Ichki kasalliklar propedevtikasi fani

Toshkent Tibbiyot Akademiyasi

Davolash fakulteti ichki kasalliklar propedevtikasi, kasb kasalliklari, gematologiya va x.d.t., oliy ma’lumotli hamshira fanlari kafedrasi

Ichki kasalliklar propedevtikasi fani

“Tasdiqlayman ” Toshkent Tibbiyot Akademiyasi o’quv ishlari bo’yicha prorektor professor O.R. Teshayev__________________ “____”_________________2010 yil

Yagona metodik tizimga asosan tuzilgan amaliy mashg’ulot

uslubiy ishlanmasi III kurs talabalariga mo’ljallangan

№ 6 Mavzu: Bemorni tana qismlari bo’yicha ko’zdan kechirish: teri qoplami, teri osti yog’ qatlami, muskullari, bo’g’imlari, suyagi oyoq-qo’llari.

T.T.A. M.U.X. tomonidan tavsiya etilgan “____”_____________2010 yil

2010-2011 o’quv yili

№ 6 Mavzu: Bemorni tana qismlari bo’yicha ko’zdan kechirish: teri qoplami, teri osti yog’ qatlami, muskullari, bo’g’imlari, suyagi oyoq-qo’llari.

1. Mashg’ulot o’tkazish joyi: auditoriya,palatalar, terapiya bo’limi.

2. Mashg’ulotning davomiyligi - 2 soat.

3. Maqsadi va vazifalari.

Talaba bilishi kerak:

1. 
   Umumiy kozdan kechirish koidalari va ketma ketiigi.
   
2. 
   Bosh shakii va xajmi, yuz uzgarishlari, boyin konfiguratsiyasi uzgarishi kaysi patologiya
   uchun xosligini.
   
3. 
   Teri toshmalari xarakteristikasini va ularni kaysi patologiya uchun xosligini.
   

Talaba bilishi kerak:

1. 
   Teri osti yog kletchatkasini tekshirish metodikasini.
   
2. 
   Mushak, suyak va boginlarni tekshirish metodikasini.
   
3. 
   Olingan natijalar asosida sindromal tashxis koyish.
   

4. 
   Motivasiya.
   

Kuzdan kechirish bemor tekshirish usullarining uzluksiz kismidir. Bu ba'zan tashxisni bir karashdaek korishga imkoniyat beradi.

5. Fanlararo bogliqlik.

Vertikal integracia

Gorizontal integracia

Fanlararo bog‘liqlik

Kuyidagi fanlar bilan integratsiya kilinadi:

ll. Vertikal buyicha

1. Normal anatomiya

Normal anatomiya.

Organizm - bu oksillarni birlashuvi bulib, ular atrof muxit bilan modda almashinuvi, usish va kupayish kobiliyatiga egadir.

Organizm organ va tukimalardan tashkil topgan.

Organ - tananing ayrim kismi bulib, organizmni atrof muxitga moslashuviga erdam beradi..

Organ nisbatan butun xosila bulib, ma'lum shakl, tuzilish, funktsiya, rivojlanish va ioyga egadir.

Organlarsistemasi-tuzilishi, funktsiyasi va rivoilanishi buyicha uxshash organlar yigindisidir.

Kuyidagi organilar sistemasi va apparatlar farqlanadi:

D. Asosiy modda almashinuvini amalga oshiruvchi organlar. Asosiy almashinuv bu xaetiy

protsesslarni amalga oshirishdir. 8u protsess bir biriga karama karshi bulgan birlikni bildiradi:

uzlashtirish- assimilyatsiya, ayirish - dissimilyatsiya.

2- Turli saqlashga hizmat qiluvchi organlar – ko‘payish organlariyoki jinsiy organlar. Bular ko‘payish

sistemasini tashkil qiladi.

3. Oshkozon ichak va nafas olish organlari erdamida organizmga kirgan material butun

tanaga tarkatiladi va ajratish sistemasiga tegishli organlarga etkaziladi.

4. Organizmda ximik boglanishni amalga oshiruvchi va organizm protsesslarini regulvatsiya

kiluvchi organlar - ichki bezlar sekretsivasi sistemasi.

