Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети ва билиш усуллари



Download 1,07 Mb.
bet1/7
Sana21.02.2022
Hajmi1,07 Mb.
#41331
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
4 МАВЗУ Ракобат ва нархнинг шаклланиши 060220202734

4-МАВЗУ. РАҚОБАТ ВА НАРХНИНГ ШАКЛЛАНИШИ. МОНОПОЛИЯНИНГ ИҚТИСОДИЙ АСОСЛАРИ ВА АНТИМОНОПОЛ ҚОНУНЧИЛИК

  • Режа:
  • 1. Рақобатнинг моҳияти, шакллари ва усуллари.
  • 2. Монополияларнинг вужудга келиши, моҳияти ва турлари.
  • 3. Ўзбекистонда монополияга қарши қонунчилик.
  • 4. Нархнинг мазмуни, вазифалари ва турлари.
  • 5. Рақобат турли шакллари шароитида нархнинг шаклланиш хусусиятлари.

  • Рақобат – бозор субъектлари иқтисодий манфаатларининг тўқнашувидан иборат бўлиб, улар ўртасидаги юқори фойда ва кўпроқ нафлиликка эга бўлиш учун курашни англатади.
  • РАҚОБАТ ИШТИРОКЧИЛАРИНИНГ АСОСИЙ МАҚСАДЛАРИ
  • Товар ишлаб чиқарувчилар (корхоналар) ўртасида
  • товарларни қулай шароитда ишлаб чиқариш ва яхши фойда келтирадиган нархда сотиш, умуман иқтисодиётда ўз мавқеини мустаҳкамлаш
  • Ресурсларни етказиб берувчилар ўртасида
  • ўзларининг иқтисодий ресурсларини (капитал, табиий ресурслар, ишчи кучи) юқори нархларда сотиш
  • Истеъмолчилар ўртасида
  • товарларни қулай ва арзон нархларда сотиб олиш ва ҳар бир сарфланган пул бирлиги эвазига кўпроқ нафлиликка эга бўлиш
  • Рақобатнинг асосий вазифалари
  • тартибга солиш вазифаси
  • ресурсларни жойлаштириш вазифаси
  • инновацион вазифа
  • мослаштириш вазифаси
  • тақсимлаш вазифаси
  • назорат қилиш вазифаси
  • Тармоқ ичидаги рақобат
  • Ўз миқёсига кўра рақобат икки турга – тармоқ ичидаги ва тармоқлараро рақобатга бўлинади.
  • товар ишлаб чиқариш ва сотишнинг қулайроқ шароитига эга бўлиш, қўшимча фойда олиш учун бир тармоқ корхоналари ўртасида боради.
  • турли тармоқлар корхоналари ўртасида энг юқори фойда нормаси олиш учун олиб бориладиган курашдан иборат.
  • Тармоқлараро рақобат
  • Рақобат мукаммал бўлиши учун куйидаги шартлар бажарилиши керак:
  • 1. Ишлаб чиқарувчи, сотувчи ва ҳаридорларнинг чекланмаганлиги
  • 2. Бир турдаги ёки бир ҳилдаги махсулот ишлаб чиқариш
  • 3. Сотувчи ва истеъмолчилар нарҳ тўғрисида тўлиқ маълумотга эга бўлиши
  • 4. Ишлаб чиқарувчи ва сотувчилар мустақил харакатда бўлиши
  • Монополистик рақобат – тармоқдаги ишлаб чиқарувчи ёки сотувчилар сони кўп ҳамда улар ўртасида маълум даражада рақобат мавжуд бўлган, бироқ ҳар бир ишлаб чиқарувчи ёки сотувчи ўз товар ёки хизматининг алоҳида, махсус хусусиятлари мавжудлиги сабабли уларнинг нархи ва ишлаб чиқариш ҳажмини белгилашдаги маълум даражада ҳукмронлик ҳолати ҳисобланади.
  • Олигополия– тармоқдаги бир неча йирик ишлаб чиқарувчи ёки сотувчининг нарх ва ишлаб чиқариш ҳажмини белгилашдаги ҳукмронлик ҳолати ҳисобланади.
  • Монопсония– тармоқдаги ишлаб чиқарувчи ёки сотувчилар сони жуда кўп бўлиб, улар товар ёки хизматларининг ягона истеъмолчиси ёки харидори мавжуд бўлган шароитдаги яккаҳукмронлик ҳолати ҳисобланади.
  • Иқтисодий адабиётларда ғирром ва ҳалол рақобатлашув усуллари ҳам ажратиб кўрсатилади.
  • Рақобатлашувнинг ноанъанавий, жамият томонидан эътироф этилмаган, ижтимоий аҳлоқ қоидалари доирасидан четга чиқувчи, ноиқтисодий (яъни, жисмоний куч ишлатиш, мажбурлаш, рақибларнинг обрўсига путур етказиш ва ҳ.к.) усулларидан фойдаланиш ғирром рақобат деб юритилади.
  • Ҳалол рақобат – рақобат курашида жамият томонидан тан олинган иқтисодий усулларни қўллаш, ўзининг мақсад ва манфаатларига эришишда умумжамият манфаатларига зид келувчи ҳолатларни қўлламаслик каби қоидаларга асосланади.
  • Рақобат курашининг икки усули фарқланади:
  • Нарх воситасида рақобатлашув
  • Демпинг нархларни қўллаш
  • Нархсиз рақобат
  • “Нархлар жанги”
  • Нархлардан чегирма қилиш
  • Товарнинг сифатини яхшилаш
  • Текин сервис хизматлар
  • Фирманинг имиджи, бренди

Download 1,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish