Jumıs ataması: Pnevmatik shinalar jag’dayin topıraqilgishiniń jeliniw dárejesin anıqlaw

2-laboratoriya jumisi

Jumıs ataması: Pnevmatik shinalar jag’dayin topıraqilgishiniń jeliniw dárejesin anıqlaw
Jumıstın` maqseti: Pnevmatikalıq shinalardın` topıraq tıg`ızlıg`ının` jayılıw da`rejesin anıqlaw ta`rtibin u’yreniw.

Kerekli a`sbap-u`skeneler: Do`n`gelekli traktor, ruletka, lineyka, shtangentsirkul` – teren` o`lshegish (±0,1 anıqlıqta), arnawlı maslamalar.

Bizge belgili, traktordın` jeteklewshi do`n`gelekleri shinalarının` topıraq betine ta`siri, yag`nıy jayılıwı onın` tayg`anawına wlken ta`sir ko`rsetedi.

Eger olardın` jayılıw da`rejesi 80 % ten joqarı bolsa, bunday shinalardı traktordan sheship alıp, remontlawg`a jiberiw talap etiledi. Sebebi bunday jag`dayda jeteklewshi do`n`geleklerinin` tayg`anawı 20...28% ke artıwı na`tiyjesinde agregattın` is o`nimdarlıg`ı 10...12 % ke kemeyiwi, janılg`ı sarpı bolsa 6...8 % ke ko`beyiwi mwmkin.

Pnevmatikalıq shinalardın` texnikalıq ko`rsetkishin anıqlaw ushın onın` protektori shan` ha`m ılaydan tazalanadı. Bunnan son` shinanın` ju`giriwshi beti (topıraqqa tiyip turatug`ın beti) ko`zden o`tkeriledi ha`m en` ko`p jayılg`an bo`limi anıqlanıp, o`lshewler o`tkeriletug`ın maydanshada (2.1-su`wret) por menen sızıp shıg`ıladı.

2.1-su`wret. Topırak tıg`ızlıg`ının` jayılıw da`rejesin anıqlaw: a ha`m g-o`lshep alınatug`ın orınları; b-shtangen-teren` o`lshegish penen o`lshew; v-maslama ja`rdeminde o`lshew: 1-shtangen-teren`o`lshegish; 2-topıraq ilgish; 3- maslama.

Maydanshanın` eni V ju`giriw beti eninin` yarımınan ko`p bolmaslıg`ı, uzınlıg`ı A bolsa do`n`gelek radiusınan aspaslıg`ı kerek. Shtangen-teren`olshegish 1 yamasa maslama 3 ja`rdeminde protektor tiykarg`ı yamasa yarım protektorları ornatılg`an orınlarınan tısqarı en` ko`p jayılg`an orınları o`lshenedi. Topıraq ilgishtin` 2 biyikligi ju`giriw betinin` orayına jaqın jerinen o`lsheniwi kerek.

Topıraq ilgishnin` jayılıw da`rejesi to`mendegi formula menen tabıladı:



Bul jerde: S-topıraq ilgishinin` jayılıw da`rejesi, %;

h-topıraq ilgishinin` o`lshengen biyikligi, mm;

N -jan`a shinanın` topıraq ilgishinin` biyikligi, mm.

Topıraq ilgishinin` jayılıw da`rejesi on` ha`m shep do`n`gelekleri shinaları ushın anıqlanıp, olardın` ayırması F anıqlanadı:



Onın` jayılıw da`rejesi 80% ten, on` ha`m shep shinaları boyınsha ayırması 6% ten joqarı bolmaslıg`ı kerek. Anıqlang`an ko`rsetkishler jan`a shina ko`rsetkishlerine (1-keste) salıstırıladı ha`m juwmaq shıg`arıladı.
Jumıstı orınlaw ta`rtibi:

1. Studentler toparlarg`a bo`linip, olarg`a ____________ markalı do`n`gelekli traktorda isti orınlaw tapsırıladı.

2. Laboratoriya jumısı tapsırmada ko`rsetilgan traktor aldında o`tkeriledi. Onın` to`mendegi ko`rsetkishleri: markası ________, aldıng`ı ha`m artqı do`n`gelekleri shinalarının` eni _______mm, topıraq ilgishinin` biyikligi __________ mm o`lshep alınadı.

3. Pnevmatik shinalardın` texnikalıq ko`rsetkishin anıqlaw ushın onın`
protektori shan` ha`m ılaydan tazalanadı.

4. Shinanın` ju`giriwshi beti ko`zden o`tkeriledi ha`m en` ko`p jayılg`an
bo`limi anıqlanıp, al o`lshewler o`tkeriletug`ın ornı por menen sızıp shıg`ıladı.

5. Topıraq ilgishinin` jayılıw da`rejesi 5 on` ha`m shep do`n`gelekleri
shinaları ushın ayrıqsha anıqlanıp, olardın` ayırması F tabıladı.

6. Anıqlang`an ko`rsetkishleri jan`a shina ko`rsetkishlerine salıstırıladı ha`m juwmaq shıg`arıladı.
Jumıs boyınsha esabatta:

Jumıstın` maqseti, kerekli a`sbaplar, berilgen tapsırmalar, jumıstın`
orınlanıw ta`rtibi ha`m alıng`an mag`lıwmatlarg`a tiykarlanıp shinanın` topıraq ilgishiinin` o`lshep alınatug`ın orınları 2.1-su`wrette ko`rsetilgen halda sızıladı ha`m anıqlang`an kemshilikler ha`m de olardı saplastırılg`anlıg`ı haqkında jukwmaq beriledi.
Qadag`alaw sorawları:

1. 
   Shinanın` topıraq ilgishinin` wazıypası neden ibarat?
   
2. 
   On` ha`m shep do`n`gelekleri shinaları topıraq ilgishlerinin` jayılıw da`rejesinin` ayırması 6 % ten asıp ketse qanday juwmaq shıg`arılıwı kerek?
   
3. 
   Ne ushın shinanın` topıraq ilgishinin` jayılıw da`rejesi 80% ten joqarı bolsa onı almastırıw usınıs etiledi?