5. Organizmni tashki muxit bilan xarakat erdamida boglovchi organlar - cuyak, boglamlarva

mushaklar xarakat sistemasini tashkil klladl.

6. Tashki muxitdan kuzgalishlarni kabul kiluvchi organlar sezgi organlari sistemasini tashkil qiladi.

7. Nerv boglamlarini amalga oshiruvchi organlar, bular butun organizmdagi organlarning uzaroboglikligini amalga oshiradi va nerv sistemasini tashkil kiladi.

6. Darsning mazmuni.

6.1 Nazariy qism

Kuzdan kechirish ob'ektiv tekshirishni eng birinchi usuli xisoblanadi. Kuzdan kechirish uchun oziga xos shart sharoitiami yaratish kerak.: yorug xona, bemor echiigan xolda boiishi. Tana va kokrak kafasini kozdan kechirishni vertikal xolatda olib borish ma'kulrok. Korinni xam vertikal xam gorizontal xolatda korsa boiadi. Kozdan kechirish sistematik boiishi kerak. Sistematik kozdan kechirmaslik okibatida asosiy belgilami e'tibordan koldirish mumkin. Kozdan kechirish bemomi umumiy axvolini, xushini ,tana tuzilishini, konstitutsiyasini, vaziyatini, teri koplamlarini aniklaydi.

Umumiy kozdan kechirish diagnostik metod sifatida xar kanday shifokor uchun uz ma'nosini saklab kolgan. Kozdan kechirishda aniklangan patologik belgilar tashxis koyishda katta axamiyatga ega. Masalan, akromegaliyada yuz tuzilishini uzgarishi, ozib ketish, kovok va barmoklami titrashi, xarakterli kuz simptomlari, kalkonsimon bez kattalashishi.

Terini kozdan kechirganda uning rangiga, elastikligiga, namligiga, tomir yulduzchalari borligiga, chandiklarga, pigmentatsiya va toshmalarga e'tibor beriladi. Terini rangpariigi kamkonlikda xarakterli ranga kiradi: Addison-Birmer anemiyasida - sargimtir, xlorozda-yashimtir, rak kamkonligida - ersimon, malyariyada - jigarrang, «kofe va sut»rangi - septik endokarditda, istmalashda, eritremiyada, tana isib ketganda - kizil rang. Kon aylanish etishmovchiligida va opka kasaliiklarida - sianoz kuzatiladi. Terini sargayishi jigar patoiogiyasi biian bogiik. Buyrak usti bezi etishmovchiligida teri rangi tok boiadi.

Teri elastikligi korin eki bilak terisi bortma xosil kilib tekshiriladi. Teri toshmalari shakli, kattaligi, rangf davomiyligi, tarkalishi biian farklanadi. Rozeoia - bosganda yukoluvchi toshma bulib, diametri 2-3 mm (korin tifi, paratifoz kasalliklar, sifilis). Eritema - terini biroz kotarilib turuvchi giperemik kismi bolib, boshka kismlardan keskin ajralib turadi (ailergiya, roja, septik kaslliklarda, kvarts lampasi biian kuyganda). Pufak toshmalari oval eki dumalok shakldagi, kattik kichishuvchi pufaklar korinishida boiadi.(allergiyalarda). Gerpetik toshmaiar (krupoz zotiljam, malyariya, gripp) diametri 0,5-1 smli pufakchalar bulib, ichida avval tinik song loyka suyuklik boladi. Purpura - Verlgof kasalligida, gemofiliya, singa, mexanik sariklikda toshadigan teri toshmalaridir.

Teri osti yog kavatini rivojlanishi normal va xar xil darajada oshgan eki pasaygan bolishi mumkin. Teri osti yog kav'atini ortikcha rivojlanishi ekzogen va endogen sabablarga boglik. Teri osti yog kavatini yaxshi rivojlanmasligi organizmni konstitutsiona! oziga xosligiga, toyib ovkat emaslikga, ovkat xazm kilinishi buzilishiga boglik boladi. nixoyatda ozib ketish kaxeksiya deyiladi. Bu uzok kechuvchi intoksikatsiyalarda, xavfli osmalarda, tuberkulezda, gipofiz, kalkonsimon bez va oshkozon osti bezi kasalliklarida kuzatiladi. Shishlar kapilyarlar devoridan suyuklikni chikib tukimalar orasida toplanishi natijasida yuzaga keladi.

