Kasbiy etikaning kategoriyalari

Kasbiy etikaning kategoriyalari

Bajardi: Ashiraliyeva Xumora

Reja: 1. Kasbiy etika kategoriyalarining o’ziga xos xususiyatlari. 2. Buyuk mutafakkirlar etiket kategoriyalari haqida. 3. Kasbiy burch; vijdon (diyonat); or-nomus (nomus); obro’ - kasbiy etikaning asosiy kategoriyalari. Kasbiy etikaning kategoriyalari va turlarining sifatli xizmat ko’rsatishdagi ahamiyati.

Kasbiy burch Kategoriya grekcha «kategoria» so‘zidan olingan bo‘lib, etikaning asosiy tushunchalaridan hisoblanadi, axloqning muhim tomonlarini hamda elementlarini o‘zida ifoda qiladi. Etika kategoriyalari deb jamiyat va uning a’zolarining axloqiy, ya’ni ma’naviy boyligini o‘zida to‘liq ifoda qiladigan tushunchalar majmuiga aytiladi. Demak, etika kategoriyalari jamiyat farovonligiga va uning a’zolarining ma’naviy madaniyati bilan bog‘liq bo‘ladi.

Kasbiy etikaning asosiy kategoriyalari
-or-nomus (nomus)
-obro‘
-vijdon (diyonat)
- kasbiy burch
Kasbiy burch
Kasbiy burch - bu kasb sohiblarining boshqa odamlar va jamiyat oldida o‘zlarining kasbiy majburiyatlarini sezish hissidir. Ushbu ta’rifdan kelib chiqgan holda aholi va sayyohlarga xizmat ko‘rsatuvchi kasb guruhlari a’zolarining, umumiy fuqarolik burchlaridan tashqari, ularning xizmatlaridan foydalanayotgan aholi va sayyohlar talab va ehtiyojlariga hamda manfaatlariga juda ham diqqat va ularning hatto etiket qoidalariga to‘g‘ri kelmaydigan ba’zi bir hatti-harakatlariga sabr-toqat bilan qarashdan iborat.

Vijdon Vijdon ham odamlarga va kasb egalariga mansub axloqiy tushuncha bo‘lib, yaxshilik nimayu, yomonlik nimaligiga javob beradigan ichki ishonch,o‘z hatti –harakatlari uchun axloqiy mas’uliyatni anglash –sezish. Vijdon shaxsning axloqiy jihatdan o‘z –o‘zini nazorat qilaolish, o‘zida axloqiy burchni mustaqil shakllantirish hamda o‘zidan uni ado etishni talab qilish va o‘z hatti- harakatiga hamda yurish- turishlariga baho berish qobiliyatini ifodalaydi.

Or–nomus (nomus) Bundan oldin ta’kidlanganidek, or- nomus (nomus) ham kasbiy etikaning asosiy kategoriyalaridan biri hisoblanadi. Or–nomus (nomus) - bu kishining boshqa shaxslarga, shu jumladan oila a’zolariga, hamkasblariga va rahbar hamda mutaxassis xodimlarga nisbatan sharm-hayoli munosabatda bo‘lishga undovchi his, o‘zining obro‘sini ulug‘lash va ardoqlash tuyg‘usidir. U kishining qadr–qiymatiga, o‘z harakatlari oldidagi ahloqiy mas’uliyatlariga bo‘lgan qarashlarni ifodalovchi tushuncha. Aynan or-nomus (nomus) o‘zining hatti–harakatlarini o‘z vaqtida tuxtatishni sezish har bir kishining obro‘sini saqlashga qaratilgan harakatidir.

Obro’ Obro‘ – bu ijtimoiy hayotning turli sohalarida, masalan, ilmiy, diniy, siyosiy sohalarda, jamoalarda, oilada, biron shaxsning bilimi, tajribasi, tashkilotchiligi kabi axloqiy fazilatlari tufayli orttirgan, ko‘pchilik tomonidan e’tirof etilgan ta’siri, nufuzidir. Obro‘ shaxsnning hulqi, Vataniga chin sadoqat bilan xizmat qilishi tufayli ortib boradi. Obro‘ – bu yuksak axloqiy ma’naviyat majmui, shuningdek uni o‘zida hurmat qilish belgisidir.