|
КОМПЮТЕРНИ ИШЛАТИШ УЧУН БИЛИШ КЕРАК.
КОМПЮТЕРНИ ЁҚИШ
Компютер ёқилади, кейин “Мой компьютер” (Менинг компютерим) га кириш учун сичқончанинг чап тугмачаси билан тез-тез икки марта босилади. “Мой компьютер”га кирилган сўнг, компютердаги дисклар рўйхати пайдо бўлади (С диск, Д диск ва ҳоказо). Ҳоҳлаган бир диск ичига сичқончанинг чап тугмачаси билан тез-тез икки марта босиб кирилади ва унинг ичидаги файл ёки папкалар билан амалиёт бажарилади.
МАТНЛИ ФАЙЛЛАР ЯРАТИШ (МАТНЛИ ФАЙЛ ЁЗИШ)
Матнли файлларни яратиш учун иш столидаги Microsoft Word ёрлиғини устига сичқонча кўрсаткичи олиб бориб чап тугмачаси билан тез-тез икки марта босилади. Агар буни иш столидан топа олмасангиз “Пуск” менюси устига сичқонча кўрсаткичини олиб келиб чап тугмачани бир марта босинг. Натижада бўлимлар рўйхати пайдо бўлади. Рўйхатдан “Программы” қисмини, сўнгра ўнг томонда ҳосил бўлган рўйхатдан “Microsoft Word” қаторини танланг ва сичқончанинг чап тугмачасини бир марта босинг. Бу амалларни бажаргандан сўнг Microsoft Word матн муҳаррири иш тушади ва Microsoft Word интерфейси ойнаси пайдо бўлади Натижада матн ёзиш файли (ҳужжати) яратилади.
Маълумки, ёзув машинкасида матн ёзилганда қоғозга чегара қўйилади. Бунда каретка маълум жойга келгач қатордан автоматик равишда ўтади. Шунга ўхшаш амални бажариш учун “Файл” менюсидан ўрин олган “Парамеры страницы” (Саҳифа параметрлари) буйруғини ишлатиш лозим. Намоён бўлган ойнанинг “Поля” қисмида қоғозга чегаралар (Верхнее (юқори), Нижнее (қуйи), Левое (чап), Правое (ўнг)) қўйилади. Бунинг учун ҳар бир дарчанинг ёнида тепага ва пастга қаратилган учбурчаклар мавжуд. Улар мос равишда чегара эни ва бўйини оширади ва камайтиради. Ёзув машинкасидан фарқли ўлароқ компютерда бир неча хил шрифтлар мавжуд. Бичимлаш панелида шрифт тури дарчаси ёнидаги учбурчакни босиб шрифтлар рўйхатини чиқариб, керакли шрифт танланади ва у фаоллаштирилади. Мазкур дарчани ёнида шрифтлар ўлчови дарчаси жойлашган. Ундан юқридаги усул билан шрифт ўлчами танлаб олиниб, сўнг алвафит тури танлаш керак. Клавитурада икки хил: лотин ва кирилл ҳарфлари мавжуд. Кераклигини танлаб олиш учун клавиатурадаги Alt+Shift тугмачалари босилади (чап тарфдаги ёки ўнг тарафдаги).
КОМПЬЮТЕРГА МАТННИ КИРИТИШ ҚОИДАЛАРИ
Символ (белги) курсор (ёниб ўчиб турган таёқча) турган жойга киритилади.
Сичқонча кўрсаткичи курсорни керакли жойга тез олиб бориш учун ишлатилади ва матн териш жараёнида қатнашмайди.
Матнни абзацдан ёзиш учун экраннинг юқори ва чап томонларида линейка жойлашган, шу юқоридаги линейкада қоғоз чегаралари ости-усти учбурчак кўрсаткичлар билан чекланган. Ушбу кўрсаткичларни устки кўрсакичи линейка бўйича маълум миқдорда суриш кифоя. ENTER тугмасини фақат абзац бошида босиш зарур.
Матнни ўртага жойлаштириш, абзац силжишини қўйиш ва матнни бир томонга суриш учун “Пробел” (бўш жой) тугмасини босиш тавсия қилинмайди. Матнни ўртага, чапга, ўнгга жойлаштириш учун ускуналар панелидаги чапга, ўнгга, ўртага кўрсатиш кнопкаларини босиш билан фаоллаштирилади.
Матн териш жараёнида уни тез-тез хотирага сақлаб қўйиш лозим.
Саҳифа (бет)ларга тартиб рақами клавиатурада киритиб бўлмайди.
Нуқта ва вергулдан олдин бўш символ қўйиш тавсия қилинмайди.
Битта бўш қатор киритиш учун курсорни олдинги қаторнинг охирги символидан кейин қўйиб, ENTER тугмачаси босилади.
Битта қаторни иккига бўлиш учун Янги қатор бошланиши керак бўлган жойга курсорни олиб бориб, ENTER тугмачаси босилади.
Иккита қаторни бирлаштириш учун курсорни биринчи қаторнинг охирги символи (белги)дан кейин қўйиб, Delete тугчамаси босилади.
Shift +(ҳарф)
|
Катта ҳарф билан ёзиш
|
Backspace (←)
|
Курсорни чапда турган символни ўчириш
|
Delete
|
Курсордан ўнгда турган символни ўчириш
|
Caps Lock
|
Фақат катта ҳарфлар билан ёзиш
|
↑
← →
↓
|
Матнда курсор ҳолатини ўзгартириш
|
ҲУЖЖАТЛАРНИ ХОТИРАДА САҚЛАШ
Ҳужжат тайёр бўлгандан сўнг ёки ҳужжат тайёрлаш жараёни уни компютер хотирасида сақлаб қўйиш лозим. Бунинг учун “Файл” менюсидаги “Сохранить как” (Қандай сақлаш) буйруғини ишлатамиз. Экранда “Сохранение документа” ойнаси намоён бўлади. “Папка” дарчасида ҳужжатни сақлаб қолиш учун лозим бўлган папка ёки диск номи туради. Биринчи марта тугма босилганда “Мои документы” (Менинг ҳужжатларим) папкаси акс эттирилади. Агар рўйхатдан папканинг номи ўзгартирилмаса, компютер ҳамиша ҳужжатларни “Мои документы” (Менинг ҳужжатларим) папкасида сақлайди.Агар файлни (ҳужжатни) флешкада сақлаш талаб этилса, рўйхатдан диск номи танлаб олинади (Диск САНЖАРБЕК).
“Имя файла” (Файл номи) дарчасида ҳужжатга ном берилади. Уни кирилл ёки лотин алифбосида беришингиз мумкин. Барча зарур маълумотлар киритилгандан сўнг “Сохранить” (Сақлаш) кнопкаси босилади. Агар бирор хатолик ўтиб кетган бўлса, “Отмена” (Бекор қилиш) кнопкаси босилади.
Агар ҳужжат биринчи марта сақланётган бўлса ёки уни бошқа дискда ёки флешкада сақлаш зарур бўлса, албатта “Сохранить как” (Қандай сақлаш) буйруғи ишлатилади, агар мавжуд ҳужжатга ўзгаришлар киритилга бўлса, “Сохранить” (Сақлаш) буйруғини ишлатиш керак. Ускунлар панелида бу дискета расми кўринишида жойлашган. Яна бир усули клавиатурадаги Shift+F12 тугмаларини босиш кифоя, шу билан ишлов берилган матн файли компютер хотирасида сақланиб қолади.
Мазкур ҳужжатга ишлов берилгандан сўнг уни ёпиш зарурати туғилади бунинг учун монитор экранининг ўнг тараф юқори бурчагида жойлашган “х” кнопкасини босиш кифоя.
ҲУЖЖАТЛАРНИ ЧОП ЭТИШ (ҚОҒОЗГА ЧИҚАРИШ)
Ҳужжатни қоғозга чиқаришдан аввал, у қоғозда қандай жойлашишини олдиндан кўриб қўйиш мақсадга мувофиқ. Бундай имкониятни “Предворительный просмотр” (Дастлабки кўриш) буйруғи яратиб беради. Дастлабки кўриш режимига ускунлар панелидаги “лупали қоғоз” кўринишида жойлашган кнопкани босиш мумкин. Дастлабки кўриниш режимидан чиқиш учун намоён бўлган ойнанинг ускунлар панелида “Закрыть” кнопкасини ишлатиш лозим.
Ҳужжатни қоғозга чиқариш учун “Файл” менюсининг “Печать” буйруғи фаоллаштиради ёки клавиатурадаги Ctrl+З тугмасини босса ҳам бўлади.
Агар мазкур ҳужжатнинг фақат маълум бир қисмини (бир неча саҳифани) қоғозга чиқариш зарур бўлса, мазкур саҳифаларнинг “Страницы” (Саҳифалар) қисмида кўрсатиш керак. Масалан, “Номера” элементи танланганда чоп этилиши лозим бўлган саҳифа ёки бир неча саҳифанинг рақамлари кўрсатилади. Агар бир саҳифанинг маълум бир қисмини қоғозга чиқариш лозим бўлса шу ойнадаги “Выделенный фрагмент” кнопкасини фаоллаштириш лозим. Мазкур ойнанинг “Копии” (нусҳалар) бўлимида “число копии” (нусҳа сони) дарчаси ёнида тепага ва пастга қараган ҳолда жойлашган учбурчаклар чиқариш лозим бўлган саҳифанинг нусҳа сонини ошириш ёки камайтириш, яъни нусҳа сонини белгилаш учун қулай.
Мавжуд ҳужжатни тўлалигича тўғридан-тўғри қоғозга чиқариш учун ускуналар панели қаторида “Принтер” расми кўринишидаги кнопкани босиш кифоя.
ЭЛЕКТРОН ЖАДВАЛЛИ ФАЙЛЛАР ЯРАТИШ
(ТАБЛИЦАЛАР БИЛАН ИШЛАШ)
Матнли файлларни яратиш учун иш столидаги Microsoft Excel ёрлиғини устига сичқонча кўрсаткичи олиб бориб чап тугмачаси билан тез-тез икки марта босилади Агар буни иш столидан топа олмасангиз “Пуск” менюси устига сичқонча кўрсаткичини олиб келиб чап тугмачани бир марта босинг. Натижада бўлимлар рўйхати пайдо бўлади. Рўйхатдан “Программы” қисмини, сўнгра ўнг томонда ҳосил бўлган рўйхатдан “Microsoft Excel” қаторини танланг ва сичқончанинг чап тугмачасини бир марта босинг. Бу амалларни бажаргандан сўнг Microsoft Excel матн муҳаррири иш тушади ва Microsoft Excel интерфейси ойнаси пайдо бўлади Натижада жадвал билан ишлаш файли (ҳужжати) яратилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
