Ikki taktli bir fazali o‘rta nuqtali to‘g‘rilagich sxemasi. Ikki taktli bir fazali o‘rta nuqtali to‘g‘rilagich sxemasi

Ikki taktli bir fazali o‘rta nuqtali to‘g‘rilagich sxemasi.

Ikki taktli bir fazali o‘rta nuqtali to‘g‘rilagich sxemasi.

Transformator ikkilamchi zanjiridan nolinchi chiqish chiqarilgan ikki taktli toʻgʻrilash sxemasi.
Bu sxemani boshqacha qilib ikki fazali bir taktli sxema deyiladi, chunki toʻgʻrilangan tokning bir davri mobaynida transformatorning ikkilamchi har bir yarim choʻlgʻamlaridan bitta tok impulsi oqib oʻtadi, lekin, odatda oʻzgaruvchan tok texnikasida ikki fazali tok, uning generatsiyalashni qiyinligi va ikki fazali tok tarmogʻining yoʻqligi uchun birinchi nom qoʻllaniladi.
Bu sxemada ikkilamchi choʻlgʻamning har ikkala yarimlari toʻgʻrilagich ishida navbatma−navbat ishtirok etadi. Birinchi yarim davrda tok V_d1 diod, R_yu yuklama va transformator yarim choʻlgʻami, ikkinchi yarim davrda esa V_d2 diod, R_yu yuklama va transformator boshqa yarim choʻlgʻami orqali oqib oʻtadi. Yuklamadan butun davr mobaynida bir qutbli tok oqib oʻtadi.
Yuklamadagi pulsatsiyalar chastotasi ƒ=2ƒ_tar. Yopiq diod transformator ikkilamchi choʻlgʻamlari uchlari orasidagi potensiallar farqiga teng boʻlgan teskari kuchlanish taʼsiri ostida boʻladi. Potensiallar farqining maksimal qiymati bitta ikkilamchi yarim choʻlgʻamdagi kuchlanishning ikkilangan amplitudaviy qiymatiga teng boʻladi.
U_ТЕС = 2U_m = 2 U₂
Demak, bu sxemada yopiq ventildagi teskari kuchlanish koʻpriksimon sxemadagiga nisbatan ikki marta katta boʻladi.

Shunday qilib, transformatorning har bir fazasi davrning 2T/3 qismi mobaynida, har bir diod esa davrning T/3 qismi mobaynida ishlaydi. To`g`rilagich chiqishidagi kuchlanish (bu sxema uchun м=6) kuchlanishlar oltita taktlarini to`g`rilashda olingan og`maga, uning qiymati esa bu fazalardagi diodlarning ochilish davrlaridagi ikki fazalar orasidagi chiziqli kuchlanishning oniy qiymatiga teng bo`ladi.

To`g`rilangan kuchlanishning o`zgarmas tashkil etuvchisining qiymati quyidagicha aniqlanadi:
U<sub>0</sub>=(m/)· U<sub>2</sub>·sin(/m)=(6/)·U<sub>2</sub>· ·sin(/6)=2,34·U<sub>2</sub> ,
To`g`rilangan tokning o`zgarmas tashkil etuvchisining qiymati quyidagicha aniqlanadi:
I₀=1,22·I₂ ,
bu erda, И2 – transformator har bir fazasi tokining ta’sir etuvchi qiymati.
To`g`rilangan kuchlanish va tok pulsasiyasinining chastotasi ƒ_nt.k.ch.= 6ƒ_tar.
Har bir dioddagi teskari kuchlanish quyidagicha bo`ladi:
U<sub>ТЕС</sub>=2,457·U<sub>2</sub>,
To`g`rilagichning chiqish parametrlariga quyidagilar kiradi:
1) to`g`rilangan kuchlanishning o`rtacha qiymati Уо;
2) to`g`rilangan tokning o`rtacha qiymati Ио;
3) to`g`rilangan kuchlanish asosiy garmonikasi pulsasiyasining chastotasi ƒtkp;
4) to`g`rilangan kuchlanishning pulsasiya koeffisienti Kp;
5) to`g`rilagich kirish kuchlanishi bitta qiymatda bo`lganida Уo chiqish kuchlanishining Иo yuklama tokiga bog`liqligi bo`lgan to`g`rilagichning tashqi tafsifi;
6) diodlarni tanlash uchun Уtes teskari kuchlanish.
To`g`rilash sxemalaridagi transformatorlar uchun quyidagi parametrlar aniqlanadi:
1) ikkilamchi cho`lg`am kuchlanishi У2 va toki И2, chunki ularni to`g`rilangan kuchlanish va tokning o`rtacha qiymati (o`zgarmas tashkil etuvchi) bilan taqqoslash qabul qilingan;.
2) birlamchi cho`lg`am kuchlanishning У1 va tokining И1 ta’sir etuvchi qiymatlari;
3) ikkilamchi cho`lg`amning to`la quvvati С2;.
4) birlamchi cho`lg`amning to`la quvvati С1;
5) transformatorning to`la (gabarit) quvvati С<sub>tr</sub>= (С1+С2)2;
6) transformator ikkilamchi cho`lg`amidan foydalanish koeffisienti К<sub>2</sub>=P<sub>o</sub>S<sub>2</sub>, bu erda Пo to`g`rilagichning quvvati;
7) transformator birlamchi cho`lg`amidan foydalanish koeffisienti К₁=P_oС₁;
8) transformatordan foydalanish koeffisienti Кtr=ПoСtr.

Qodirov, U.T. Aliyev. O’z.ROO’MTV, O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2012 – 264 b.

3. Siddikov I.X. Aloqa qurilmalari qayta tiklanuvchi elektr ta’minoti manbalari fanidan uslubiy qo’llanma – Toshkent, TATU, 2016 – 92 b.

4. I.H. Siddikov. Elektr energiyasi iste’molini nazorat qilish. Kasb-hunat kollejlari uchun o’quv qo’llanma (2-nashr). T.: “ILM ZIYO”, 2016. – 96 b.

5.www.ziyonet.uz –O‘zR Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sayti.
6. www.bilim.uz - O‘zR Oliy va o‘rtamaxsus ta’limvazirligi sayti.


7. https://fayllar.org/ozgaruvchan-elektr-toki.html