elektron jadvali 1979 yilda chiqarilgan va shu paytdan boshlab elektron 

jadvallar tarixini dasturiy ta‟minotning mustaqil turi sifatida hisoblash odat tusiga kirgan.  

Elektron jadvallarning qo„llanilishi:  

– buxgalteriya hisobi va bank ishi; rejalashtirish va resurslarni taqsimlash;  

---

– loyihalash-smeta ishlari; muhandislik va texnik hisob-kitoblar;  

– katta hajmdagi ma‟lumotlarni statistik qayta ishlash;  

– dinamik jarayonlarni o„rganish. 

Elektron jadvallarning asosiy xususiyatlari:  

– hisoblash muammolarini hal qilish, foydalanuvchi tomonidan belgilangan formulalar 

bo„yicha hisob-kitoblarni amalga oshirish;  

– optimallashtirish muammolarini hal qilish;  

– hisob-kitoblar natijalari asosida tahlil qilish va modellashtirish;  

– jadvallar, hisobotlarni loyihalash; kerakli turdagi qurilish diagrammalari; 

– yozuvlarni berilgan mezon bo„yicha tanlash va istalgan parametr bo„yicha saralash 

qobiliyatiga ega ma‟lumotlar bazalarini yaratish va saqlash; 

– boshqa dasturiy ta‟minotda yaratilgan hujjatlardan ma‟lumotlarni jadvalga o„tkazish 

(kiritish); 

– yakuniy hujjatlarni chop etish; 

– jadvallarda saqlangan ma‟lumotlarni almashish, tarqatish va jadvallarni ishchi guruhning 

barcha a‟zolari tomonidan ko„rish. 

Topshiriqlar: 

1. 

Sonli axborotlar bilan ishlash dasturiy vositalariga qaysi dasturlar kiradi

?  

2. Elektron jadval muhitining asosiy elementlari qaysilar?  

3. Excelga ma‟lumotlar kiritish turlari? 

4. Ma‟lumotlarni katakchaga kiritish tartiblarini tushuntiring? 

5.Avtomatik to„ldirish xususiyati? 

 

Adabiyotlar: 

1. M.Aripov, B.Begalov va boshq. Axborot texnologiyalari. O„quv qo„llanma. – T.: “Noshir”, 

2009. 

2.  S.S.G„ulomov  va  boshq.  Axborot tizimlari  va  texnologiyalari:  Oliy  o„quv  yurti  talabalari 

uchun darslik /Akademik S.S.G„ulomovning umumiy tahriri ostida. – T.: «Sharq», 2000. – 529 b. 

3.  http://www.sergeeva-i.narod.ru/  –  Информационные  технологии,  информационные 

систмы.