Buyrak kasalliklarida bemoming yuzining yukori va pastgi kovoklari salkib ketadi. Aorta kopkoklarida nukson bolganda yuz okaradi. Ikki tavakali klapan, etishmovchiligida mitrai kapalak yuzi kuzatiladi.

Surunkali yurak etishmovchiligiga Korvizar yuzi xos. Nevrastennikiarda xorgin yuz kuzatiladi. Bazedov kasalligida yuz xarakatlarga boy buiadi. Akromegaliya kasaiiigida yuz, burun, lablar, kosh usti ravoklari xaddan tashkari kattalashadi va tish oraligi kengayib, pastgi jag oidinga bortib chikadi.

Itsenko-Kushing sindromida yuz oysimon bolib, ayollarda kopincha sokoi va muylov osib chikadi.

Gippokrat yuzida kozlar ichiga botgan, burun otkirlashgan, teri kokimtir, peshonasi sovuk ter bosib turadi.

Parkinsonizmda yuz xarakatsiz, shersimon yuz moxov kasalligida uchraydi. Insultda yuz assimetrik boladi.

Boyinni korganda, undagi kon tomirlarga axamiyat berish kerak. Buyindagi uyku arteriyasining kattik tebranishi «karotit uyini» aorta kopkogining etishmovchiligiga va tireotoksikozga xos bolsa, boyinturuk venasining tebranishi va bortib chikishi uch tavakali kopkokning etishmovchiligidan dalolat beradi.

6.2.Analitik qism. Mashgulotni ikkinchi kismida analitik-taxlil otkazish kerak. Shu maksadda testlar va situatsion masalalardan foydalaniladi. Songra talabalarga korgazma materiallar tarkatiladi

Testlar.

1. Otkir yuz, kozlar chukurlashishi, kop terlash xarakterli

1. 
   Korvizar yuzi
   
2. 
   Gippokrat yuzi
   
3. 
   Buyrak kasalligi bor bemor yuzi
   
4. 
   Akromegaliyali bemor yuzi
   
5. 
   Entsefalitli bemor yuzi
   

2. Shishgan, rangsiz yuz xarakterli

1. 
   Buyrak kasalliklariga
   
2. 
   Yurak poroklarigi
   
3. 
   Septik endokarditga
   
4. 
   Akromegaiiyaga
   
5. 
   Tuberkulezga
   

3. Rangpar yuz sargishlik belgilari bilan (kofe va sut) uchraydi

1. 
   Tuberkulezda
   
2. 
   Krupoz pnevmoniyada
   

1. 
   Miksedemada
   
2. 
   Septik endokarditda
   
3. 
   Bazedov kasalligida
   

4. Ozgin rangpar yuz, yonoklar kizil, uzun kipriklar uchraydi

1. 
   Zotilfamda
   
2. 
   Tuberkulezda
   
3. 
   Itsenko-Kushing kasalligida
   
4. 
   Miksedemada
   
5. 
   Akromegaliyada
   

5. Chakchaygan kozlar, korkuv ifodasi, kovoklar titrashi uchraydi

1. 
   Miksedemada
   
2. 
   Akromegaliyada
   
3. 
   Bazedov kasalligida
   
4. 
   Buyrak kasallikiarida
   
5. 
   Yurak kasalliklarida
   

6. Oysimon yuz, lab va daxanda ortikcha sochlar mavjudligi uchraydi

1. 
   Miksedemada
   
2. 
   itsenko-Kushing kasalligida
   
3. 
   Akromegaliyada
   
4. 
   Buyrak kasalliklarida
   
5. 
   Bazedov kasalligida
   

7. Rangpar ersimon rangli teri kuzatiladi

1. 
   Opka kasalligida
   
2. 
   Buyrak usti bezi etishmovchiligida
   3) Rakda
   

4. 
   Yurak kasalliklarida
   
5. 
   Bilirubin almashinuvi buzilganda
   

8. Kichik doglar ochokli depigmentatsiya bilan uchraydi

1. 
   Leykodermada
   
2. 
   Gerpesda
   
3. 
   Eritemada
   
4. 
   Rozeolada
   

9. Baraban taekcha shaklidagi barmoklar uchraydi
1)Zotiijamda

2. 
   Opka abstsessida
   
3. 
   Mitrak poroklarda
   
4. 
   Otkir osti septik endokarditda
   
5. 
   Jigar sirrozida
   

10. Limfa tugunlarini sitem kattalashishi uchraydi

1. 
   Sutbezi rakida
   
2. 
   Limfoleykozda
   
3. 
   Limfogranulematozda
   
4. 
   Tuberkulezda
   

1. 
   Sifilisda
   

Mas a I alar

1. Bemor N. 24 esh kuyidagi shikoyatlar bilan kelgan: yurak urib ketishi, uyku buzilisni, ozish, notinchlik. Kozdan kechirganda: terisi nam, ilik, barmoklar uchini titrashi tez gapirish,

yuzda korkuv ifodasi, koz yoriklari kattalashgan, kozlari yaltiragan, ekzoftalm. Yuzga karab kaysi patologiya xakida oyiash mumkin? (kalkonsimon bez giperfunktsiyasi)

2. 
   Bemor R. 16 esh kuyidagi shikoyatiar bilan kelgan: isitmani 40,5 S kotarilishi, kaltirash
   yotal. Kozdan kechirganda: yuzlar giperemiyasi, bir tomoniama koprok ifodalangan, burun
   kataklarini nafas olishda katnashishi, herpes labialis, lablar sianozi. Kaysi patologiya xakida
   oyiash mumkin? ( opkaning krupoz yalliglanishi xakida)
   
3. 
   Kiinikaga kuyidagi shikoyatiar bilan bemor kelgan: epigastral soxadagi ogrik, ozib
   ketish, goshtegisi kelmaslik, kekirish, umumiy xolsizlik. Kozdan kechirganda teri koplamlari
   rangpar, ersimon rangda, teri turgori pasaygan, tili tekis, til surgichlari yok, chap omrov usti
   chukurchasida kattik limfa tuguni paypaslanmokda. Kaysi kasallik xakida oyiash mumkin? (
   oshkozon raki).
   

6.3 Amaliy qism.

Bu kism amaliy konikmalar ozlashtirishga bagishlangan. Mashgulotni bu kismida talabalar domlalar nazoratida bemorlarni kuratsiya kilishadi. Buning uchun ikkita-uchta yuzida uzgarishi bor, teri ranglari xar xil, teri osti yog kletchatkasi xar xil, boyin konfiguratsiyasi xar xi! bemor tayerlanadi. Kuratsiya vaktida talabalar e'tibori bemorlar tashki kurinishiga jalb kilinadi. Kuruv vaktida talabalar mustakil ravishda bemorlarni kozdan kechirishlari kerak. Kozdan kechirish jarayonida aniklangan patologik simptomlarga e'tibor berishlari kerak.. Songra bemorning axvoli tugrisida gruppa ichida muxokama otkaziladi.

Amaliy mashgulot yakunlarini otkazilaetganda talabalaming bilimlari bilan birga ularning lektsiya va amaliet daftarlari borligiga va talabaning bemor kuratsiyasidagi katnashuvi xisobga olinadi.

7. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari.

Interaktiv usul:

Amaliy mashgulot utkazish uchun awal talabalami bilim darjasini tekshirish kerak. Buning uchun interaktiv uyinlardan foydalaniladi. Bu mashgulotda «kim kuprok, kim tezrok»metodi qolianiladi.

1. 
   Kanday umumiy xolatlar mavjud?
   Konikarli, orta ogir, ogir, juda ogir.agonal.
   
2. 
   Koma xolatini turlarini aytib bering?
   

Diabetik, gipoglikemik, uremik, jigar, apopieksik, alkogol, epileptik.

3. 
   Xolatlarni kaysi turlari mavjud?
   Aktiv, passiv, majburiy.
   
4. 
   Teri rangini kaysi patologik turlari farklanadi?
   

Okimtir, kukimtir, sargimtir, «kofe va sut», kizargan, bronza rangi, yersimon.

5. 
   «Gippokrat yuzi» kaysi patologiyada uchraydi?
   Peritonitda.
   
6. 
   « Korvizar yuzi» kaysi patologiyada uchraydi?
   

Yurak etishmovchiligida.

7. 
   «Mitral kapaiak» kaysi patologiyada uchraydi?
   Mitral stenozda.
   
8. 
   «Facies nefritica» qachon uchraydi?
   Nefritiarda.
   
9. 
   «Facies basedovica» qachon uchraydi?
   Gipertireozda.
   
10. 
    Oysimon yuz, aellarda muylov va soko! osishi kachon uchraydi?
    Itsenko-Kushing kasailigida.
    
11. 
    Shersimon yuz kachon uchraydi?
    Moxovda.
    
12. 
    Mioz nima degani?
    Korachiktorayishi.
    
13. 
    Midriaz nima?
    Korachik kengayishi.
    
14. 
    Anizakoriya nima?
    Korachiklar xar xilligi.
    
15. 
    Sillik, tekis tii kaysi kasallikda uchraydi?
    Addison-Birmer kasailigida.
    
16. 
    Teri toshmalari turlarini aytib oting?
    Rozeola, eritema, purpura, gerpes, eshak emi.
    
17. 
    Anasarka nima?
    

8. Joriy nazoratni baxolash mezoni

№	O’zlashtirish (%)va ballarda	Baho	Talabaning bilim darajasi
1.	86-100	A’lo «5»
2.	71-85	Yaxshi «4»
3.	55-70	Qoniqarli «3»
4.	0- 54	Qoniqarsiz «2»

9. Joriy nazoratni baxolash mezoni

	Mashgulot bosqichlari	Mashgulot ko’rinishi	Davomiyligi
1.	O’qituvchining kirish so’zi		5 min
2.	Mavzuning o’rgatilishi slaydlar va o’yinlar bilan. Talabalar bilimini baxolash	Surov va tushuntirish	25 min
3.	Mavzu yakuni		5 min
4.	O’qituvchi amaliy mashgulotlarni ko’rsatib, usullarini urgatishi. Bu usullarni talabalar o’zlarida,keyin esa bemorlarda o’rganishadi.	Talabalar,valantyorlar, kasallik tarixi, analizlar, UTT, rentgen sur’at	25 min
5.	Amaliy va nazariy ko’nikmalarni o’zlashtirshni baxolash va guruxning baxosini e’lon qilish.	Ogzaki surov, testlar, vaziyatli masalalar, diskussiya.	20 min
6.			10 min

10. Tekshiruv savollari.

11.Foydalanilgan adabiyotlar:

Asosiy:

1. "Ichki kasalliklar propedevtikasi" Kasimov E.Y., 1996 yil

2.”Ichki kasalliklar propidevtikasi” kitobi.Vasilyenko V.X va Grebeneva A.L..,nashri ostida 1989-y.

3. Ichki kasalliklar propidevtika amaliyot mashg’ulotlari uchun qo’llanma.Dovgyallo.O.G. va b.sh.,1986-y.

4. Shelagurov A.A “Ichki kasalliklar propidevtikasi”.

5. ShishkinA.N “Ichki kasalliklar.O’rganish.Simiotika.Diagnostika”.2000-y.,Sankt-Peterburg.

6. Strutinskiy A.V.,Baranov A.P., “Ichki organlar kasalliklari semiotika asoslari.Atlas”.1997-y.,Moskva.

7.M.V Muxin, V.A.Moiseyev. ”Ichki kasalliklar propidevtikasi”. 2000-2005-y.

Qo’shimcha:

1. Mirraximov M.M., Ruppa Ya.M., Mogilner A.S. "Osnovi auskultasii serdsa", g.Tashkent, "Medisina", 1984 god.

2."Rukovodstvo k prakticheskim zanyatiyam po propedevtike vnutrennix bolezney" O.G.Dovgyallo, Minsk, 1989.